แม้เป็นห้วงเวลาแห่งความอาลัย หากการได้ระลึกถึงพระราชกรณียกิจที่ในหลวง รัชกาลที่ 9 ทรงทำเพื่อประชาชน ความโศกเศร้าก็แปรเปลี่ยนเป็นแรงบันดาลใจให้ ชมัยภร แสงกระจ่าง ถ่ายทอดความรู้สึกเป็นบทกวี "แปรโศกเป็นเกษม" ใช้โคลงสี่สุภาพและบทร้อยกรอง ร้อยเรียงหลักทศพิธราชธรรมที่ทรงใช้ปกครองบ้านเมือง หนึ่งในบทกวีหลายสิบชิ้นที่นักเขียนศิลปินแห่งชาติกลั่นกรองจากหัวใจ หลังในหลวง รัชกาลที่ 9 เสด็จสวรรคต และรวบรวมไว้ในหนังสือ "แผ่นดินโดยใด" เล่าเรื่องความทรงจำต่อพระมหากษัตริย์ผู้เป็นที่รัก พระราชกรณียกิจสำคัญตลอด 70 ปี จนถึงวันเสด็จสวรรคต ใช้วรรณกรรมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ ดุจดังชื่อกลอนบางบทตอนที่ว่า "ถวายจงรักด้วยอักษรา"
“กรณีสวรรคตต้องถือเป็นกรณีเป็นประวัติศาสตร์ช่วงหนึ่ง นักเขียนมีหน้าที่บันทึกสิ่งต่างๆ เหล่านี้เป็นตัวอักษร เพราะฉะนั้นภาพอะไรที่เกิดขึ้น ปรากฏการณ์อะไรก็ตามที่เกิดขึ้น ต้องเข้าไปในสายตาเรา แล้วต้องออกมาเป็นตัวอักษร เพื่อให้คนรุ่นหลังได้รู้ว่าเป็นอย่างไร” ชมัยภร กล่าว
ใน "แผ่นดินโดยใด" ยังมีบทกวีเชิดชูครูวรรณกรรมผู้ล่วงลับในแผ่นดินรัชกาลที่ 9 เช่น บทกวี 100 ปีชาตกาล ก.สุรางคนางค์ นักเขียนหญิงผู้ตีแผ่ชีวิตผู้คนทุกชนชั้นผ่านนวนิยายเรื่องดัง บทกวีแสดงอุดมการณ์อันแน่วแน่น "สงครามชีวิต" รำลึก 110 ปี "ศรีบูรพา" หรือ "ดอกหญ้าเหนือผืนดิน" ในวาระร้อยปี ชาตกาล "ป๋วย อึ๊งภากรณ์" บอกเล่าเส้นทางชีวิตของข้าราชการผู้ซื่อตรง ท่ามกลางยุคสมัยแห่งความขัดแย้ง เพื่อให้ "แผ่นดินโดยใด" เป็นเหมือนบันทึกยุคสมัยผ่านบทกวี
“คนที่เป็นแสงของแผ่นดิน เป็นปัญญาชน เป็นคนที่ทำเพื่อสังคม จะเขียนไว้อีกภาคหนึ่ง สำหรับอาจารย์ป๋วยเราถือว่าเหตุการณ์ที่เกิดกับท่านก่อน 6 ต.ค.2519 เป็นรัชสมัยที่มีการเปลี่ยนแปลงมาก อาจารย์ป๋วยเป็นคนดีของแผ่นดินจริงๆ ซึ่งมีชีวิตที่เราต้องบันทึก” ชมัยภร ระบุ
ในวรรณกรรมเล่มล่าสุดของนักเขียนหญิงรุ่นใหญ่ ยังบันทึกเหตุการณ์ความขัดแย้งในบ้านเมืองตลอดช่วง 10 ปี ที่ผ่านมาซึ่งกระทบใจกวีและถ่ายทอดไว้เพื่อเตือนใจคนไทย ถึงเรื่องความรักความสามัคคี ตามแนวทางและคำสอนที่ในหลวง รัชกาลที่ 9 พระราชทานไว้ให้กับคนไทย ตลอดรัชสมัยของพระองค์