กระแสโซเชียลต่อเหตุการณ์แผ่นดินในทะเลเกิดกลุ่มแผ่นดินไหวขนาด 4.5-5.4 จำนวน 24 ครั้ง (1 วัน) ในทะเลอันดามัน ทำให้แฮชแท็กสินามื และทุ่นสึนามิไม่ทำงาน ติดคำค้นในทวิตเตอร์ข้ามวัน
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ไขข้อสงสัยระบบเฝ้าระวังการเกิดคลื่นยักษ์ "สึนามิ" กรณีทุ่นสึนามิของไทย หลุดจากตำแหน่งหรือไม่ส่งสัญญาณนั้นจะแจ้งเตือนอย่างไร และพื้นที่ไหนในประเทศไทยเสี่ยงเกิดสึนามิมากที่สุด
สึนามิเกิดขึ้นได้อย่างไร?
สึนามิเป็นคลื่นยักษ์ในทะเล มีสาเหตุจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก ตามแนวรอยเลื่อนในลักษณะแนวดิ่ง การระเบิดอย่างรุนแรงของภูเขาไฟใต้ทะเล และการเกิดดินถล่มในทะเล โดยการเกิดสึนามิของประเทศไทย ส่วนใหญ่เกิดจากแผ่นดินไหวในทะเลตามรอยเลื่อนของแผ่นเปลือกโลกในมหาสมุทรอินเดีย
พื้นที่เสี่ยงเกิดสึนามิในประเทศไทยมีที่ใดบ้าง?
พื้นที่เสี่ยงเกิดสึนามิในไทย จะเป็นพื้นที่ตามแนวชายฝั่งทะเลอันดามันรวม 6 จังหวัด ได้แก่ ระนอง กระบี่ ตรัง พังงา ภูเก็ต และสตูล ในพื้นที่ 27 อำเภอ 102 ตำบล รวมทั้งสิ้น 509 หมู่บ้าน ชุมชน
ระบบเฝ้าระวังสีนามิของประเทศไทยเป็นอย่างไร
ในการเฝ้าระวังและแจ้งเตือนภัยสึนามิของไทย จะเป็นการติดตามข้อมูลจากเครื่องมือเฝ้าระวังของประเทศต่างๆ ที่เป็นเครือข่ายในการเฝ้าระวังที่ถูกส่งไปยังหน่วยงานบริหารสมุทรศาสตร์และบรรยากาศแห่งชาติ สหรัฐอเมริกา (NOAA) เพื่อทำการประมวลผลด้วยแบบจำลอง และวิเคราะห์โดยผู้เชี่ยวชาญ เพื่อคาดการณ์ และชี้เป้าพื้นที่เสี่ยงภัยที่จะได้รับผลกระทบความเร็วของคลื่น และระยะเวลาที่คาดว่าคลื่นจะกระทบฝั่งเมื่อ NOAA แจ้งยืนยันข้อมูลมายังปภ.แล้ว จึงจะนำไปสู่การแจ้งเตือนภัยต่อไป
ในการร่วมติดตามเฝ้าระวังสึนามิ ไทยเริ่มมีการติดตั้งทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิตัวแรก โดยได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงาน บริหารสมุทรศาสตร์และบรรยากาศแห่งชาติ (NOAA) ประเทศสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ.2549 ในมหาสมุทรอินเดีย โดยติดตั้งห่างจากเกาะภูเก็ต ไปทางทิศตะวันตกเป็นระยะทางประมาณ 965 กม.ต่อมาในปี พ.ศ.2559 ได้มีการติดตั้งทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิตัวที่สอง ในทะเลอันตามัน ห่างจาก เกาะภูเก็ตประมาณ 340 กม.
ปัจจุบันไทยมีทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิ 2 ตัว เพื่อใช้ในการรับข้อมูลติดตามเฝ้าระวังการเกิดสึนามิ นอกจากนี้ ยังมีการติดตามเฝ้าระวังร่วม กับการติดตามข้อมูลระดับน้ำจากสถานีวัดระดับน้ำทะเลนานาชาติ จากประเทศอินเดีย อินโดนิเซีย และสถานีวัดระดับน้ำทะเลของประเทศไทยที่เกาะเมี่ยง และเกาะราชาน้อย ร่วมด้วย
ทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิทำงานอย่างไร
ระบบตรวจวัดคลื่นสึนามิที่ไทยใช้เป็นระบบที่ออกแบบโดยหน่วยงานบริหารสมุทรศาสตร์และบรรยากาศแห่งชาติ (NOAA) ซึ่งอุปกรณ์ที่ใช้ในการ ติดตามเฝ้าระวังการเกิดคลื่นสึนามิจะประกอบด้วย 2 ส่วน คือทุ่นลอยบนผิวน้ำ (Surface Buoy) ติดตั้งแบบลอยอยู่บนผิวน้ำกลางมหาสมุทร และชุดอุปทรณ์วัดความดันใต้ท้องทะเล (Bottom Pressure Recorder. BP R) ซึ่งเป็นแท่นติดตั้งที่บริเวณท้องมหาสมุทรลึกลงไปใต้น้ำ 2,500-3,600 เมตร
เครื่องมือทั้ง 2 ส่วนจะทำงานรับส่งข้อมูลร่วมกันตลอดเวลา โดยชุดอุปกรณ์วัดความดันใต้ท้องทะเลจะทำหน้าที่ติดตามการเปลี่ยนแปลงของความดันน้ำ และนำข้อมูลที่ได้ส่งผ่านไปยังทุ่นลอยบนผิวน้ำ และส่งข้อมูลการเปลี่ยนแปลงของระดับน้ำ ผ่านสัญญาณดาวเทียมไปยัง NOAA และ NOAA ตรวจสอบแล้วพบว่าเป็นคลื่นสึนามิ ก็จะแจ้งเตือนมายังศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ (ศภช.) ปภ.ทันที
เรามีการแจ้งเตือนสึนามิไปยังพื้นที่เสี่ยงภัยอย่างไร?
เมื่อ ศภช.ปภ.ได้รับข้อมูลการเกิดสึนามิที่แน่ชัดแล้ว จะทำการส่งสัญญาณผ่านดาวเทียมแจ้งเตือนไปยังหอเดือนภัยและอุปกรณ์เตือนภัย ที่ติดตั้งอยู่ในพื้นที่เสี่ยงภัย 6 จังหวัด ชายฝั่งทะเลอันดามัน 226 แห่ง รวมถึงส่งข้อความสั้น (SMS) ไปยังหน่วยงานราชการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคีเครือข่าย เพื่อให้แจ้งเตือน และส่งข่าวสารไปยังประชาชนในพื้นที่ ให้เตรียมพร้อมรับมือและอพยพประชาชนตามแผนเผชิญเหตุ
ทุ่นสึนามิไม่ทำงานแล้วจะแจ้งเตือนได้อย่างไร?
กรณีหุ่นสินามิของไทยหลุดออกจากตำแหน่งหรือไม่ส่งสัญญาณนั้น จะมีผลทำให้ศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ (ศภช.) กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) ไม่ได้รับข้อมูลโดยตรงจากทุ่นสึนามิของไทย แต่ระบบการเฝ้าระวังและแจ้งเตือนภัยสึนามิของไทย ยังคงดำเนินการได้ เนื่องจากการติดตามเฝ้าระวังแจ้งเตือนภัย การเกิดสึนามิของไทยเป็นการใช้และประมวลข้อมูลจากหลายหน่วย
โดยข้อมูลจากทุ่นสึนามิของไทย เป็นหนึ่งในแหล่งข้อมูลที่ใช้ร่วมกับข้อมูลจากเครื่องมือเฝ้าระวังของหน่วยงานภาคีเครื่อข่ายที่มีความเชี่ยวชาญทั้งภายในและต่างประเทศ ได้แก่ NOAA ข้อมูลสถานีวัดระดับน้ำทะเลจากเว็บไซต์ของ IOC
โดยเฉพาะข้อมูลระดับน้ำจากสถานีวัดระดับน้ำทะเลของประเทศอินเดีย และประเทศอินโดนีเซีย นอกจากนี้ยังใช้ข้อมูลจากติดตามการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลบริเวณสถานีเกาะเมียง จ.พังงา ของกรมอุทกศาสตร์ กองทัพเรือ และสถานีเกาะราชาน้อย จ.ภูเก็ด ของปภ.
ข้อมูลทั้งหมดนี้จะนำมาใช้ประกอบการวิเคราะห์กับแบบจำลองการเกิดสึนามิของไทยที่ได้ออกแบบไว้ล่วงหน้า เพื่อชี้เป้าพื้นที่เสี่ยงที่อาจจะได้รับผลกระทบจากสึนามิที่แสดงข้อมูลเชิงลึกได้ถึงพื้นที่ ช่วงเวลาในการเกิดคลื่นสึนามิ และความเร็วของคลื่นที่จะเข้าสู่ฝั่ง
ทำไมประเทศไทยต้องมีทุ่นตรวจวัดคลื่นสีนามิ
การที่ประเทศต่างๆ มีทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิ เป็นการร่วมกันทำให้ประสิทธิภาพในด้านข้อมูลการติดตามและเฝ้าระวังสีนามีมีมากยิ่งขึ้น ซึ่งไทยเป็นหนึ่งในเครือข่ายของระบบตรวจวัดและแจ้งเตือนสีนามิของ NOAA นอกจากจะเป็นประโยชน์ในการใช้ข้อมูลสึนามิร่วมกันกับ NOAA หน่วยงานระหว่างประเทศ และประเทศภาดีที่ได้รับ
ผลกระทบจากสึนามิ ทั้งบริเวณมหาสมุทรอินเดีย และมหาสมุทรแปชิฟิกแล้ว ยังจะทำให้สามารถรับข้อมูลการเกิดคลื่นสึนามิได้พร้อมๆ กับที่ข้อมูลถูกส่งไปยัง NOAA ทำให้สามารถนำข้อมูลมาประมวลผลด้วยแบบจำลองของประเทศไทยได้ในเวลาเดียวกัน
ทุ่นสึนามิหลุดทำอย่างไร
กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) โดยศูนย์เตือนภัยพิบัติแห่งชาติ (ศภช.) มีแผนดำเนินการบำรุงรักษาทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิ ต่อเนื่องเป็นประจำทุก 2 ปีตามมาตรฐานการดูแลบำรุงรักษาของ NOAA) โดยจะจัดเตรียมทุ่นสำรองไว้ 1 ชุด
สำหรับการวางทดแทนทุ่นเดิม หรือกรณีฉุกเฉินที่ทุ่นในทะเลได้รับความเสียหาย ซึ่งทุ่นตรวจวัดตลื่นสึนามิ ของไทยทั้ง 2 แห่ง ได้แก่ หุ่นตรวจวัดสึนามิในทะเลอันตามัน สถานี 23461 และทุ่นตรวจวัดคลื่นสึนามิในมหาสมุทรอินเดีย สถานี 23401 ที่ใช้อยู่ในปัจจุบันจะครบรอบการบำรุงรักษาระบบ พ.ศ.2565 ศภช.ปก.จึงได้วางแผนดำเนินการในเดือนพ.ย.นี้ เนื่องจากการนำทุ่นตรวจวัดสึนามิไปติดตั้งทดแทนทุ่นชุดเดิมนั้นจำเป็นต้องคำนึงถึงปัจจัยด้านสภาพอากาศ และสภาพพื้นน้ำทะเลที่เหมาะสม
อ่านข่าวที่เกี่ยวข้อง
"ทุ่นเตือนสึนามิ" ของไทย 2 ทุ่นขึ้นสถานะไม่ทำงาน