"บุปผาราชินี" พรรณไม้ทรงคุณค่า งดงามในพระนาม "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง"

เพื่อน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นอันหาที่สุดมิได้ เนื่องในโอกาสที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จสวรรคต สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก) เชิญชวนน้อมรำลึกถึงพระราชกรณียกิจและพระมหากรุณาธิคุณผ่านเรื่องราวของ บุปผาราชินี พรรณไม้ทรงคุณค่า งดงามในพระนามของ "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง"  

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอย่างใหญ่หลวง ต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ รวมถึงการอนุรักษ์และฟื้นฟูพืชพรรณไม้ ดอกไม้ และกล้วยไม้ใกล้สูญพันธุ์ไว้เป็นจำนวนมาก บุปผาราชินี แบ่งพรรณไม้ออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

1.ดอกไม้พระนามาภิไธย

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสนพระราชหฤทัยในด้านสิ่งแวดล้อม ทำให้มีสถาบันในต่างประเทศ ชื่นชมและเทิดพระเกียรติคุณขอพระราชทานพระราชานุญาต อัญเชิญพระนามาภิไธย "สิริกิติ์" ไปตั้งเป็นชื่อดอกไม้งาม โดยดอกไม้ในพระนามาภิไธย มีจำนวน 4 ชนิด

"กุหลาบควีนสิริกิติ์"  

หนึ่งดอกไม้ที่งดงามและมีชื่อเสียง คือ "กุหลาบควีนสิริกิติ์" ดอกกุหลาบขนาดใหญ่สีเหลือง ระเรื่อด้วยสีส้มแดงที่ปลายกลีบ เมื่อกระทบแสงแดดจะเปล่งประกายงามจับตา มีกลิ่นหอมอ่อนละมุน 

"กุหลาบควีนสิริกิติ์" เป็นกุหลาบลูกผสมระหว่างกุหลาบพันธุ์ Königin der Rosen และพันธุ์ Golden Giant ซึ่งลูกผสมใหม่ที่ได้มีชื่อเรียกสายพันธุ์ว่า Peer Gynt เริ่มนำออกเผยแพร่เมื่อปี พ.ศ. 2511 ต่อมาในปี พ.ศ. 2513 กุหลาบพันธุ์นี้ได้รับรางวัลชนะเลิศในการประกวดกุหลาบที่กรุงเบลฟาสต์ ประเทศไอร์แลนด์ 

นาย Andre' Hendricx ขอพระราชทานพระราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย "สิริกิติ์" เป็นชื่อของกุหลาบเมื่อเดือน ส.ค. พ.ศ. 2514 ครั้งเมื่อพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จประภาสประเทศเดนมาร์ก

ลักษณะเด่น ดอกสีเหลืองสด ขอบกลีบเป็นสีส้มแกมชมพูชัดเจน และให้กลิ่นที่มีความหอมเย็นชื่นใจในช่วงเวลาเช้า

กุหลาบควีนสิริกิติ์ ภาพจาก : สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)

กล้วยไม้แคทลียาควีนสิริกิติ์ 

นอกเหนือจากการขอพระราชานุญาตอัญเชิญพระนามาภิไธยให้เป็นชื่อพันธุ์กุหลาบแล้ว ยังมีพันธุ์ดอกกล้วยไม้ คือ "กล้วยไม้แคทลียาควีนสิริกิติ์" กล้วยไม้ลูกผสมตระกูลคัทลียา กลีบดอกขาวนวล แต่งแต้มด้วยสีเหลืองทองตรงกลาง งดงามอ่อนหวาน

กล้วยไม้พันธุ์นี้ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมจาก The Royal Horticultural Society ประเทศอังกฤษ ซึ่งบริษัทแบล็กแอนด์ฟลอรี (Black & Flory) บริษัทกล้วยไม้เก่าแก่ของอังกฤษ ได้ขอพระราชทานพระราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย "สิริกิติ์" เป็นชื่อของกล้วยไม้ และได้จดทะเบียนเมื่อ พ.ศ. 2501 

นอกจากนั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้พระราชทาน "แคทลียา ควีนสิริกิติ์" เป็นดอกไม้ประจำวัน "สตรีไทย" อีกด้วย 

กล้วยไม้แคทลียาควีนสิริกิติ์ (ภาพจาก : สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์)

ดอนญ่าควีนสิริกิติ์

"ดอนญ่าควีนสิริกิติ์" เป็นไม้พุ่มประดับที่มีดอกสีเหลืองสดรูปดาวขนาดเล็ก ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง แต่ละช่อมีกลีบรองสีชมพูอ่อนตัดด้วยขอบสีชมพูเข้มเกือบแดง เป็นพันธุ์ลูกผสมที่มหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ผสมขึ้น ในปี พ.ศ. 2506

ในโอกาสที่บาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยือนประเทศฟิลิปปินส์ ทางมหาวิทยาลัยจึงได้กราบบังคมทูล สมเด็จพระพันปีหลวง ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตเชิญพระนามาภิไธย "สิริกิติ์" เป็นชื่อของดอนญ่าลูกผสมพันธุ์ใหม่นี้

ดร.วีระชัย ณ นคร อดีตผู้อำนวยการองค์การสวนพฤกษศาสตร์ ระบุว่า ดอนญ่าควีนสิริกิติ์ ไม้พุ่มกึ่งเลื้อย สูง 1-3 ม. ใบเดี่ยวออกตรงข้าม รูปรี ปลายแหลม แผ่นใบอ่อนมีขนนุ่ม ดอกออกเป็นช่อที่ปลายยอด ดอกย่อยสีเหลือง ส่วนโคนเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยม แต่ละช่อมีใบประดับขนาดใหญ่สีชมพูอ่อนขลิบขอบด้วยสีแดง จำนวนมาก

"ดอนญ่าควีนสิริกิติ์" (ภาพจาก : สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์)

บัวควีนสิริกิติ์ 

"บัวควีนสิริกิติ์" นับเป็นบัวลูกผสมที่งดงามและทรงคุณค่าทางวิชาการ บัวลูกผสมที่เกิดจากพันธุ์บัวสายเขตอบอุ่นพันธุ์ของสหรัฐฯ และบัวสายเขตร้อนของไทย 

"บัวควีนสิริกิติ์" กลีบดอก 2 สี คือส่วนปลายกลีบดอกมีสีม่วง โคนกลีบดอกมีสีขาว ส่วนกลีบเลี้ยงมีสีขาวอมเขียว สีดอกของบัวลูกผสมนี้มีสีม่วง ถือได้ว่าเป็น "สีใหม่" ที่ยังไม่เคยปรากฏมาก่อนในบัวเขตอบอุ่น เกสรสีเหลืองส่วนปลายเป็นสีม่วงอมฟ้า

ดอกบานตอนเช้าและยุบตัวในตอนบ่าย โดยจะบานอยู่ประมาณ 3 วัน

จากความงดงามและมีลักษณะแตกต่างจากบัวพันธุ์อื่นๆ ทำให้สมาคมพฤกษศาสตร์ในพระบรมราชินูปถัมภ์ได้กราบบังคมทูลสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ขอพระราชทานพระราชานุญาต เชิญพระนามาภิไธย "สิริกิติ์" เป็นชื่อของบัวลูกผสมพันธุ์นี้ เมื่อวันที่ 11 มิ.ย.2555 เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษาของสมเด็จพระพันปีหลวง

2. ดอกไม้นามพระราชทาน

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงให้ความสนพระราชหฤทัยในธรรมชาติรอบพระวรกายอยู่เสมอ แม้ครั้งเมื่อเสด็จฯ ไปทรงงาน ณ พื้นที่แห่งใด ก็จะทรงชื่นชมความงามของพันธุ์ไม้ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นพันธุ์ไม้หายากหรือแม้เพียงดอกไม้ป่าต้นเล็ก ๆ พระองค์ก็ทรงให้ความสำคัญและยังทรงโปรดพระราชทานชื่อให้เพื่อสร้างคุณค่าให้กับพันธุ์ไม้เหล่านั้นได้เป็นสมบัติทางธรรมชาติที่ล้ำค่าของประเทศไทยตลอดไป อาทิ

"นิมมานรดี" : กล้วยไม้อิงอาศัย ดอกขนาดกลีบเล็กสีขาว มีเส้นตามยาวสีแดงเข้ม กลีบปากที่ปลายมีพื้นสีเหลืองเข้มและมีแต้มสีแดงเข้มที่โคนกลีบ โดยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พระราชทานนาม "นิมมานนรดี" เมื่อครั้งเสด็จฯ ทอดพระเนตรพรรณไม้ ณ บริเวณโคกนกกะบา เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จ.เลย เดือนมี.ค. พ.ศ. 2534

นิมมานรดี - สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)

"ดุสิตา" : มีชื่อเรียกที่แตกต่างไปแต่ละท้องถิ่นไม่ว่าจะเป็น หญ้าข้าวก่ำน้อย หญ้าเข็ม หรือดอกขมิ้น เป็นพืชล้มลุกที่พบตามพื้นที่โล่งและชุ่มชื้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ดอกเป็นช่อสีม่วงเข้ม มีใบที่เปลี่ยนเป็นถุงสำหรับดักจับแมงขนาดเล็ก ออกดอกช่วง ต.ค. - ธ.ค.

"มณีเทวา" : มีชื่อเรียกทั่วไปอาทิ กระดุมเงิน หญ้าตุ้มหู หญ้าผมหงอก เป็นไม้ล้มดอกกลมสีขาวออกเป็นช่อ พบมากในภาคตะวันออกและตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ออกดอกช่วงเดือน ต.ค. - ก.พ.

"ทิพเกสร" : มีชื่อเรียกทั่วไป ได้แก่ หญ้าฝอยเล็ก มีดอกสีม่วงอ่อนแกมชมพู ออกดอกช่วง ส.ค. - ธ.ค. ในประเทศไทยพบมากทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน

"สรัสจันทร" : มีชื่อเรียกทั่วไป คือ หญ้าแลไข่กา จำปีบะ ดอกดิน กล้วยเล็บมือนาง กล้วยมือนาง หญ้าหนวดเสือ เลื้อมนกเขา หญ้านกเขา ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ดอกสีชมพูจนถึงสีม่วงอ่อนอมฟ้า ส่วนปลายมีสีเหลืองหรือสีครีม พบตามบริเวณทุ่งหญ้าเปิด ริมหนองน้ำและบริเวณพื้นที่ชุ่มน้ำ ในช่วงเดือน ก.ย.-ธ.ค.

สรัสจันทร-สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)

3. ดอกไม้ทรงโปรด ของ "สมเด็จพระพันปีหลวง"

"สัตตบงกช" เป็นดอกไม้ที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงโปรด เป็นบัวหลวงพันธุ์ดอกสีชมพูซ้อน รูปทรงดอกตูม ป้อมกว่าบัวหลวงธรรมดา เป็นพันธุ์ไม้ที่รู้จักกันดี นิยมใช้ในพิธีทางศาสนา และแทบทุกส่วนของบัวหลวงใช้ประโยชน์ได้ทั้งราก ใบ กลีบดอก เมล็ด และเกสร บัวทั้งสองสี เป็นพันธุ์ที่พบเฉพาะในประเทศไทย

สัตตบงกช - สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)

ด้วยพระสิริโฉมอันทรงสง่างดงาม สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้สร้างความประทับใจต่ออาณาประเทศในยามเสด็จพระราชดำเนินเยือนต่างประเทศ ดังภาพของพระองค์ที่ปรากฎต่อสายตาชาวโลกว่าทรง สง่างาม เคียงข้าง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในการเสด็จพระราชดำเนิน ไปยังสถานที่ต่างๆ 

พระนาม "สิริกิติ์" ได้รับพระราชทานนามจากสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว มีความหมายว่า "ผู้เป็นศรี แห่งกิติยากร" หรือ "ผู้ที่มีผู้สรรเสริญเล่าลืออันเป็นสิริมงคล" ดอกไม้ที่ตั้งชื่อตามพระนาม ก็จะคงเบ่งบานนำพาความสดชื่นในใจ ประดับไว้เป็นสิ่งสวยงามบนผืนแผ่นดิน 

อ้างอิงข้อมูล/ภาพ : สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์, สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก), อุทยานหลวงราชพฤกษ์, สถาบันการพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (สพท.)

อ่านข่าว : สื่อต่างประเทศ รายงานข่าว "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง" สวรรคต

ผู้นำโลกส่งสาส์นแสดงความเสียใจ "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง" สวรรคต

เปิดให้ ปชช.ถวายสักการะพระบรมศพ "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง" เบื้องหน้าพระฉายาลักษณ์ เริ่ม 27 ต.ค.