กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ ได้ค้นพบดวงจันทร์บริวารดวงใหม่ของดาวยูเรนัส ซึ่งเป็นการค้นพบดวงจันทร์ดวงใหม่ของดาวยูเรนัสนับตั้งแต่การเดินทางไปยังดาวยูเรนัสของยานวอยเอเจอร์ 2 เมื่อ 40 ปีก่อน และทำให้ดาวยูเรนัสมีดวงจันทร์บริวารเพิ่มขึ้นมาอีก 1 ดวงเป็น 29 ดวงแล้ว

ภาพถ่ายวงแหวนของดาวยูเรนัสจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ ภาพจาก NASA

การค้นพบนี้เกิดจากทีมวิจัยที่นำโดยสถาบันวิจัยเซาท์เวสต์ (Southwest Research Institute) ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ถ่ายภาพดาวยูเรนัสเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2025 การถ่ายภาพครั้งนี้ได้ใช้กล้อง NIRCam เปิดรับแสงนานถึง 40 นาที ได้ออกมาทั้งหมด 10 ภาพ

ดวงจันทร์ดวงใหม่นี้มีขนาดเล็กมาก เล็กเสียจนแม้แต่ยานวอยเอเจอร์ 2 ที่เคยเดินทางไปเฉียดดาวยูเรนัสก็ยังมองไม่เห็นมัน คาดว่าดวงจันทร์ที่เพิ่งค้นพบนี้มีเส้นผ่านศูนย์กลางเพียง 10 กิโลเมตร และจากข้อมูลที่รวบรวมได้คาดการว่าดวงจันทร์ดวงนี้น่าจะมีค่าการสะท้อนแสง (Albedo) ที่ใกล้เคียงกับดวงจันทร์บริวารขนาดเล็กดวงอื่น ๆ ของดาวยูเรนัส ด้วยค่าการสะท้อนแสงที่น้อยและขนาดที่เล็กจิ๋วนี้น่าจะทำให้กล้องโทรทรรศน์ของวอยเอเจอร์ 2 และกล้องโทรทรรศน์อื่น ๆ มองข้ามไป

ภาพข้อมูลตำแหน่งของดวงจันทร์ดวงต่าง ๆ และดวงจันทร์ดวงใหม่ของดาวยูเรนัสจากภาพถ่ายของกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ ซึ่งนับว่าเป็นการค้นพบดวงจันทร์ดวงใหม่ในรอบ 40 ปีหลังจากยุคของยานวอยเอเจอร์ ภาพจาก NASA

ยูเรนัสนับเป็นดาวเคราะห์ที่แปลกประหลาดเมื่อเทียบกับดาวเคราะห์ที่มีดวงจันทร์ดวงอื่น ๆ ในระบบสุริยะ เนื่องจากดวงจันทร์ที่อยู่วงในใกล้กับดาวเคราะห์ มีขนาดที่เล็กกว่าดวงจันทร์ที่อยู่ในวงไกลถัดออกไป ผิดกับดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ อย่างดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ หรือแม้กระทั่งดาวอังคารที่โฟบอสที่อยู่ในวงโคจรชั้นในมีขนาดที่ใหญ่กว่าดีมอสที่อยู่ไกลจากดาวอังคารมากกว่า แสดงว่าการก่อกำเนิดดวงจันทร์รอบดาวยูเรนัสมีความแปลกประหลาดมากกว่าดาวเคราะห์ดวงอื่น อาจจะมาจากเหตุการณ์ที่รุนแรงในอดีตของดาวยูเรนัสจนการก่อกำเนิดดวงจันทร์บริวารของมันผิดแปลกไปจากดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ซึ่งรวมไปถึงดวงจันทร์ที่เพิ่งถูกค้นพบขึ้นมาใหม่นี้

ภาพถ่ายเรียงกันของดวงจันทร์ขนาดใหญ่ทั้ง 5 ดวงของดาวยูเรนัส เรียงจากซ้ายไปขวาได้แก่ Miranda Ariel Umbriel Titania และ Oberon ภาพจาก NASA

ดวงจันทร์ดวงใหม่นี้มีวงโคจรที่ใกล้เคียงกับวงกลมที่สมบูรณ์แบบ มันอยู่ห่างจากยูเรนัส 56,000 กิโลเมตร โคจรรอบระนาบศูนย์สูตรของดาวยูเรนัส ระหว่างวงโคจรของดวงจันทร์โอฟีเลีย (Ophelia) และดวงจันทร์บิอังกา (Bianca) นั่นหมายความว่าดวงจันทร์ดวงนี้อาจจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับวงแหวนของดาวยูเรนัส ซึ่งอาจจะช่วยให้เราทำความเข้าใจเกี่ยวกับอดีตและความสัมพันธ์ของดวงจันทร์และวงแหวนของดาวยูเรนัสที่เกิดขึ้นในอดีตได้ และทำให้ระบบดวงจันทร์ชั้นในของยูเรนัสมีสมาชิกเพิ่มขึ้นมาเป็น 14 ดวง ซึ่งทั้งหมดอยู่ด้านในวงโคจรของดวงจันทร์วงนอกที่มีขนาดใหญ่ทั้งห้าดวง ได้แก่ มิรันดา แอเรียล อัมเบรียล ทิทาเนีย และโอเบอรอน (Miranda, Ariel, Umbriel, Titania และ Oberon) แสดงว่าในบริเวณของวงแหวนของดาวยูเรนัสอาจจะมีดวงจันทร์ขนาดเล็กที่รอการค้นพบอีก

ดวงจันทร์ที่ถูกค้นพบใหม่นี้ยังไม่ได้รับการยืนยันจากสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (IAU) ซึ่งรวมถึงชื่อของดวงจันทร์ด้วย ทำให้ชื่อของดวงจันทร์ในเวลานี้คือ S/2025 U1 การค้นพบดวงจันทร์ดวงใหม่ของดาวยูเรนัสก็เป็นเครื่องตอกย้ำความสำคัญของโครงการศึกษาเกี่ยวกับดาวเคราะห์ดวงนี้ว่ามันยังคงเป็นดาวเคราะห์ที่เต็มไปด้วยปริศนาที่น่าสนใจรอไปสำรวจ

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : NASA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

พบ “ดวงจันทร์” ดวงใหม่ของดาวยูเรนัส เป็นครั้งแรกในรอบ 40 ปี