ตลอดประวัติศาสตร์การเมืองไทยหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองปี 2475 กลไก “การยุบสภาผู้แทนราษฎร” ถือเป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่ถูกใช้เพื่อคลี่คลายทางตันทางการเมืองและคืนอำนาจให้ประชาชนตัดสินใจใหม่ผ่านการเลือกตั้ง แม้จะถูกมองว่าเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการประชาธิปไตย แต่ความถี่และสาเหตุของการยุบสภา สะท้อนถึงความเปราะบางและพลวัตของระบบรัฐสภาไทยอย่างชัดเจน

ตั้งแต่ปี 2481 ถึง 2566 ประเทศไทยมีการยุบสภาเกิดขึ้น 14 ครั้ง โดยสาเหตุหลักที่วนเวียนอยู่ตลอด 8 ทศวรรษคือ งบประมาณไม่ผ่าน ความขัดแย้งในรัฐบาล วิกฤติการเมือง และความไม่ไว้วางใจในผู้นำ

ไทม์ไลน์การยุบสภา 14 ครั้ง

11 กันยายน 2481 พันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา 
สาเหตุ : แพ้มติในสภา กรณีญัตติขอแก้ไขข้อบังคับเกี่ยวกับการเสนอร่าง พ.ร.บ. งบประมาณ

15 ตุลาคม 2488 หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช 
สาเหตุ : ขัดแย้งกฎหมายอาชญากรสงคราม

12 มกราคม 2519 หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช 
สาเหตุ : ขัดแย้งใน ครม. และปัญหาเรื้อรัง

19 มีนาคม 2526 พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ 
สาเหตุ : คัดค้านแก้ไขเพิ่มเติม รธน. ระบบบัญชีรายชื่อ

1 พฤษภาคม 2529 พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ 
สาเหตุ : พระราชกำหนดไม่ผ่าน-รัฐบาลไร้เสถียรภาพ

29 เมษายน 2531 พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ 
สาเหตุ : พรรคการเมืองไม่มีเอกภาพ

30 มิถุนายน 2535 นายอานันท์ ปันยารชุน 
สาเหตุ : วิกฤตหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ

19 พฤษภาคม 2538 นายชวน หลีกภัย 
สาเหตุ : พรรคการเมืองไม่มีเอกภาพ

28 กันยายน 2539 นายบรรหาร ศิลปอาชา 
สาเหตุ : เสถียรภาพรัฐบาลอ่อนแอ

9 พฤศจิกายน 2543 นายชวน หลีกภัย 
สาเหตุ : วิกฤติเศรษฐกิจ - คืนอำนาจประชาชน

24 กุมภาพันธ์ 2549 นายทักษิณ ชินวัตร 
สาเหตุ : ชุมนุมต่อต้านรัฐบาล

10 พฤษภาคม 2554 นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ 
สาเหตุ : ความขัดแย้งทางการเมือง - รธน. ใหม่

9 ธันวาคม 2556 นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร 
สาเหตุ : ความขัดแย้งทางการเมือง

20 มีนาคม 2566 พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา 
สาเหตุ : เปิดทางย้ายพรรคก่อนครบกำหนด 90 วัน

การยุบสภาในประเทศไทยมักเกิดขึ้นในช่วงที่รัฐบาลเผชิญกับความท้าทายที่ยากจะแก้ไขในสภา หรือเมื่อต้องการใช้การเลือกตั้งเป็นเครื่องมือคลายความตึงเครียดทางการเมือง อย่างไรก็ตาม สถานการณ์การเมืองในประเทศไทยยังคงต้องติดตามกันแบบเกาะติด เพราะเรียกได้ว่า นับวันยิ่งเข้มข้นขึ้นเรื่อย ๆ

ที่มา :  สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร