เทียบแนวคิดต่างขั้ว ผู้นำคนสุดท้ายของโซเวียต กับ "ปูติน"

มิคาอิล เซอร์เกเยวิช กอร์บาชอฟ ผู้นำคนสุดท้ายก่อนการล่มสลายของสหภาพโซเวียต ถึงแก่อสัญกรรมในวัย 91 ปี ด้วยอาการป่วยเรื้อรัง เมื่อช่วงเย็นของวันอังคาร (30 ส.ค.) ที่ผ่านมา

วันนี้ (31 ส.ค.2565) อ.กัณฐัศศา พงษ์หิรัญ ผอ.โครงการรัสเซียศึกษา ม.ธรรมศาสตร์ อธิบายตัวตนและแนวคิดของ กอร์บาชอฟ ในรายการ Newsroom Daily รายการออนไลน์ของไทยพีบีเอส

โดยระบุว่า มุมมองของคนรัสเซียต่อ กอร์บาชอฟ ในช่วงที่สหภาพโซเวียตกำลังล้มสลายและล้มสลาย มี 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่เห็นด้วย ซึ่งเป็นกลุ่มของคนรุ่นใหม่ เป็นกลุ่มหัวปฏิรูปที่พร้อมจะรับการเข้ามาของกระแสทุนนิยม และพร้อมที่จะเปลี่ยนแปลงจากสังคมนิยมเป็นเสรีนิยม

นโยบาย "กลัสนอสต์" (Glasnost) ของกอร์บาชอฟ เป็นนโยบายเปิดประเทศ เปิดเสรีภาพสื่อ และเปิดเสรีภาพการมีส่วนรวมทางการเมือง สามารถวิพากษ์วิจารณ์การทำงานของพรรคคอมมิวนิสต์ได้ ทำให้ประชาชนชาวโซเวียตกลุ่มนี้ ได้เห็นโลกภายนอก ได้เห็นการเปลี่ยนแปลง และได้สัมผัสกับเสรีภาพ พวกเขาจึงเห็นด้วยกับการล้มสลายของสหภาพโซเวียต

ชาวโซเวียต สามารถเลือกสิ่งที่จะกิน เลือกเครื่องแต่งกาย ฟังเพลง ดูหนัง โดยไม่มีการปิดกั้น ได้เสรีภาพเต็มที่ 

ขณะที่กลุ่มไม่เห็นด้วยหรือกลุ่มต่อต้าน คือ กลุ่มอนุรักษ์นิยม เป็นกลุ่มคนมีอายุ คนที่ชื่นชอบสวัสดิการ และคนมีตำแหน่งทางการเมือง ต่อต้านการเปลี่ยนแปลงเพื่อรักษาอำนาจและประโยชน์ของตัวเอง

เมื่อเปรียบเทียบบุคลิกของ "กอร์บาชอฟ" กับ "ปูติน" อ.กัณฐัศศา กล่าวว่า มุมมองของ กอร์บาชอฟ และ ปูติน มีความแตกต่างกัน เพราะสถานะและตัวตนของทั้งคู่ในเวลานั้น อยู่ในบริบทที่ต่างกัน

"กอร์บาชอฟ" ต้องการให้ประชาชนอยู่ดีกินดี

กอร์บาชอฟ เป็นผู้นำโซเวียตที่ผ่านช่วงเวลาผันผวนและล่อแหลมมาอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 วิกฤตการณ์คิวบา ซึ่งช่วงเวลาดังกล่าว ทำให้ กอร์บาชอฟ เห็นว่าความขัดแย้งหรือการใช้นโยบายหรืออุดมการณ์ทางการเมืองแบบ 2 ขั้วอำนาจต่อสู่กัน ไม่มีผลดีใด ๆ ทั้งสิ้น และมองว่าสิ่งที่สำคัญที่สุด ไม่ใช่ชัยชนะและอำนาจ แต่คือการอยู่ดี กินดี ของประชาชน

กอร์บาชอฟ จึงเห็นว่าการปรับตัวหรือเปลี่ยนแปลงระหว่างสังคมนิยมเป็นทุนนิยมเป็นสิ่งสำคัญ เพราะสังคมนิยม ทำให้ขาดสภาพคล่อง การหมุนเวียนเม็ดเงินภายในประเทศช้าและฟืดเคือง ไม่คล่องตัวเหมือนทุนนิยม

"ปูติน" ต้องการรื้อฟื้นความยิ่งใหญ่อีกครั้ง

วลาดิเมียร์ ปูติน ประธานาธิบดีรัสเซียในปัจจุบัน ปูตินมีความใฝ่ฝันอยากเป็นสายลับมาตลอดชีวิต ในช่วงทศวรรษที่ 80 ปูตินอาศัยอยู่ที่เยอรมนีตะวันออก ได้ทำหน้าที่เป็นสายลับ ซึ่งถือเป็นช่วงที่รุ่งโรจน์และประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก แต่วันหนึ่ง ปูตินเห็นสหภาพโซเวียตล่มสลายไปต่อหน้าต่อตา ปูตินมองว่า เป็นหายนะของภูมิรัฐศาสตร์ ทั้งประวัติศาสตร์ของโซเวียต ประวัติศาตร์ของรัสเซีย และประวัติศาสตร์ของโลก

ปูตินยังมีภาพจำ ที่ยึดติดกับความรุ่งโรจน์ของของสหภาพโซเวียต และมองว่าสิ่งนี้คือตัวตนของรัสเซีย ซึ่งเขาอยากจะรื้อฟื้นสิ่งนี้ขึ้นมาอีกครั้ง