วันนี้ (21 มิ.ย.2568) รศ.ปณิธาน วัฒนายากร นักวิชาการด้านความมั่นคงและการต่างประเทศ กล่าวถึงสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา กับการปรับคณะรัฐมนตรีว่าด้วยสถานการณ์ปัจจุบัน "รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม" ควรเป็นทหารอาชีพมาก่อนเพื่อเข้าใจบริบทของกองทัพหรือไม่ ว่า กระทรวงกลาโหมของไทยเคยมีทั้งทหารและพลเรือนเป็นรัฐมนตรีมาแล้ว และยังเคยมีผู้หญิงเป็นรัฐมนตรีว่าการมาแล้วด้วย
นอกจากนั้น กระทรวงกลาโหมก็ยังเคยมีรัฐมนตรีที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีควบคู่กันไปด้วย ซึ่งทำให้งานด้านความมั่นคงของกระทรวงกลาโหมได้รับความเอาใจใส่เพิ่มขึ้น แต่ในอีกมุมคือมีฝ่ายบริหารระดับสูงสุดทางการเมืองมาควบคุมดูแลกองทัพอย่างใกล้ชิด แต่ต้องยอมรับว่าที่ผ่านมา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม จะเป็นทหารทั้งที่อยู่ในราชการหรือเคยรับราชการทหารมาก่อน
ขณะเดียวกัน รศ.ปณิธาน มองว่า รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมส่วนที่เป็นพลเรือนนั้นมีน้อยกว่ามาก และที่เป็นผู้หญิงนั้นจะน้อยที่สุด คือ เพียงแค่ 1 คน ซึ่งโดยหลักการประชาธิปไตยแบบเสรีนิยมแล้วรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมควรจะต้องเป็นพลเรือน แต่จะเป็นพลเรือนหรือทหารก็ตาม
ความจำเป็นที่จะต้องมี รมว.กลาโหม ที่เป็น "มืออาชีพ" คือมีความรู้ความเข้าใจ มีประสบการณ์ในกิจการด้านการทหาร ความมั่นคงและการต่างประเทศมีมากขึ้นมากกว่าในอดีต โดยเฉพาะที่จะไม่นำเอาการเมืองแบบแบ่งขั้วเลือกข้างมาใช้ในกองทัพ
ด้วยสาเหตุเพราะปัจจุบันมีการแข่งขันด้านภูมิรัฐศาสตร์ระหว่างมหาอำนาจในโลกและในภูมิภาคเข้มข้นขึ้น และมีภัยคุกคามดั้งเดิมเพิ่มขึ้นหลายอย่าง เช่น เรื่องดินแดน อธิปไตย การรุกล้ำเขตแดน หรือการสร้างเสริมกำลังทหารของหลาย ๆ ประเทศ รวมไปถึงมีภัยคุกคามรูปแบบใหม่มากขึ้น เช่น การก่อการร้าย การก่อความไม่สงบ ในจังหวัดชายแดนใต้ ภัยไซเบอร์ อาชญากรรมข้ามชาติ แก๊งคอลเซนเตอร์ การค้ายาเสพติด การค้ามนุษย์ ฯลฯ
ทั้งหมดนี้ต้องอาศัยศักยภาพของกระทรวงกลาโหม และของกองทัพในกาแก้ไขปัญหาเป็นสำคัญ ซึ่งทหารหรือที่เคยเป็นทหารส่วนใหญ่จะมีความรู้พื้นฐานพอที่จะเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมได้ แต่ต้องยอมรับว่าสำหรับอดีตนายทหารบางคนก็มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับคนในกองทัพดีกว่าพลเรือน เพราะตนเองเคยอยู่ในกองทัพมาก่อน มีรุ่นมีเหล่ามีพวก ทำให้การแต่งตั้งโยกย้ายตำแหน่งต่างๆ ราบรื่นได้ แต่บางครั้งก็เกิดปัญหาขัดแย้งกันเองระหว่างรุ่นระหว่างพวก อย่างที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วหลายครั้งและบางครั้งก็รุนแรงด้วย
ดังนั้นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ที่เป็นทหารหรือเคยเป็นทหารก็ไม่ใช่จะดีที่สุด เพราะหลายคนก็ไม่ได้มีความรู้หรือประสบการณ์มากนักในเรื่องการบริหารกองทัพในรูปแบบที่กว้าง ลึก ซับซ้อน และเป็นสากล รวมทั้งไม่ได้มีความรู้ลึกซึ้งด้านการต่างประเทศ ซึ่งปัจจุบันจำเป็นมากขึ้น เช่น เมื่อไปในเวทีนานาชาติของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงลาโหมที่สิงคโปร์เมื่อเร็วๆ นี้ ( Shangri-La Dialogue) ก็ไม่สามารถโต้ตอบกับกัมพูชาที่กล่าวหาไทย และชี้แจงกับนานาชาติได้
รศ.ปณิธาน ย้ำว่า การแต่งตั้งรัฐมนตรีว่าการะทรวงกลาโหมที่ผ่านมาส่วนใหญ่จะทำด้วยเหตุผลความจำเป็นทางการเมืองภายในประเทศและภายในของกองทัพเป็นหลัก โดยมีปัจจัยเรื่องความไว้วางใจของฝ่ายการเมืองเป็นสำคัญ รวมทั้งเพื่อภารกิจเฉพาะบางอย่างในเวลานั้น ๆ เช่นควบคุมกองทัพไม่ให้เข้ามายุ่งเกี่ยวกับการเมือง หรือแก้ปัญหาความมั่นคงบางเรื่อง เช่น เรื่องสงคราม ความขัดแย้งกับเพื่อนบ้าน หรือการจัดสรรงบประมาณที่ค่อนข้างมาก เป็นต้น
รศ.ปณิธาน กล่าวว่า เหตุเพราะกลาโหมหรือกองทัพมีศักยภาพหลายอย่างที่เป็นประโยชน์กับส่วนรวม และมีผลกระทบทั้งทางบวกและลบต่อฝ่ายการเมืองด้วย ประกอบกับพลเรือนที่มีความรู้ความเข้าใจ มีประสบการณ์ มีความสามารถที่จะเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลโหมที่ดีและมีประสิทธิภาพประสิทธิผลนั้นแทบจะไม่มีเลย จึงไม่ค่อยเห็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมส่วนใหญ่ โดยเฉพาะที่เป็นทหารหรือเคยเป็นทหาร สามารถยกระดับปรับให้กระทรวงกลาโหมหรือผลักดันให้กองทัพ ประสบความสำเร็จอย่างจริงจังในการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างให้ทันสมัย เพิ่มขีดความสามารถในการรบได้จริงจัง ลดค่าใช้จ่ายหรือกำลังพลลงได้อย่างมากตามที่ได้วางแผนไว้แล้วหลายครั้ง หรือสามารถยกระดับกระรวงกลาโหมให้เป็น "มืออาชีพใหม่" ในบริบทของนานาชาติที่มีความเปลี่ยนแปลงในด้านภูมิรัฐศาสตร์โลกและการแข่งขันของมหาอำนาจได้อย่างดีตามที่ควรจะเป็น
อ่านข่าว : "ปชป." ได้ข้อยุติตำแหน่งรัฐมนตรี ได้ "1 ว่าการ 2 ช่วยว่าการ"
"สมศักดิ์" สั่งเตรียมพร้อมด้านการแพทย์ – รพ.แนวชายแดน 7 จังหวัด รับมือเหตุสุดวิสัย