อาการคันสัญญาณเตือนมะเร็งตับจริงหรือ ?

อาการคันเรื้อรังอาจเป็นสัญญาณเตือนมะเร็งตับที่ไม่ควรมองข้ามอาการคันที่เกิดขึ้นเป็นเวลานานหลายเดือนโดยไม่ทราบสาเหตุ อาจไม่ใช่เรื่องธรรมดาอย่างที่คิด เมื่อเร็ว ๆ นี้มีรายงานกรณีสาวจีนที่มีอาการคันอย่างต่อเนื่องหลายเดือน ซื้อยามารับประทานแต่ไม่หายสักที จนเมื่อไปตรวจอีกครั้งปรากฏว่าเข้าสู่ระยะลุกลาม เป็นมะเร็งตับ ซึ่งเป็นโรคที่คร่าชีวิตผู้ป่วยจำนวนมากทั่วโลก ความเชื่อมโยงระหว่างอาการคันกับมะเร็งตับนายแพทย์วรวัฒน์ แสงวิภาสนภาพร แพทย์เฉพาะทางสาขาอายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหาร ศูนย์อายุรกรรมเฉพาะทาง โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ อธิบายว่า อาการคันกับโรคตับมีความสัมพันธ์ร่วมกันได้ แต่อาการคันที่เกิดขึ้นในโรคตับส่วนใหญ่จะมีภาวะดีซ่านหรือตัวเหลืองตาเหลืองร่วมด้วย อาการคันเกิดจากสารเหลืองในกระแสเลือดที่ไปสะสมตามผิวหนัง ทำให้กระตุ้นและทำให้คนไข้มีอาการคันตามผิวตามตัวได้ ส่วนใหญ่จะมาพร้อมกับภาวะตัวเหลืองตาเหลือง อาการคันที่อาจเชื่อมโยงกับมะเร็งตับแทนที่จะเป็นโรคผิวหนังอาการคันที่อาจต้องสงสัยว่าเป็นโรคอื่นที่ไม่ใช่โรคผิวหนัง คือ คันโดยที่ไม่เห็นผื่น หรือคันข้างใต้ผิว ไม่มีการอักเสบของผิวหนังหรือรอยโรคตั้งต้นจากผิวหนัง อาการคันแบบนี้อาจเป็นอาการคันในที่ไม่ใช่โรคผิวหนังจริง ๆ สำหรับอาการคันที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งตับ แม้จะมีรายงานทางการแพทย์บ้าง แต่จริง ๆ แล้วน้อยมาก ๆ ไม่ได้เจอกันเป็นประจำ ส่วนใหญ่จะเป็นลักษณะนานเป็นหลักเดือนขึ้นไป สาเหตุหลักของมะเร็งตับในประเทศไทยไวรัสตับอักเสบเรื้อรังมะเร็งตับส่วนใหญ่ในประเทศไทยจะมีความสัมพันธ์กับการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง โดยเฉพาะไวรัสตับอักเสบเรื้อรังชนิดบีและชนิดซี คิดเป็น 80% ของการเกิดมะเร็งตับ การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซีเกิดจาก: การสัมผัสเลือดโดยตรง การมีเพศสัมพันธ์ การถ่ายทอดจากแม่สู่ลูกในขณะคลอด (เป็นปัญหาทางสาธารณสุขในประเทศไทย) ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่เพิ่มขึ้น การทานแอลกอฮอล์เป็นประจำ ความอ้วนและไขมันพอกตับ - จากรูปแบบอาหารการกินปัจจุบันที่เน้นทอดแป้ง น้ำตาลเยอะ ทำให้มีไขมันสะสมในตับจนเหนี่ยวนำให้เกิดการอักเสบและกลายเป็นมะเร็งตับ อาการแสดงอื่นๆ ของมะเร็งตับที่ควรสังเกตนอกจากอาการคันแล้ว อาการของโรคตับเรื้อรังยังมี: ท้องมาน จุดเลือดออกตามเนื้อตามตัว เส้นเลือดฝอยตามเนื้อตามตัว ตัวเหลืองตาเหลือง (ดีซ่าน) แพทย์เน้นว่าไม่อยากให้คนไข้มีอาการเลย หากคัดกรองก่อนได้หรือรู้ว่าตัวเองมีความเสี่ยงมีประวัติครอบครัว ควรรีบไปตรวจก่อน การแยกแยะอาการคันจากมะเร็งตับและสาเหตุอื่นๆอาการคันจากการกินอาหาร (ภูมิแพ้)อาการคันจากการแพ้อาหารจะไม่มาเพียงอาการคันเพียงอย่างเดียว จะมีอาการแสดงอื่นๆ เช่น: บวมแดงหน้าตา เยื่อบุผิวหนังมีอาการแดงร่วมด้วย รู้สึกอึดอัดแน่นหน้าอก หายใจไม่ออก อาการขึ้นมาชะงัดทันที ไม่ใช่ลักษณะเรื้อรังสองเดือน ตาเหลืองจากสาเหตุอื่นในคนไทยมีโอกาสที่จะมีสาเหตุตาเหลืองที่ไม่ใช่โรคตับ เช่น ภาวะเม็ดเลือดแดงแตกง่ายในกลุ่มที่เป็นธาลัสซีเมีย เมื่อเม็ดเลือดแดงแตก จะมีภาวะตัวเหลืองขึ้นมาทันที แต่เมื่อความเครียดหรือโรคทางกายอื่นๆ หายไป ภาวะตัวเหลืองก็จะดีขึ้นได้ วิธีการป้องกันมะเร็งตับที่มีประสิทธิภาพวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีวัคซีนเป็นกลยุทธ์ที่ป้องกันได้ดีที่สุด ตั้งแต่ปี 2535 ประเทศไทยมีนโยบายฉีดวัคซีนในเด็กแรกเกิด สามารถลดจำนวนการเกิดไวรัสตับอักเสบบีรายใหม่ได้มาก สำหรับผู้ใหญ่ที่เกิดก่อนปี 2535: ควรเข้าสู่กระบวนการคัดกรอง หากยังไม่เคยติดเชื้อ สามารถไปฉีดวัคซีนได้ ค่าใช้จ่ายไม่แพง ประมาณ หลักร้อย บาท เข้าถึงได้ง่าย การตรวจคัดกรองที่แนะนำควรตรวจคัดกรองหาก: มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งตับ มีประวัติไวรัสตับอักเสบบีในครอบครัว เกิดก่อนปี 2535 (ยังไม่ได้รับวัคซีน) การรักษาไวรัสตับอักเสบเพื่อป้องกันมะเร็งในปัจจุบันไวรัสตับอักเสบซีปัจจุบันมียาที่มีคุณภาพ รักษากินยาสามเดือนหายได้เลย ไวรัสตับอักเสบบียังไม่มียารักษาหายขาดได้ หากเป็นแล้วยังคงเป็นอยู่ แต่มียาต้านไวรัสเพื่อลดความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งตับในอนาคต ต้องตรวจติดตามอยู่ไปเรื่อยเรื่อย หมายเหตุ: แพทย์ไม่แนะนำให้ใช้คำว่า "พาหะ" สำหรับไวรัสตับอักเสบบี เพราะทำให้คนไข้เข้าใจผิดว่าไม่ต้องรักษาไม่ต้องติดตาม หากมีไวรัสตับอักเสบบีติดเชื้อแล้ว ต้องเข้าสู่กระบวนการติดตาม การดูแลตับเพื่อลดความเสี่ยงจากมะเร็งตับสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ - จะเป็นการเซฟตับได้มาก หลีกเลี่ยงการรับประทานยาโดยไม่จำเป็น - ยาส่วนใหญ่ต้องมีข้อบ่งชี้ที่ชัดเจน เรื่องอาหารเสริมบำรุงตับแพทย์ชี้แจงว่า ยังไม่มีอาหารเสริมใดที่สามารถเป็นยาวิเศษได้ ที่สามารถขจัดสารพิษหรือสารตกค้างจากยา การดูแลที่ดีที่สุดคือ ลดความเสี่ยงและกำจัดสาเหตุตรงนั้น การรับประทานอาหาร ไม่มีอะไรดีที่สุดและไม่มีอะไรแย่ที่สุด เดินทางสายกลางดีที่สุด - กินให้หลากหลาย กินให้ครบทุกสัดส่วน เรื่องการกินตับหมูบำรุงตับ - ถ้ากินแต่เครื่องในจะได้ไขมันหรือสัดส่วนอื่น ๆ มากเกินไป ควร กินให้หลากหลายกินให้ครบทุกสัดส่วน สรุป: ความสำคัญของการเฝ้าระวังมะเร็งตับอาการคันที่เกิดขึ้นเป็นเวลานานโดยไม่ทราบสาเหตุ โดยเฉพาะคันโดยไม่เห็นผื่น แม้จะมีโอกาสน้อยมากที่จะเกี่ยวข้องกับมะเร็งตับ แต่ยังคงเป็นสัญญาณที่ควรสังเกตและตรวจหาสาเหตุ การป้องกันที่ดีที่สุดคือการฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบี การคัดกรองในกลุ่มเสี่ยง และการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ หากสงสัยควรปรึกษาแพทย์เพื่อการตรวจวินิจฉัยที่ถูกต้อง ข้อมูลจากนายแพทย์วรวัฒน์ แสงวิภาสนภาพร แพทย์เฉพาะทางสาขาอายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหาร ศูนย์อายุรกรรมเฉพาะทาง โรงพยาบาลจุฬาภรณ์ อ่านข้อมูลที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการดูแลตับ ไขมันพอกตับ ภัยเงียบที่ถูกมองข้าม โรคไวรัสตับอักเสบที่ควรรู้ รู้สู้โรค : เรียนรู้สู้มะเร็งตับ โรคตับอักเสบ ภัยเงียบเสี่ยงมะเร็งตับจริงหรือ ?มะเร็งตับอาจเรื่องจากแค่อาการคัน