บริเวณประตูทางออกผู้โดยสารขาเข้าของสนามบินสุวรรณภูมิ ภาพที่เราคุ้นเคย คือแถวผู้โดยสารรอใช้บริการรถแท็กซี่สาธารณะ แต่ในระยะไม่ถึง 100 เมตร กลับเป็นที่ตั้งของบูธให้บริการรถยนต์ผ่านแอปพลิเคชันรายใหญ่อย่าง “แกร็บ” แม้จะไม่ใช่ช่วงเวลาผู้โดยสารหนาแน่นที่สุด และเป็นช่วงโลว์ซีซั่น แต่ก็ยังคงมีผู้โดยสาร โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ เลือกใช้บริการอย่างต่อเนื่อง สะท้อนให้เห็นถึงความนิยมและความสะดวกที่ผู้โดยสารได้รับ
การเรียกใช้บริการผ่านแอปพลิเคชันนั้นทำได้ง่าย เพียงระบุจุดรับ-ส่ง ระบบจะคำนวณค่าโดยสารเบื้องต้น และเมื่อรถมาถึง ก็มีพนักงานคอยอำนวยความสะดวกเรื่องสัมภาระ
จากการทดลองเรียกรถ จากสนามบินสุวรรณภูมิไปยังสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส ราคาผ่านแอปพลิเคชันเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 400 บาท แอปพลิเคชันอื่นเริ่มต้นประมาณ 300 บาท ขณะที่แท็กซี่มิเตอร์ จะคิดราคาเริ่มต้นแตกต่างกันตามขนาดรถ และค่าโดยสารจะขึ้นกับสภาพจราจรและระยะทาง บวกค่าบริการเรียกจากสนามบิน 50 บาท และค่าสัมภาระตามระเบียบ ซึ่งผู้โดยสารจะทราบค่าโดยสารเมื่อถึงปลายทางเท่านั้น
ประเด็นความขัดแย้งนี้ กลายเป็นชนวนความขัดแย้ง สั่งสมมานานหลายปี ซึ่งไม่ได้มีเพียงภาพการแย่งชิงผู้โดยสาร แต่หยั่งรากลึกลงไปถึงโครงสร้างทางกฎหมาย ที่กลุ่มผู้ขับแท็กซี่มองว่าสร้างความไม่เป็นธรรมมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะกฎกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับการให้บริการรถยนต์รับจ้าง พวกเขาระบุว่า กฎหมายออกมาโดยขาดการมีส่วนร่วม และเอื้อประโยชน์ให้กับผู้ให้บริการผ่านแอปพลิเคชันอย่างชัดเจน
นายวรพล แกมขุนทด นายกสมาคมวิชาชีพผู้ขับขี่รถยนต์สาธารณะแท็กซี่ เปิดเผยว่า ตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. 2560 ได้มีกฎกระทรวงที่พวกเขามองว่าไม่เป็นธรรมออกมา เพิ่มภาระค่าใช้จ่ายและสร้างความยุ่งยากให้ผู้ประกอบการแท็กซี่รายย่อย แต่จุดเปลี่ยนสำคัญคือ กฎกระทรวงว่าด้วยรถยนต์รับจ้างผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2564 ซึ่งถูกมองว่าเป็นฉบับที่สร้างความเหลื่อมล้ำอย่างชัดเจนที่สุด
เริ่มตั้งแต่มาตรฐานตัวรถ แท็กซี่ต้องปฏิบัติตามข้อกำหนดที่เข้มงวด ทั้งสีรถ การจดทะเบียนเป็นรถสาธารณะ (ป้ายเหลือง) ขนาดซีซีเครื่องยนต์ ความกว้างยาวของตัวรถ อุปกรณ์ภายในเช่น มิเตอร์ และกระจกต้องโปร่งใส ห้ามมีสิ่งกีดขวางหรือติดตั้งเซ็นทรัลล็อก
ขณะที่รถยนต์ที่ให้บริการผ่านแอปพลิเคชัน กลับแทบไม่มีข้อจำกัดเหล่านี้ สามารถนำรถยนต์ส่วนบุคคลมาให้บริการได้โดยไม่ต้องเปลี่ยนสีรถ ไม่กำหนดขนาดซีซี หรืออายุรถ และไม่มีข้อห้ามเรื่องฟิล์มกรองแสงหรือเซ็นทรัลล็อก
ส่วนการตรวจสอบ แท็กซี่มีลักษณะที่ชัดเจนคือสีและป้ายทะเบียน ทำให้ง่ายต่อการตรวจสอบและร้องเรียนหากเกิดปัญหา ในขณะที่รถยนต์ผ่านแอปพลิเคชัน บางส่วนอาจมีเพียงสติกเกอร์ติดโลโก้แอปพลิเคชันขนาดเล็ก ซึ่งพวกเขามองว่า ไม่เพียงพอต่อการระบุตัวตนและการสร้างความมั่นใจให้ผู้โดยสาร โดยเฉพาะเมื่อเกิดปัญหา การร้องเรียนรถผ่านแอปพลิเคชันไปยังหน่วยงานของรัฐอย่างกรมการขนส่งทางบกช่องทาง 1584 ก็ถูกตั้งคำถามถึงประสิทธิภาพในการติดตามและเอาผิด เมื่อเทียบกับการร้องเรียนแท็กซี่ดั้งเดิม
ขณะที่ใบอนุญาตขับขี่ แม้กฎหมายจะกำหนดให้ผู้ขับรถยนต์รับจ้างสาธารณะ ต้องมีใบอนุญาตขับขี่สาธารณะ แต่ในทางปฏิบัติ กลุ่มแท็กซี่ตั้งคำถามถึงการบังคับใช้กับผู้ขับรถผ่านแอปพลิเคชันว่าเข้มงวดเพียงใด
นายวรพล ยังตั้งข้อสังเกตถึงกรณีการซื้อขายรหัสผู้ใช้งาน (user) ในกลุ่มผู้ขับรถผ่านแอปพลิเคชัน ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาความปลอดภัย หากผู้ขับจริงไม่ตรงกับข้อมูลที่ลงทะเบียนไว้ในระบบ
ประเด็นเรื่องการตั้งบูธของผู้ให้บริการแอปพลิเคชันในสนามบิน จึงเป็นเสมือนฟางเส้นสุดท้ายที่จุดกระแสความไม่พอใจให้ปะทุขึ้น กลุ่มแท็กซี่มองว่า การอนุญาตให้มีการตั้งบูธในพื้นที่ชั้น 1 ใกล้กับจุดรอคิวแท็กซี่ดั้งเดิม เป็นการตอกย้ำความได้เปรียบและไม่เป็นธรรม
พวกเขายืนยันว่า ไม่ได้ต่อต้านการใช้เทคโนโลยีหรือการเรียกรถผ่านแอปพลิเคชัน แต่ไม่เห็นด้วยกับการให้มี “วิน” หรือ “บูธ” อย่างเป็นทางการในสนามบิน ซึ่งสร้างความรู้สึกบาดตาบาดใจและเหมือนถูกซ้ำเติม
ข้อเสนอของพวกเขาคือ หากต้องการให้เกิดความเป็นธรรม รถยนต์ที่ให้บริการผ่านแอปพลิเคชันก็ควรอยู่ภายใต้มาตรฐานเดียวกันกับแท็กซี่ดั้งเดิม ทั้งการทำสีรถ การเปลี่ยนป้ายทะเบียน หรือหากจะมีการจัดตั้งบูธและมีพนักงานอำนวยความสะดวก ก็ควรมีการสนับสนุนแท็กซี่ดั้งเดิมในลักษณะเดียวกัน
กฎกระทรวงที่ออกมามันเหลื่อมล้ำชัดเจนครับ เราทำธุรกิจเดียวกัน แต่เงื่อนไขต่างกันลิบลับ รถเขาไม่ต้องทำสี ไม่ต้องเปลี่ยนป้าย ไม่ต้องตรวจสภาพเข้มงวดเท่าเรา แล้วพอมาตั้งบูธในสนามบินอีก มันเหมือนไม่ให้เกียรติกันเลย...ถ้าจะให้แฟร์ ก็ต้องทำเหมือนกันหมด หรือไม่ก็ยกเลิกบูธไป ให้แข่งกันที่บริการจริง ๆ
ส่วนข้อกล่าวหาจากผู้โดยสารบางส่วนเรื่องพฤติกรรมคนขับแท็กซี่ เช่น รถเก่า ไม่สะอาด ปฏิเสธผู้โดยสาร หรือโกงมิเตอร์นั้น ตัวแทนแท็กซี่แย้งว่า ปัจจุบันมีการปรับปรุงและกวดขันกันมากขึ้น ปัญหาดังกล่าวลดน้อยลงมาก และอยากให้สังคมมองภาพรวมที่เป็นปัจจุบัน
แต่ในมุมของผู้โดยสาร สนามบินสุวรรณภูมิมีทางเลือกการเดินทางที่หลากหลาย ทั้งรถไฟฟ้าแอร์พอร์ต เรล ลิงก์, รถโดยสารประจำทาง, รถลีมูซีน, แท็กซี่ VIP และรถยนต์ผ่านแอปพลิเคชัน
ผู้โดยสารส่วนใหญ่ บอกว่า ผู้โดยสารมีสิทธิในการเลือกใช้บริการที่เหมาะสมกับความต้องการ และมองว่าแท็กซี่ควรใช้โอกาสนี้ในการปรับปรุงคุณภาพบริการที่เป็นปัญหาเรื้อรังมาอย่างยาวนาน เช่น การปฏิเสธผู้โดยสาร การขับรถประมาท หรือการเรียกเก็บค่าโดยสารเกินจริง
กรณีให้เอาบูธแกร็บออก ขอพูดในฐานะคนใช้บริการ คือมันก็ไม่แฟร์สำหรับคนขับแกร็บ คือถามว่า ถ้าสมมุติว่าแท็กซี่ ไม่ปฏิเสธลูกค้า ไม่ตั้งเงื่อนไขมากมาย ก็ทำงานร่วมกันได้ ผู้โดยสารต่างชาติเดี๋ยวนี้ ก็เรียกแกร็บอยู่แล้ว คือไม่ว่าคุณจะอยู่ที่ไหนเขาก็มารับ ส่วนส่วนแท็กซี่น่ะคือเขาตั้งข้อแม้ของเขาเองมากมายไง ต้องย้อนกลับมาดูตัวเองว่าอันนี้ มันแฟร์สำหรับลูกค้าไหม บางทีพี่ จากหมอชิตน่ะ สมมุติพี่เรียกไปแค่ดินแดงก็ไม่ไปแล้ว ไม่ไป จะไปส่งรถ ไปเติมแก๊สอะไรอย่างนี้ มันเป็นมันเป็นข้ออ้างที่ฟังแล้วแบบ…
สถานการณ์นี้ยังสอดคล้องกับรายงานจาก สถาบันเศรษฐศาสตร์ของมาสเตอร์การ์ด ที่ระบุว่า อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว มีความเสี่ยงต่อการฉ้อโกงสูงที่สุด โดยเฉพาะในกรุงเทพมหานคร พบการฉ้อโกงมากในส่วนของบริการแท็กซี่และรถเช่า สะท้อนความเชื่อมั่นของนักท่องเที่ยว และอาจบั่นทอนภาพลักษณ์การท่องเที่ยวของไทย ที่เป็นรายได้หลักของเศรษฐกิจไทย
ปัญหาที่เกิดขึ้นจึงไม่ใช่แค่การแข่งขันระหว่างผู้ให้บริการสองรูปแบบ แต่เป็นโจทย์ใหญ่ที่ทุกฝ่ายต้องร่วมกันแก้ไข ทั้งผู้ให้บริการแท็กซี่ที่ต้องยกระดับมาตรฐานและความน่าเชื่อถือ ผู้ให้บริการผ่านแอปพลิเคชันที่ต้องดำเนินธุรกิจภายใต้กติกา โดยมีภาครัฐกำกับดูแลให้เกิดการแข่งขันที่เป็นธรรม เพื่อให้ผู้โดยสารได้รับประโยชน์สูงสุด
รายงาน : วิภูษา สุขมาก ผู้สื่อข่าวเศรษฐกิจ ไทยพีบีเอส
อ่านข่าว : เตือนฝนตกหนักทั่วประเทศ ระวังน้ำท่วมฉับพลัน น้ำป่าไหลหลาก ดินโคลนถล่ม
"นิด้าโพล" ชี้รัฐบาลต้องแก้ไขวิกฤตเศรษฐกิจอย่างเร่งด่วน แต่ยังหนุนแจกเงินดิจิทัลวอลเล็ต เฟส 3-4
“กรมควบคุมโรค” เตือนภัยสารหนูปนเปื้อนในแม่น้ำกก แนะเลี่ยงใช้น้ำจากแหล่งน้ำเสี่ยง