สื่อสารเพื่อรักษาเขาโต๊ะกรัง จ.สตูล

“หนูรู้สึกว่าทะเลเป็นสิ่งที่สร้างไม่ได้

เขาโต๊ะกรังก็สร้างไม่ได้ 

หนูเลยออกไปถ่ายรูปเพื่อบอกให้คนอื่นรู้ว่า ที่นี่สวยอย่างไร” 

     นี่คือความตั้งใจของ “ฮาสนะ ดินนุ้ย” หรือ “ซัลมา” อดีตประธานนักเรียน รร.อรุณศาสน์วิทยามูลนิธิ อ.ควนโดน จ.สตูล ที่ฝึกฝนการถ่ายภาพ การเขียนบท และการตัดต่อ เพื่อถ่ายทอดความรัก ความหวงแหนทรัพยากรในบ้านของเธอผ่านบทบาท “นักข่าวพลเมือง”    

     พื้นที่ภาคใต้มีภูเขาหินปูนจำนวนมาก และเขาหินปูนเหล่านี้ถูกประกาศเป็นของรัฐเพื่อให้เอกชนทำสัมปทานระเบิดภูเขา ซึ่งในปี 2552 รัฐบาลประกาศเดินหน้าสร้างท่าเรือน้ำลึกปากบารา  “เขาโต๊ะกรัง” จ.สตูล จึงเป็นพื้นที่หนึ่ง ที่รัฐเปิดสัมปทานระเบิดภูเขาเพื่อนำหินไปถมทะเล สร้างท่าเรือน้ำลึก   

     โรงเรียนที่ซัลมาศึกษาอยู่ คือ รร.อรุณศาสน์วิทยามูลนิธิ มีพื้นที่ใกล้กับ “เขาโต๊ะกรัง” เพียงไม่กี่เมตร การเปิดสัมปทานระเบิดเขาโต๊ะกรังจึงเป็นเรื่องที่ทำให้ครู นักเรียน และชาวบ้านรอบเขาโต๊ะกรังกังวลใจต่อผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมที่อาจจะเกิดขึ้น แต่ในขณะนั้นภาคประชาชนไม่มีข้อมูลทางวิชาการหรือหลักฐานเพียงพอที่จะยืนยันให้ภาครัฐหันมารับฟัง

     จากปัญหานี้ไทยพีบีเอสได้ลงพื้นที่นำเสนอเรื่องราวของ “เขาโต๊ะกรัง” อย่างต่อเนื่อง โดยข่าวและรายการต่าง ๆ นำเสนอให้เห็นคุณค่าทางประวัติศาสตร์ที่อยู่บริเวณเขาโต๊ะกรัง เช่น การพบฟอสซิลอายุกว่า 200 ปี , การพบซากโครงกระดูกมนุษย์โบราณที่มีอายุกว่า 3,500 ปี ทำให้ในปี 2561 ยูเนสโกประกาศรับรองแหล่งธรณีวิทยาของ จ.สตูล เป็นอุทยานธรณีโลก (Satun UNESCO Global Geopark) ระบุว่าพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์เชื่อมโยงจากภูเขาถึงทะเล และสะท้อนให้เห็นว่าโครงการท่าเรือน้ำลึกปากบาราส่งผลกระทบหลายด้าน

     ปัจจุบันภาคประชาชนในพื้นที่เขาโต๊ะกรังได้นำข่าวและรายการของไทยพีบีเอสไปเป็นสื่อในเวทีประชุม เสวนา เพื่อสื่อสารให้ชาวบ้านเรียนรู้และเข้าใจทรัพยากรของตนเอง และตั้งแต่ปี 2552 ถึงปัจจุบัน ไทยพีบีเอสยังลงพื้นที่อบรมนักข่าวพลเมืองให้กับนักเรียน รร.อรุณศาสน์วิทยามูลนิธิ เพื่อปลูกฝังให้เด็กและเยาวชนในพื้นที่เรียนรู้ทรัพยากรในชุมชนและสื่อสารเรื่องราวของชุมชนสู่สาธารณะ

     ขณะนี้เขาโต๊ะกรังกลายเป็นแหล่งธรณีเพื่อการท่องเที่ยว  และการอนุรักษ์ภูเขาหินปูนกลายเป็นยุทธศาสตร์จังหวัดสตูลที่หน่วยงานท้องถิ่นต้องจัดสรรงบประมาณเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและศึกษาเรื่องฟอสซิล ส่งผลให้โครงการระเบิดภูเขาเพื่อถมทะเลถูกชะลอลง และหลังจากการอนุรักษ์ทรัพยากรของคนในชุมชน  ปัจจุบัน “เขาโต๊ะกรัง” ถูกสำรวจชุมชนและทำเป็นเส้นทางการท่องเที่ยวธรรมชาติที่น่าสนใจ