ปัจจุบันเครื่องบินพาณิชย์เกือบทุกเที่ยวบินมักจะมีนักบินอย่างน้อย 2 คนอยู่เสมอ คนหนึ่งคือกัปตัน (Captain) และอีกคนหนึ่งคือผู้ช่วยนักบิน (First Officer/FO) แน่นอนว่าหน้าที่ในการบังคับเครื่องบินนั้นจะต้องเป็นของคนใดคนหนึ่ง เนื่องจากนักบินสองคนไม่สามารถบังคับเครื่องบินลำเดียวกันพร้อมกันได้ คล้ายกับการที่รถไม่สามารถขับพร้อมกันสองคนได้ หลายคนอาจจะคิดว่ากัปตันนั้นเป็นคนบังคับเสมอ อย่างไรก็ตาม ผู้ช่วยนักบินก็อาจจะเป็นคนบังคับตลอดทั้งเที่ยวบินก็ได้เช่นกัน

รู้จักกับคำว่า “Pilot Flying” และ “Pilot Monitoring”

อินทรธนูบนบ่าของนักบินที่เป็นกัปตัน

ก่อนอื่นต้องรู้ก่อนว่าตำแหน่งกัปตันและตำแหน่งผู้ช่วยนักบินต่างกันอย่างไร

เราสามารถทราบได้ว่าใครเป็นใครจากการมองที่บ่าของนักบิน หากเป็นกัปตัน มักจะมี “Stripe” หรือ “ขีด” บนบ่าทั้งหมด 4 ขีด ในขณะที่ผู้ช่วยนักบินที่หนึ่งจะมี 3 ขีด ในเครื่องบินบางลำที่มีนักบินมากกว่า 2 คน อาจจะมีผู้ช่วยนักบินที่สองซึ่งจะมี 2 ขีด และนักบินฝึกหัดซึ่งจะมี 1 ขีด

อินทรธนูของนักบินผู้ช่วยที่หนึ่งหรือ First Officer (FO)

ในเที่ยวบินพาณิชย์ทั่วไป มักจะมีนักบินที่เป็นกัปตัน 1 คน และนักบินผู้ช่วยอีก 1 คน

ลูกเรือเครื่องบินพาณิชย์ทั่วไปมักจะมีนักบินผู้ช่วยและกัปตันเป็นนักบิน

กัปตันถือเป็น “Pilot in Command (PIC)” หรือ “นักบินผู้ควบคุม” ซึ่งหน้าที่คือการจัดการดูแลทุกอย่างของเครื่องบินให้มีความปลอดภัยและให้เที่ยวบินดำเนินไปได้อย่างราบรื่น อย่างไรก็ตาม PIC นั้นไม่จำเป็นจะต้องกำลังบังคับเครื่องบินอยู่จริง ๆ แต่สามารถทำหน้าที่คอยช่วยดูแลเที่ยวบินได้ ดังนั้นกัปตันอาจจะไม่จำเป็นต้องบังคับเครื่องบิน แต่ให้ผู้ช่วยนักบินบังคับให้แทน เป็นที่มาของ “Pilot Flying” และ “Pilot Monitoring”

Pilot Flying คือ นักบินที่กำลังควบคุมเครื่องบินอยู่ ซึ่งจะเป็นใครก็ได้ ไม่ว่าจะกัปตันหรือผู้ช่วย

Pilot Monitoring คือ นักบินที่จะช่วย Pilot Flying ในการบิน เช่น คอยช่วยตรวจสอบสถานะของอุปกรณ์ต่าง ๆ หรือคอยช่วยทำ Checklist ซึ่งจะเป็นใครก็ได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นกัปตันหรือผู้ช่วย

ผู้ช่วยนักบินที่หนึ่งขณะกำลังบังคับเครื่องบิน ถือเป็น Pilot Flying

กัปตันและผู้ช่วยนักบินมักจะเป็นผู้ตกลงกันเองว่าใครจะเป็น Pilot Flying ใครจะเป็น Pilot Monitoring ก่อนเที่ยวบินนั้น ๆ แต่ท้ายที่สุดแล้ว กัปตันผู้เป็น PIC จะมีหน้าที่ในการคอยดูแลความปลอดภัยของเครื่องบินอยู่เสมอ และหากมีการละเมิดกฎการบินใดไม่ว่าการละเมิดดังกล่าวจะเกิดจากผู้ช่วยนักบินที่เป็น Pilot Flying หรือไม่ กัปตันผู้เป็น PIC จะต้องเป็นผู้รับผิดชอบผลที่จะตามมา

นอกจากนี้เอง PIC มักจะมีอำนาจในการตัดสินใจสุดท้าย โดยที่การตัดสินใจดังกล่าวอาจละเมิดกฎการบินใด ๆ ก็ได้ตราบใดที่ PIC เห็นว่าจำเป็นต่อความปลอดภัยของเครื่องบิน แต่ก็จะต้องรับผลที่ตามมาเช่นกัน

ในเที่ยวบินนี้จะสังเกตได้ว่านักบินทั้งสองนั้นเป็นกัปตันทั้งคู่ ซึ่งเป็นไปได้ในบางเที่ยวบินที่จำเป็นต้องใช้ลูกเรือที่มีประสบการณ์สูง

ในบางเที่ยวบิน โดยเฉพาะเที่ยวบินพิเศษหรือเที่ยวบินที่มีความยากในการบิน เที่ยวบินนั้น ๆ อาจจะมีนักบินที่เป็นกัปตันทั้งสองคนก็ได้เช่นกัน ดังในภาพที่มีนักบินที่มีขีดบนบ่า 4 ขีดสองคน โดยที่คนซ้ายเป็น Pilot Flying เนื่องจากกำลังจับคันบังคับเครื่องยนต์อยู่ ในขณะที่คนขวาเป็น Pilot Monitoring ซึ่งจะช่วย Pilot Flying ในการบินการนำทาง

เรียบเรียงโดย โชติทิวัตถ์ จิตต์ประสงค์

🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

รู้จัก Pilot Flying และ Pilot Monitoring เมื่อนักบินมีสองคน