AI สามารถช่วยฟื้นฟูงานศิลปะที่เสียหายได้อย่างปลอดภัย ด้วย “หน้ากากดิจิทัล” โดยไม่ต้องสัมผัสชิ้นงานจริง ช่วยลดความเสี่ยงในการซ่อมแซมและเก็บร่องรอยทางประวัติศาสตร์ที่แฝงอยู่ในผลงานศิลปะไว้ได้

นักวิทยาศาสตร์จากสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ (Massachusetts Institute of Technology หรือ MIT) พัฒนาเครื่องมือปัญญาประดิษฐ์ที่ช่วยฟื้นฟูงานศิลปะที่เสียหาย โดยสร้าง “หน้ากากดิจิทัล” แทนการซ่อมแซมบนผืนผ้าใบจริง เทคโนโลยีนี้สามารถแสดงภาพต้นฉบับที่น่าจะเป็นไปได้อย่างแม่นยำ และไม่ทำลายพื้นผิวดั้งเดิมของภาพเขียน

งานวิจัยนี้ได้รับการเผยแพร่ในวารสาร Nature โดยนำเสนอแนวทางใหม่ในการอนุรักษ์ศิลปะผ่านระบบ AI ที่ออกแบบมาเพื่อวิเคราะห์ความเสียหายของภาพวาด และสร้างส่วนที่ขาดหายไปขึ้นใหม่ด้วยความละเอียดสูง การทำงานของระบบนี้ไม่เพียงประเมินรอยขีดข่วนหรือร่องรอยการลอกของสี แต่ยังแยกแยะได้ว่าพื้นที่ใดในภาพควรได้รับการเติมเต็ม หรือควรปล่อยไว้ตามเดิมเพื่อรักษาประวัติศาสตร์ของชิ้นงาน

เทคนิคการสร้าง “หน้ากากดิจิทัล” เป็นภาพซ้อนที่ระบบ AI ประเมินขึ้นจากโครงสร้างภาพเดิม โดยไม่ไปแตะต้องผลงานจริง วิธีการนี้ช่วยลดความเสี่ยงจากการทำงานผิดพลาด หรือการใช้สารเคมีที่อาจทำให้สีดั้งเดิมเสื่อมสภาพ นักวิจัยยังสามารถตั้งค่าได้ว่าอยากให้ระบบ AI ทำหน้าที่เพียงแค่เน้นร่องรอยความเสียหาย หรือให้ช่วยฟื้นฟูพื้นที่ที่หายไปอย่างเต็มรูปแบบ ซึ่งเหมาะกับทั้งนักอนุรักษ์ศิลปะและนักประวัติศาสตร์ที่ต้องการมุมมองทางเลือก

ความพิเศษของเทคโนโลยีนี้คือการทำงานร่วมกันระหว่างระบบปัญญาประดิษฐ์และผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะ โดยเฉพาะกับงานศิลปะคลาสสิกที่มีความละเอียดอ่อนในเชิงอารมณ์และบริบททางวัฒนธรรม ระบบนี้ใช้การเรียนรู้จากภาพวาดจำนวนมากเพื่อลดความลำเอียงของระบบ AI ที่อาจตีความผิดพลาดเมื่อเจอภาพแปลกใหม่ ทั้งยังเปิดทางให้กับการพัฒนารูปแบบใหม่ของการอนุรักษ์ที่เน้นการจำลองและสื่อสาร แทนที่จะเปลี่ยนแปลงชิ้นงานจริง

ตัวอย่างการใช้งานที่เผยแพร่ผ่านวิดีโอสาธิต คือการฟื้นฟูภาพเขียนเก่าแก่ที่มีคราบสกปรกและรอยถลอกโดยให้ AI เติมเต็มเฉพาะจุด โดยที่ผู้ชมสามารถสลับดูระหว่างภาพต้นฉบับกับภาพที่ฟื้นฟูแล้วได้อย่างชัดเจน ทีมวิจัยจาก MIT ยังได้ออกแบบระบบให้แยกแยะประเภทของความเสียหาย เช่น รอยแตกที่เกิดตามอายุ หรือคราบสกปรกที่เกิดภายหลังจากการจัดแสดง เพื่อให้การฟื้นฟูมีความละเอียดอ่อนทางประวัติศาสตร์ ไม่ลบเลือนร่องรอยของเวลา

แนวคิดการใช้หน้ากาก AI แทนการซ่อมแซมจริง ยังเป็นแนวทางที่สนับสนุนจริยธรรมในการอนุรักษ์ศิลปะ เนื่องจากการปรับปรุงหรือฟื้นฟูผลงานจริงมักเป็นที่ถกเถียงในหมู่นักประวัติศาสตร์ว่าควรหรือไม่ การใช้ภาพจำลองแบบดิจิทัลช่วยให้สามารถถ่ายทอดเจตนารมณ์ของศิลปินต้นฉบับ โดยไม่กระทบต่อหลักฐานทางกายภาพ เทคโนโลยีนี้ยังช่วยสร้างประสบการณ์ใหม่ในการศึกษาศิลปะ เช่น การจัดนิทรรศการแบบเสมือนที่เปรียบเทียบสภาพก่อนและหลังได้โดยไม่แตะต้องชิ้นงาน

แม้เทคโนโลยีจะยังอยู่ในระยะทดลอง แต่ทีมวิจัยเชื่อว่าการประยุกต์ใช้ร่วมกับพิพิธภัณฑ์หรือสถาบันอนุรักษ์ศิลปะทั่วโลกจะเป็นไปได้ในอนาคตอันใกล้ โดยเฉพาะในงานฟื้นฟูที่มีข้อจำกัดในการเข้าถึงผลงานจริง หรืออยู่ในพื้นที่ที่ไม่สามารถใช้วิธีทางกายภาพได้อย่างปลอดภัย การใช้ AI เพื่อสร้างหน้ากากดิจิทัลยังเป็นทางเลือกที่ยั่งยืนในการบันทึกและรักษาศิลปะให้คงอยู่ผ่านเทคโนโลยี โดยไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงต้นฉบับเดิมและเปิดมิติใหม่ในการอนุรักษ์ผ่านเทคโนโลยีดิจิทัลอย่างยั่งยืน

เรียบเรียงโดย ขนิษฐา จันทร์ทร

ที่มาข้อมูล: mit, techeblog, newatlas
ที่มาภาพ: mit
“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

หน้ากากดิจิทัล "AI" ช่วยฟื้นฟูภาพเขียนโบราณ โดยไม่สัมผัสผลงานจริง