ยาน JUICE ได้บินผ่านดวงจันทร์และโลกไปตั้งแต่สิงหาคม 2024 และระหว่างนั้นได้มีการทดสอบอุปกรณ์วิทยาศาสตร์ภายในยานเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนเดินทางไปถึงดวงจันทร์แกนีมีดของดาวพฤหัสบดี ซึ่งทาง ESA ได้นำข้อมูลเรดาร์ที่ได้จากการทดสอบครั้งนั้นมาวิเคราะห์กับภาพถ่ายดวงจันทร์และพบว่าตำแหน่งของภาพถ่ายคือตำแหน่งเดียวกับภาพถ่าย Earthrise ในตำนานของภารกิจอะพอลโล 8

ภาพถ่าย Earthrise ของภารกิจอะพอลโล 8 ที่ถ่ายภาพโลกกำลังขึ้นบนท้องฟ้าของดวงจันทร์ ซึ่งหลุมอุกกาบาตที่อยู่ด้านหน้าถูกตั้งชื่อว่า Ander's Earthrise เพื่อเป็นเกียรติกับหลุมอุกกาบาตในภาพถ่ายนี้ ภาพจาก ESA

ภาพถ่ายเรดาร์ยาน JUICE บันทึกมาจากเครื่องมือวิทยาศาสตร์ Radar for Icy Moon Exploration (RIME) ที่ใช้คลื่นวิทยุส่งออกไปและสะท้อนกลับจากพื้นผิวดวงจันทร์เพื่อตรวจวัดระดับความสูงของพื้นผิว

ภาพเปรียบเทียบที่แนบมาแสดงการจับคู่ข้อมูลที่ได้จากภาพถ่ายเรดาร์ในระดับความลึกของพื้นผิว หรือเรดาร์แกรม (Radargram) ที่ได้จาก RIME คู่กับแบบจำลองความสูงจากเครื่องวัดความสูง Lunar Orbiter Laser Altimeter (LOLA) ของ NASA เส้นสีชมพูสดถึงเหลืองที่พาดผ่านพื้นหลังสีม่วงเข้มคือเส้นความสูงของพื้นผิวดวงจันทร์ ลักษณะของคลื่นสัญญาณในภาพเรดาร์แกรมของ RIME สอดคล้องกับภูมิประเทศในแผนที่ความสูงของ LOLA อย่างชัดเจน

ภาพวาดของยาน JUICE ในตำแหน่งวงโคจรของดาวพฤหัสบดี ภาพจาก ESA

การบินเฉียดดวงจันทร์ครั้งที่ผ่านมาถือว่าเป็นโอกาสสำคัญในการทดสอบเครื่องมือวิทยาศาสตร์ทั้ง 10 ชิ้นของ Juice กับเทหวัตถุจริง โดยเฉพาะกับ RIME ซึ่งใช้มีความละเอียดอ่อนในการรับสัญญาณมาก เครื่องมือวิทยาศาสตร์อื่น ๆ บนยานจึงไม่สามารถทำงานระหว่างที่ RIME ทำงานได้เลยเพื่อป้องกันสัญญาณรบกวน และ RIME เองก็ไม่สามารถทดสอบขณะที่อยู่บนโลกได้เนื่องจากพื้นที่บนโลกนั้นไม่เพียงพอ การทดสอบอุปกรณ์ทั้งหมดจึงต้องทำบนอวกาศ การบินโฉบดวงจันทร์ในครั้งนี้จึงเป็นครั้งแรกที่เครื่องมือนี้ได้ทดสอบการทำงานเตรียมความพร้อมก่อนถึงดวงจันทร์แกนีมีด

ภาพจากเรดาร์ของพื้นผิวดวงจันทร์บริเวณหลุมอุกกาบาต Ander's Earthrise โดยเป็นข้อมูลการระบุความสูงของพื้นผิวด้วยความละเอียดสูง ภาพจาก ESA

การทดสอบการทำงานของ RIME ในครั้งนี้ทำให้นักวิทยาศาสตร์และวิศวกรสามารถตรวจสอบผลกระทบของสัญญาณรบกวนอิเล็กทรอนิกส์ต่อประสิทธิภาพการทำงานของเครื่องมือ และหลังจากเก็บข้อมูลได้แล้ว พวกเขาได้ใช้เวลาหลายเดือนในการพัฒนาอัลกอริทึมเพื่อแก้ปัญหานี้ ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้สะท้อนออกมาในภาพเรดาร์แกรมที่มีคุณภาพสูงนี้ เป็นเครื่องยืนยันถึงความสำเร็จของความพยายามดังกล่าว

RIME จะมีภารกิจหลักที่ดาวพฤหัสคือการสแกนชั้นน้ำแข็งของดวงจันทร์ยูโรปา แกนีมีด และคัลลิสโต เพื่อทำแผนที่โครงสร้างหินที่ซ่อนอยู่ใต้พื้นผิว แม้ดวงจันทร์ของโลกจะไม่มีพื้นผิวน้ำแข็ง แต่การที่ RIME สามารถทำแผนที่พื้นผิวได้อย่างแม่นยำก็บ่งชี้ว่าเครื่องมือนี้พร้อมแล้วสำหรับภารกิจใหญ่ในอนาคต

ภาพระดับความสูงจาก LOLA ของ NASA กับเส้นทางการบินโฉบผ่านพื้นผิวของยาน JUICE ภาพจาก ESA

ตำแหน่งที่ RIME สังเกตการณ์นั้นตรงกับตำแหน่งภาพถ่าย Earthrise ที่ถูกถ่ายโดยการโคจรรอบดวงจันทร์ครั้งแรกของมนุษย์จากภารกิจอะพอลโล 8 ซึ่งภาพดังกล่าวกลายเป็นสัญลักษณ์ของโครงการ Apollo จนหลุมอุกกาบาตขนาดใหญ่ในภาพซึ่งเคยชื่อว่า Pasteur T ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น Anders Earthrise เพื่อเป็นเกียรติกับภาพถ่ายในตำนานภาพนั้น

ในเดือนถัดไป Juice จะบินเฉียดดาวศุกร์ ซึ่งเป็นเพียงการเคลื่อนที่เพื่อใช้แรงโน้มถ่วงของดาวศุกร์ช่วยเร่งความเร็วของยานไปสู่ดาวพฤหัสบดี ในระหว่างการโฉบดาวศุกร์จะไม่ได้ทดสอบอุปกรณ์วิทยาศาสตร์ใด ๆ เนื่องจากอุปกรณ์ถูกออกแบบให้ทำงานในสภาพแวดล้อมที่หนาวเย็นบริเวณดาวพฤหัสบดี ไม่ใช่บริเวณที่ร้อนระอุและใกล้ดวงอาทิตย์อย่างดาวศุกร์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : ESA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

ESA เผยภาพ Radar แรกจากยาน JUICE ที่บินผ่านดวงจันทร์