ดาวเทียม Arctic Weather แม้ชื่อจะมีคำว่า “อาร์กติก” แต่ดาวเทียมดวงนี้ไม่ได้ศึกษาสภาพอากาศในบริเวณภูมิภาคอาร์กติกเพียงอย่างเดียว เพราะมันกำลังทำการทดลองว่าเทคโนโลยีการตรวจวัดสภาพอากาศใหม่ล่าสุดของยุโรปนี้จะช่วยในการตรวจวัดการระเหยของน้ำที่เป็นปัจจัยหลักของการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศบนโลกอย่างไรบ้าง

ภาพวาดการทำงานสังเกตชั้นบรรยากาศของดาวเทียม Arctic Weather ภาพจาก ESA

Arctic Weather เองเป็นดาวเทียมสาธิตเทคโนโลยีการตรวจจับคลื่นไมโครเวฟในย่าน Sub-millimeter หรือความยาวคลื่นสั้นกว่า 1 มิลลิเมตร เพื่อใช้ในการตรวจจับการเปลี่ยนแปลงของเมฆน้ำแข็ง เนื่องจากโดยมันถูกออกแบบมาเพื่อทำการสาธิตความเป็นไปได้ จึงมีช่วงเวลาทำภารกิจเพียงแค่ 3 ปีเท่านั้น และศูนย์พยากรณ์อากาศระยะปานกลางแห่งยุโรป (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts หรือ ECMWF) นำข้อมูลที่ได้จากดาวเทียมดวงนี้ไปใช้ประกอบการพยากรณ์อากาศของตนเอง

ECMWF เป็นศูนย์แรกที่นำข้อมูลจาก Arctic Weather มาใช้ในการวิจัย ข้อมูลเหล่านี้จะถูกนำไปรวมเข้ากับการคาดการณ์ระยะสั้นที่อ้างอิงจากการสังเกตก่อนหน้า เพื่อสร้างภาพรวมที่แม่นยำที่สุดเกี่ยวกับสภาพปัจจุบันของโลก ซึ่งจะเป็นจุดเริ่มต้นของการพยากรณ์อากาศในอนาคต

เครื่องวัดรังสีไมโครเวฟบนดาวเทียม Arctic Weather จะช่วยเสริมข้อมูลจากดาวเทียมขนาดใหญ่อื่น ๆ ที่ใช้งานอยู่ในองค์กรด้านอุตุนิยมวิทยาต่าง ๆ เช่น Eumetsat ของยุโรป NOAA ของสหรัฐอเมริกา และ CMA ของจีน

ภาพวาดของดาวเทียม Arctic Weather ภาพจาก ESA

ดาวเทียม Arctic Weather ถูกปล่อยออกสู่อวกาศเมื่อเดือนสิงหาคม 2024 โดยจรวด Falcon 9 ในตอนนี้ดาวเทียม Arctic Weather อยู่ในวงโคจรมาแล้วหนึ่งปี และมีหน้าที่บนวงโคจรเหลือเพียง 2 ปีเท่านั้น เพื่อเป็นตัวสาธิตของเทคโนโลยีที่จะถูกนำไปใช้ในดาวเทียมกลุ่ม EPS-Sterna รุ่นใหม่ที่ใช้ในงานด้านอุตุนิยมวิทยาของยุโรป ดาวเทียมกลุ่มนี้จะมีวงโคจรตัดขั้วเหนือใต้ของโลกแตกต่างจากดาวเทียมในกลุ่มอุตุนิยมวิทยาทั่วไปที่วงโคจรจะไม่ตัดที่ขั้วเหนือและใต้ของโลก ทำให้ดาวเทียมกลุ่มนี้ส่วนใหญ่ไม่มีการเก็บข้อมูลการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของภูมิภาคอาร์กติกอย่างครบถ้วน

การเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศบริเวณอาร์กติกเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว การเปลี่ยนแปลงของไอน้ำในบรรยากาศเพียงเล็กน้อยก็ส่งผลต่อสภาพอากาศได้ทันที นอกจากนี้อาร์กติกยังเป็นพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากภาวะโลกร้อนรุนแรงและเร็วกว่าภูมิภาคอื่น และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในพื้นที่นี้ส่งผลต่อสภาพอากาศของโลกมากกว่าที่คาดไว้ ดาวเทียม EPS-Sterna จึงถูกวางแผนให้โคจรผ่านขั้วโลกเหนือและใต้ เหมือนกับแนวทางที่ Arctic Weather กำหนดไว้

ภาพการก่อตัวของพายุ Yinxing ใกล้บริเวณเกาะฮ่องกงที่ดาวเทียม Arctic Weather จับได้เมื่อพฤศจิกายน 2024 ภาพจาก ESA

องค์การอวกาศยุโรปวางแผนให้ EPS-Sterna เป็นดาวเทียมกลุ่มทั้งหมด 6 ดวงเพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่และระยะเวลาให้ได้มากที่สุด และคาดว่าจะสร้างดาวเทียมกลุ่มนี้ร่วมกับ Eumetsat ตามรูปแบบเดียวกับกลุ่มดาวเทียมอุตุนิยมวิทยาอื่นของยุโรป เช่น Meteosat (วงโคจรค้างฟ้า) และ MetOp (วงโคจรขั้วโลก)

โครงการดาวเทียม EPS-Sterna ยังอยู่ในขั้นวางแผนและการตัดสินใจในขั้นสุดท้ายยังไม่เกิดขึ้น แต่ดาวเทียม Arctic Weather ก็ได้พิสูจน์ความสามารถของเทคโนโลยีไมโครเวฟในย่าน Sub-millimeter แล้วในการตรวจจับการเปลี่ยนของสภาพอากาศในบริเวณขั้วโลกและสามารถนำไปพัฒนาใช้งานได้จริงกับการพยากรณ์อากาศในพื้นที่อื่น ๆ ทั่วโลกได้

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : ESA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

ESA ใช้ดาวเทียม Arctic Weather ในงานพยากรณ์อากาศ