การอายัดเงินรวมถึงบัญชีธนาคารกำลังกลายเป็นกระแสที่สร้างความหวั่นใจให้ใครหลายคน เกิดเป็นกระแสข่าว Bank Run หรือสถานการณ์ที่คนแห่ถอนเงินจากธนาคาร

Thai PBS ชวนรู้จักและเข้าใจ Bank Run เกิดขึ้นได้อย่างไร ? มีเรื่องที่ควรระวังอย่างไรบ้าง ? เหตุใดธนาคารอาจไม่มีเงินทั้งหมดให้คุณถอนได้ ?

Bank Run ปรากฏการณ์คนแห่ถอนเงิน คืออะไร ?

Bank Run คือคำที่ใช้เรียกปรากฏการณ์ที่คนแห่ถอนเงินออกจากธนาคารหรือสถาบันการเงิน ถือเป็นภาวะวิกฤตร้ายแรงที่ส่งผลต่อระบบการเงินทั้งหมดได้

ในอดีตก่อนการเงินในยุคปัจจุบันหรือราวช่วงทศวรรษที่ 16 นั้น Bank Run หรือภาวะที่คนแห่ถอนเงินมีเกิดขึ้นบ่อยครั้งตามลักษณะวัฏจักรของธุรกิจหรือสินเชื่อ ในยุคแรก ๆ ที่มีการใช้ตั๋วแลกเงิน มักเกิดจากการลงทุน ความคาดหวัง จนเมื่อมีเงินเข้ามามากเกินไป ก็เกิดความกลัวขึ้น เมื่อเริ่มมีการถอนเงินจากวิกฤตการเงินต่าง ๆ ภาวะ Bank Run ที่คนแห่ถอนเงินจากสถาบันการเงินก็คือภาวะหนึ่งที่เกิดขึ้นท่ามกลางวิกฤตการเงินเหล่านั้น
ทั้งนี้ Bank Run ครั้งที่ผู้คนแห่ถอนเงินมากที่สุดเกิดขึ้นในช่วงปี 1930 จากวิกฤตการณ์ที่เรียกกันว่า The Great Depression หรือภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ที่เกิดขึ้นทั่วโลก

ผลกระทบจาก Bank Run เมื่อคนแห่ถอนเงินจากธนาคารจะทำให้เกิดเงินไหลออกจากสถาบันการเงิน สามารถเกิดผลต่อเนื่องเป็นลูกโซ่ที่สามารถทำให้ธนาคารล้มลงได้ และเมื่อธนาคารหนึ่งล้มลงก็จะส่งผลต่อเนื่องถึงธนาคารอื่น ๆ ในภาพรวมของระบบเศรษฐกิจอีกด้วย

สาเหตุของ Bank Run ส่วนใหญ่แล้วมาจากความเชื่อมั่นของต่อสถาบันการเงิน หากผู้คนรู้สึกถึงความไม่ปลอดภัยก็อาจจะเร่งถอนเงินจากสถาบันดังกล่าวได้

เมื่อเกิด (Bank Run) คนแห่ถอนเงินพร้อมกันแล้ว เหตุใดธนาคารจึงไม่มีเงินจ่ายให้เรา ?

ธนาคารถือเป็นสถาบันการเงินที่ให้บริการรับฝากเงิน โดยทั่วไปแล้วการฝากเงินไว้กับธนาคารจะทำให้ผู้คนรู้สึกปลอดภัย โดยธนาคารจะนำเงินฝากไปบริหารจัดการหากำไร เช่น ปล่อยกู้ หรือลงทุนต่าง ๆ และธนาคารจะได้รับผลตอบแทนจากดอกเบี้ยที่ปล่อยกู้ และมีการจ่ายดอกเบี้ยเงินฝากให้กับผู้ฝากเงินเป็นผลตอบแทน ส่วนต่างที่เหลือก็จะสามารถเก็บเป็นทั้งกำไรหรือเงินทุนต่อได้

ธนาคารจึงมีการถือเงินสดอยู่จำนวนนึง ขณะที่อีกส่วนจะเป็นเงินที่ถูกนำไปใช้เพื่อแสวงหากำไร โดยทั่วไประบบของธนาคารจะดำรงอยู่ได้ก็ต่อเมื่อผู้ฝากเงินมีความเชื่อมั่นว่าธนาคารจะสามารถให้บริการถอนเงินได้อย่างทันท่วงที

Bank Run หรือการแห่ถอนเงินพร้อมกัน เกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อธนาคารไม่สามารถให้บริการถอนเงินที่ฝากไว้ได้อย่างทันท่วงที ดังเช่นกรณีอายัดเงินหรือบัญชีที่เกิดขึ้น หากเกิดต่อเนื่องพร้อมด้วยกระแสข่าวลือจะส่งผลให้เกิดความตื่นตระหนกที่ลุกลามต่อกันไป จากคนถอนเงินคนแรกสู่การแห่ถอนเงินพร้อมกัน

แล้วเหตุใดหากเกิด Bank Run คนแห่ถอนเงินพร้อมกันแล้ว ธนาคารจะไม่มีเงินสดให้กับคุณ ?

ธนาคารไม่ได้ถือเงินไว้ทั้งหมด แต่มีการถือเงินสดไว้บางส่วนเท่านั้น แล้วนำเงินบางส่วนไปจัดการลงทุน ทั้งนี้ สัดส่วนของเงินสำรองนั้นจะมีการกำหนดโดยธนาคารแห่งประเทศไทย เพื่อสร้างความมั่นคงให้กับธนาคาร กระนั้นธนาคารก็ไม่ได้ถือเงินสดไว้เท่ากับจำนวนที่มีการรับฝาก หากเกิดเหตุการณ์ Bank Run ที่คนแห่กันถอนเงินทั้งหมด ก็มีความเป็นไปได้ที่ธนาคารจะไม่มีเงินสดให้กับทุกคน ในอดีตช่วงที่เกิดวิกฤตการเงินครั้งใหญ่ส่งผลทำให้เกิดธนาคารล้มลงได้

อย่างไรก็ตาม การล้มสลายของธนาคารและความปลอดภัยของเงินในบัญชีนั้น ถึงยุคปัจจุบันมีการพัฒนาเครื่องมือทางการเงินที่ช่วยคุ้มครองเงินในบัญชีมากขึ้น (ประเทศไทยมีการคุ้มครองเงินฝากที่บัญชีละ 1 ล้านบาท โดยสถาบันคุ้มครองเงินฝาก) มีหน่วยงานการกำกับดูแลเพื่อให้ธนาคารมีเงินสำรอง ทำให้เงินในบัญชีของธนาคารมีความปลอดภัยสูงขึ้น

ลดผลกระทบ “Bank Run คนแห่ถอนเงิน” คนฝากเงินทั่วไปสามารถทำอะไรได้บ้าง ?

การฝากเงินไว้กับธนาคารถือเป็นการลงทุนอย่างหนึ่งที่มีความปลอดภัยสูง อย่างไรก็ตาม ไม่มีอะไรที่ปลอดภัยแน่นอน 100 เปอร์เซ็นต์ ความเสี่ยงยังคงเกิดขึ้นได้ มีข้อแนะนำให้กระจายความเสี่ยงเพื่อให้สามารถเข้าถึงเงินสดได้เพียงพอหากเกิดวิกฤตบางอย่างขึ้น

กระจายการฝากเงินในหลากหลายบัญชี อาจมีบัญชีสำหรับฝากเงินแยกจากกัน กระจายการฝากในธนาคารที่ต่างกัน ทั้งธนาคารพาณิชย์ของเอกชน หรือธนาคารเฉพาะกิจของรัฐ เช่น ธนาคารออมสิน ธนาคารอาคารสงเคราะห์

กระจายการลงทุน ถือครองทรัพย์สินอื่น ๆ นอกจากในรูปแบบของเงินสดเพื่อป้องกันความเสี่ยงด้านการเงิน เช่น ทองคำ หรือสกุลเงินอื่น ๆ

เก็บเงินในรูปแบบของเงินสด เมื่อเกิดวิกฤต สภาพคล่องทางการเงินถือเป็นสิ่งจำเป็น เงินสดสำรองช่วยให้สามารถใช้จ่ายได้ง่าย กรณีที่เกิดความกังวลต่อวิกฤตการเงิน การสำรองเงินสดให้เพียงพอต่อค่าใช้จ่ายทั่วไปสามารถช่วยให้ดำรงชีวิตอยู่ได้ท่ามกลางวิกฤต หากธนาคารปิดตัวแม้จะมีมาตรการคุ้มครองเงินฝาก แต่ก็อาจจะต้องใช้เวลาเบิกเงินนานสถานการณ์ปกติได้

อ้างอิง

Britannica Money
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์
สถาบันคุ้มครองเงินฝาก

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

Bank Run ปรากฏการณ์คนแห่ถอนเงิน ภาวะตื่นตระหนกที่อาจล้มธนาคารได้