กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ของนาซาได้เผยภาพของกลุ่มดาวฤกษ์ขนาดใหญ่หลากสีสันและฝุ่นจักรวาลที่เปล่งแสงอยู่ในกลุ่มเมฆโมเลกุล (Molecular Cloud Complex) ของซาจิททาเรียส บี2 (Sagittarius B2) ซึ่งเป็นบริเวณที่มีมวลมากที่สุดและเป็นจุดที่ดาวฤกษ์น้อยใหญ่กำลังก่อตัวมากมายอีกสถานที่หนึ่งในกาแล็กซีทางช้างเผือกของเรา

ซาจิททาเรียส บี2 คือกลุ่มเมฆโมเลกุลอันเป็นบริเวณที่มีมวลสาร ก๊าซ ฝุ่น สำหรับก่อกำเนิดดาวฤกษ์ดวงใหม่รวมกันอย่างหนาแน่น อยู่ห่างจากหลุมดำซาจิททาเรียส เอ สตาร์ (Sagittarius A*) ใจกลางทางช้างเผือกเพียงไม่กี่ร้อยปีแสง ด้วยพลังการมองเห็นในย่านอินฟราเรดของกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์ ทำให้สามารถมองทะลุผ่านกลุ่มเมฆหนาทึบของบริเวณนั้นและเผยให้เห็นดาวฤกษ์อายุน้อยและฝุ่นมืดทึบที่อยู่รอบ ๆ

ภาพถ่ายซาจิททาเรียส บี2 จากกล้อง NIRCam แสดงให้เห้นดาวจำนวนมากที่อยู่ภายใน ซาจิททาเรียส บี2 ภาพจาก NASA

แม้กล้องโทรทรรศน์เจมส์ เว็บบ์จะทรงพลังมากแค่ไหน แต่เมื่อมองเข้าไปภายในภาพของซาจิททาเรียส บี2 เราจะพบว่าพื้นหลังนั้นดูว่างเปล่า ทั้งที่จริงแล้วพื้นหลังควรจะมีดวงดาวอยู่มากมายเต็มไปทั่ว อันที่จริงมันเต็มไปด้วยก๊าซและโมเลกุลที่มืดทึบ ไม่ยอมให้แสงเดินทางผ่านไปได้โดยง่าย นักดาราศาสตร์จึงไม่สามารถสังเกตเห็นดาวฤกษ์ดวงใหม่ที่กำลังก่อตัวเกิดขึ้นได้ คล้ายกับหนอนที่อยู่ในดักแด้ ปกปิดตัวตนที่แท้จริงของผีเสื้อที่อยู่ภายในเอาไว้

รายละเอียดภาพถ่ายซาจิททาเรียส บี2 ที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์นั้นเผยให้นักดาราศาสตร์เห็นถึงรายละเอียดที่ไม่เคยมีใครเห็นมาก่อน เช่น ฝุ่นคอสมิก (Cosmic Dust) เรืองแสงซึ่งได้รับความร้อนจากดาวฤกษ์มวลมากและอายุน้อย อยู่ในบริเวณสีแดงสุกสว่างทางครึ่งขวาของภาพถ่ายจากกล้องถ่ายในย่านอินฟราเรดช่วงกลาง (Mid-Infrared Instrument หรือ MIRI) บริเวณนี้เรียกว่าซาจิททาเรียส บี2 นอร์ท เป็นหนึ่งในบริเวณที่มีก๊าซหนาแน่นที่สุดเท่าที่รู้จัก ซึ่งนักดาราศาสตร์ไม่เคยเห็นภาพที่ชัดเจนเช่นนี้มาก่อน

ภาพถ่ายตำแหน่งซาจิททาเรียส บี2 จากกล้อง MIRI ซึ่งแสดงให้เห็นกลุ่มหมอกบางอย่างที่บดบังดาวฤกษ์ไม่ให้เห็นเหมือนกับใน NIRCam ภาพจาก NASA

นอกจาก MIRI แล้วยังมีกล้องถ่ายภาพในย่านอินฟราเรดใกล้ (Near-Infrared Camera หรือ NIRCam) ที่ช่วยเผยให้เห็นถึงความซับซ้อนของมวลสารภายในซาจิททาเรียส บี2 นักดาราศาสตร์ได้เปรียบเทียบภาพจาก MIRI กับ NIRCam แล้วพบว่าบางตำแหน่งของ MIRI มีฝุ่นทึบแสงแต่กลับมองเห็นดวงดาวชัดผ่าน NIRCam ซึ่งอาจจะเปิดเผยกระบวนการก่อตัวดาวฤกษ์ในบริเวณใจกลางกาแล็กซีที่หนาแน่นและมีพลังนี้ได้ดียิ่งขึ้น กระบวนการนี้เกิดขึ้นมานานหลายล้านปีแล้วหรือไม่ หรือเพิ่งมีกระบวนการที่ไม่ทราบแน่ชัดที่กระตุ้นให้เกิดกระบวนการนี้เมื่อไม่นานมานี้

นักดาราศาสตร์คาดหวังว่ากล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์ เว็บบ์จะช่วยอธิบายได้ว่าเหตุใดการก่อตัวของดาวฤกษ์ในบริเวณใจกลางกาแล็กซีจึงต่ำอย่างไม่สมส่วน แม้ว่าบริเวณนี้จะมีสารตั้งต้นกำเนิดดาวฤกษ์จะมีอยู่มากมาย แต่โดยรวมแล้วกลับไม่มีประสิทธิภาพเท่ากับบริเวณซาจิททาเรียส บี2 เลยก็ตาม แม้ว่าซาจิททาเรียส บี2 จะมีก๊าซเพียง 10 เปอร์เซ็นต์ของใจกลางกาแล็กซี แต่มันผลิตดาวฤกษ์ได้ถึง 50 เปอร์เซ็นต์

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : NASA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

กล้องฯ เจมส์ เว็บบ์ สำรวจกลุ่มก๊าซก่อกำเนิดดาวฤกษ์ใหญ่ที่สุดในทางช้างเผือก