“อ๋อ!” ช่วงเวลาแห่งความเข้าใจนี้นั้นช่างน่าพึงพอใจอย่างยิ่ง โดยงานวิจัยซึ่งเผยแพร่ในวารสาร Nature พบว่า การที่เราเจอคำตอบที่ “ใช่” นั้นสามารถช่วยให้ “สมอง” ของเราจดจำ “ความทรงจำ” ได้ดีขึ้น

Maxi Becker นักวิจัยจาก Humboldt University ในกรุงเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี กล่าวว่า ตนพบว่าช่วงเวลาแห่งความเข้าใจอย่างฉับพลัน หรือประสบการณ์ “อ๋อ!” นั้นน่าหลงใหลอย่างยิ่ง โดยช่วงเวลาเหล่านี้ทรงพลังทางอารมณ์ ทำให้เรารู้สึกพึงพอใจอย่างล้นหลาม และยังสร้างความตื่นตะลึงทางปัญญาอีกด้วย เพราะเมื่อเจอคำตอบเข้าที่เข้าทางแล้ว เราจะรู้สึกชัดเจนและสอดคล้องกับสิ่งที่เรารู้อยู่แล้วอย่างทันที สู่สมมุติฐานการทำวิจัยว่า สมองนั้นสร้างช่วงเวลาเหล่านี้ขึ้นมาได้อย่างไร และมีอะไรเกิดขึ้นเบื้องหลังกันแน่

Maxi Becker จึงร่วมมือกับ Tobias Sommer และ Roberto Cabeza ดำเนินการศึกษากับอาสาสมัคร 31 คนที่มีอายุระหว่าง 19 ถึง 33 ปี ผู้เข้าร่วมจะถูกขอให้แก้ปริศนาภาพขณะนอนอยู่ในเครื่องสแกน MRI และมีการรวบรวมข้อมูล MRI เพื่อบันทึกช่วงเวลาที่พวกเขาได้รับคำตอบ

มาดูกันว่าภาพนี้คืออะไร? ภาพจาก Maxi Becker

Becker เผยว่า ด้วยวิธีการนี้เราสามารถสังเกตได้จริงว่า กิจกรรมของสมองเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร เมื่อบุคคลเปลี่ยนจากความสับสนไปสู่ความแจ่มชัด จากการค้นหาความหมายไปสู่ช่วงเวลาฉับพลันที่ทุกสิ่งทุกอย่างดูสมเหตุสมผล

แม้เป็นการค้นพบเพียงเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่เรากำลังทำอยู่ แต่สิ่งนี้จะก่อให้เกิดลักษณะเฉพาะในสมองประเภทเดียวกันกับเมื่อเกิดเหตุการณ์สำคัญ ๆ

โดยการทดสอบในแต่ละครั้ง ผู้เข้าร่วมการศึกษาจะถูกถามว่าคำตอบนั้นเกิดขึ้นอย่างกะทันหันหรือไม่ หรือพวกเขาหาคำตอบได้อย่างเป็นระบบมากขึ้น ต่อมา ภาพบางส่วนที่เคยเห็นจะถูกนำมาแสดงให้ผู้เข้าร่วมเห็นอีกครั้ง เพื่อเป็นแบบฝึกหัดในการระลึกความจำ

มาดูกันว่าภาพนี้คืออะไร? ภาพจาก Maxi Becker

Becker กล่าวถึงผลการทดสอบว่า ตนเองประหลาดใจมากที่ผลลัพธ์ออกมาสม่ำเสมอขนาดนี้ ปกติภาพประสาทวิทยามักจะค่อนข้างมีสัญญาณรบกวน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อตรวจสอบสิ่งที่ซับซ้อนและเป็นนามธรรมอย่างข้อมูลเชิงลึก แต่เมื่อผู้เข้าร่วมการทดสอบพบวิธีแก้ปัญหาหรือปริศนา ซึ่งมาพร้อมช่วงเวลา “อ๋อ!” สมองจะเกิดรูปแบบที่เป็นลักษณะเฉพาะขึ้นมา ยิ่งรู้สึกว่าแรงบันดาลใจที่แวบมานั้นถูกต้องมากเท่าไร พวกเขาก็ยิ่งมีแนวโน้มที่จะจดจำมันได้ในอีกห้าวันต่อมามากขึ้นเท่านั้น

Roberto Cabeza หนึ่งในทีมวิจัยกล่าวว่า ถ้าเรามีช่วงเวลา “อ๋อ!” ขณะเรียนรู้อะไรบางอย่าง มันช่วยเพิ่มความจำของเราเกือบสองเท่า มีเอฟเฟกต์ความจำเพียงไม่กี่อย่างที่ทรงพลังเท่ากับสิ่งนี้

สรุปผลการศึกษาในครั้งนี้ Becker เผยว่า ผลกระทบของความเข้าใจเชิงลึกต่อ “ความจำ” นั้นชัดเจนและมีนัยสำคัญต่อวิธีที่เราเข้าใจและสนับสนุนการเรียนรู้ของมนุษย์ การวิจัยครั้งนี้ชี้ให้เห็นถึงคุณค่าของประสบการณ์การเรียนรู้ที่ส่งเสริมความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง เช่น การส่งเสริมให้นักเรียนคิดหาวิธีแก้ปัญหา รับมือกับความคลุมเครือ หรือมีส่วนร่วมในวิธีที่กระตุ้นให้เกิดช่วงเวลา “อ๋อ” ซึ่งวิธีการเหล่านี้ไม่เพียงแต่จะช่วยปรับปรุงการจดจำเท่านั้น แต่ยังส่งเสริมความเข้าใจเชิงแนวคิดที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นอีกด้วย

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : Nature

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

อ๋อ! คิดออกแล้ว เมื่อแก้ปริศนาได้ ช่วยเพิ่มความจำเกือบสองเท่า