CNSA ได้เปิดตัวกล้องโทรทรรศน์อวกาศ Chinese Space Station Telescope กล้องโทรทรรศน์อวกาศในย่านแสงที่ตามองเห็น มีกระจกปฐมภูมิขนาดสองเมตรที่จะมาทำหน้าที่ส่องกราดท้องฟ้าจากนอกโลก ถือว่าเป็นกล้องโทรทรรศน์อวกาศสุดล้ำจากจีน

กล้องโทรทรรศน์อวกาศ Chinese Space Station Telescope (CSST) ถือเป็นหนึ่งในกล้องโทรทรรศน์อวกาศที่ล้ำสมัยที่สุดของจีน ได้รับการออกแบบมาเพื่อสังเกตการณ์ในย่านแสงที่ตามองเห็นได้ คล้ายกับกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล (Hubble Space Telescope) แม้จะมีกระจกปฐมภูมิขนาดเพียงแค่ 2 เมตร แต่ CSST ถือเป็นกล้องโทรทรรศน์ที่จีนบรรจุเทคโนโลยีขั้นสูงไว้แทบทุกด้าน

ภาพวาดของกล้องโทรทรรศน์อวกาศ CSST ที่กำลังเชื่อมต่อกับสถานีอวกาศเทียนกงในวงโคจร ภาพจาก CNSA

จีนวางบทบาทของกล้องโทรทรรศน์นี้ให้สามารถถ่ายภาพทั้งมุมกว้างและมีความละเอียดของภาพที่เจาะลงไปได้ลึกพร้อมกัน ข้อมูลจากองค์การอวกาศจีน (CNSA) ระบุว่า CSST มีมุมมองภาพถ่ายกว้าง 1.72 ตารางองศา ซึ่งกว้างกว่ากล้องฮับเบิล ถึง 350 เท่า และกว้างกว่ากล้องโทรทรรศน์อวกาศยูคลิด (Euclid Space Telescope) ของยุโรปถึงสองเท่า ความละเอียดของภาพอยู่ที่ 200 นาโนเรเดียนต่อพิกเซล ทำให้ได้ภาพที่คมชัดและรักษาความเสถียรของตัวกล้องได้ดีระหว่างถ่ายภาพ

ส่วนในด้านระบบทัศนูปกรณ์ จีนอ้างว่าใช้เทคนิคเดียวกับกล้องยูคลิด ออกแบบให้ไม่มีเสาค้ำกระจกสะท้อนแสงเหนือกระจกปฐมภูมิ ซึ่งมักเป็นสาเหตุให้ภาพจากกล้องโทรทรรศน์แบบเจมส์ เว็บบ์ (James Webb Space Telescope) เกิดแฉกของแสงรอบดาวฤกษ์ ผลลัพธ์คือภาพจาก CSST มีคุณภาพสูงและปราศจากความบิดเบือนของแสง ทำให้นำไปใช้งานในการศึกษาการเปลี่ยนแปลงที่ละเอียดอ่อนมากอย่างการเปลี่ยนแปลงของสสารมืดได้ดี

ตัวกล้องโทรทรรศน์อวกาศนี้จะถูกใช้งานในภารกิจคล้ายกับกล้องยูคลิดของ ESA และกล้องแนนซี เกรซ โรมัน (Nancy Grace Roman Space Telescope) ของ NASA เพื่อศึกษาการขยายตัวของเอกภพและการกระจายตัวของสสารมืด แม้ CSST จะโคจรในวงโคจรต่ำรอบโลก ทำให้สามารถสังเกตได้เพียงประมาณ 40% ของท้องฟ้า แต่การเลือกวงโคจรลักษณะนี้ช่วยให้สามารถซ่อมบำรุงกล้องจากสถานีอวกาศเทียนกง (Tiangong) ได้สะดวก

ภาพวาดของกล้องโทรทรรศน์อวกาศ CSST ขณะทำงาน ภาพจาก CNSA

CSST จะโคจรโดยรักษาระยะห่างจากสถานีเทียนกงราว 100–200 กิโลเมตร เพื่อคงการติดต่อผ่านย่าน X-Band กับสถานีโดยตรง นอกจากนี้ยังมีระบบนำทางอัตโนมัติที่ช่วยให้กลับไปเชื่อมต่อกับสถานีเพื่อซ่อมบำรุงได้เอง เทคโนโลยีนี้ถือเป็นก้าวสำคัญของจีน เพราะช่วยลดความซับซ้อนในการซ่อมบำรุงเมื่อเทียบกับยุคของกล้องฮับเบิลซึ่งต้องใช้กระสวยอวกาศและนักบินอวกาศเชื่อมต่อด้วยมือ

เหตุผลที่ CSST ไม่ได้ถูกติดตั้งเป็นโมดูลของสถานีเทียนกงโดยตรง เป็นเพราะกล้องโทรทรรศน์ต้องหมุนและคงตำแหน่งได้อย่างแม่นยำในระยะเวลานาน การเชื่อมติดกับสถานีซึ่งมีการเคลื่อนไหวอยู่ตลอดจึงไม่เหมาะสม การออกแบบให้แยกจากสถานีและกลับมาซ่อมบำรุงเมื่อจำเป็น ช่วยให้กล้องทำงานได้อย่างอิสระและมีประสิทธิภาพสูงสุด

ในส่วนด้านข้อมูลที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศ ทางจีนประกาศว่าจะเปิดเผยข้อมูลจาก CSST ต่อสาธารณชนทุกสองปี โดยที่นักวิจัยภายในประเทศจะได้รับสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลก่อน หลังจากนั้นจึงจะเผยแพร่สู่นานาชาติต่อไป

CSST ในตอนนี้ไม่เพียงเป็นกล้องโทรทรรศน์อวกาศที่ทันสมัยที่สุดของจีน แต่มันยังสะท้อนศักยภาพด้านเทคโนโลยีอวกาศที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว และแสดงให้เห็นถึงความตั้งใจของจีนที่จะก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำบนเวทีอวกาศโลก และกลายเป็นคู่แข่งสำคัญของมหาอำนาจอย่างยุโรปและสหรัฐอเมริกาในอนาคต

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

จีนเปิดตัวกล้องฯ Chinese Space Station Telescope เทียบชั้นกล้องฯ ฮับเบิล