กลางปี 2026 NASA จะปล่อยภารกิจ SunRISE ที่จะมาศึกษาการระเบิดของคลื่นวิทยุและทำแผนที่สนามแม่เหล็กของดวงอาทิตย์ตั้งแต่โคโรนาชั้นนอกไปจนถึงอวกาศลึกผ่านดาวเทียมตรวจจับสัญญาณวิทยุขนาดจิ๋ว

ภาพถ่ายของกลุ่มดาวเทียม SunRISE ที่เตรียมออกนอกโลกในปีหน้า ภาพจาก NASA

Sun Radio Interferometer Space Experiment หรือ SunRISE เป็นภารกิจที่ประกอบไปด้วยดาวเทียมหกดวง แต่ละดวงมีขนาดเท่าเตาอบขนมปัง อุปกรณ์ภายในดาวเทียมแต่ละดวงประกอบด้วยตัวจับสัญญาณคลื่นวิทยุที่ปลดปล่อยออกมาจากดวงอาทิตย์ เมื่อรวมกันจะกลายเป็นกล้องโทรทรรศน์วิทยุขนาดใหญ่หนึ่งตัว มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 10 กิโลเมตร สำหรับตรวจจับสัญญาณจากดวงอาทิตย์และส่งข้อมูลกลับมายังโลก

SunRISE จะตรวจจับช่วงคลื่นที่เดิมทีถูกดูดซับและสะท้อนกลับออกไปจากชั้นไอโอโนสเฟียร์ของโลก หรือก็คือการศึกษาในย่านคลื่นที่ไม่สามารถตรวจจับจากกล้องโทรทรรศน์วิทยุบนโลกได้

ทาง NASA คาดการณ์ว่าจะสามารถส่ง SunRISE ขึ้นสู่อวกาศได้ในช่วงฤดูร้อนปีหน้า โดยอาศัยจรวดวัลแคนเซนทอร์ (Vulcan Centaur) ของ United Launch Alliance ทั้งยังกล่าวเสริมว่านับเป็นภารกิจแห่งโอกาสที่จะเข้ามาเติมเต็มองค์ความรู้ที่ไม่สามารถตรวจจับได้จากบนโลก และเติมเต็มข้อมูลให้กับยานอวกาศที่สำรวจดวงอาทิตย์อื่น ๆ ทั้ง ภารกิจ STEREO (Solar TErrestrial RElations Observatory) ภารกิจ Parker Solar Probe และ ภารกิจ Solar Orbiter ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างประเทศระหว่างองค์การอวกาศยุโรป (ESA) และ NASA รวมถึงภารกิจอื่น ๆ อีกด้วย

ภาพวาดจำลองการตรวจจับสัญญาณวิทยุจากกลุ่มดาวเทียม SunRISE ที่จัดระเบียบเสมือนเป็นกล้องโทรทรรศน์วิทยุขนาดใหญ่ เพื่อตรวจจับสัญญาณวิทยุจากดวงอาทิตย์ ภาพจาก NASA

การระเบิดของคลื่นวิทยุจากดวงอาทิตย์นั้นมีกระบวนการเกิดที่เหมือนกับพายุสุริยะอื่น ๆ ที่เกิดจากสนามแม่เหล็กของดวงอาทิตย์ปลดปล่อยพลังงานที่สะสมไว้ภายใน ปล่อยให้เกิดคลื่นสนามแม่เหล็กกระแทกออกไปในห้วงอวกาศลึกระหว่างดาวเคราะห์

แม้ว่าอนุภาคที่ไหลมาพร้อมกับสนามแม่เหล็กที่พุ่งออกมาจะเคลื่อนที่ช้ากว่าสนามแม่เหล็ก แต่ปรากฏการณ์เหล่านี้เป็นอันตรายต่อชีวิตของนักบินอวกาศ และทรัพย์สินทั้งที่ตั้งอยู่บนโลกและอยู่ในวงโคจร ซึ่งหากว่าการศึกษาของ SunRISE เสร็จสิ้นลงแล้ว เชื่อว่าจะก่อให้เกิดองค์ความรู้เกี่ยวกับปัจจัย กระบวนการ และขั้นตอนการเกิดขึ้นของการปะทุของคลื่นวิทยุได้จริง มันจะเพิ่มพูนองค์ความรู้เกี่ยวกับสนามแม่เหล็กของดวงอาทิตย์ได้เพิ่มอีกมาก ซึ่งนำมาสู่ความปลอดภัยของชีวิตนักบินอวกาศและภารกิจภายในอวกาศในอนาคตที่ต้องหลีกเลี่ยงจากอนุภาคพลังงานสูงจากดวงอาทิตย์เหล่านั้น

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : NASA

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

รู้จักฝูงดาวเทียม SunRISE ที่จะมาศึกษาการระเบิดคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าดวงอาทิตย์