แม้จะผ่านมาหลายทศวรรษแล้ว แต่ชื่อของ ‘John Lennon’ สมาชิกวง The Beatles ไม่เคยจางหายไปในวงการดนตรีโลก

The Beatles ถือเป็นวงร็อกบอยแบนด์ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดของโลกวงหนึ่ง จนเกิดศัพท์ ‘Beatlemania’ ไว้อธิบายปรากฏการณ์คลั่งไคล้สี่เต่าทองในยุคนั้น วงประกอบด้วยเด็กหนุ่มชาวลิเวอร์พูล 4 คน ได้แก่ John Lennon, Paul McCartney, George Harrison และ Ringo Starr แม้พวกเขาจะอยู่กันเป็นวงเพียง 1 ทศวรรษ (ค.ศ. 1960-1970) แต่ได้ฝากผลงานอมตะไว้มากมายหลายอารมณ์ ไล่ตั้งแต่ซิงเกิลสดใสอย่าง Love Me Do มาจนถึงแทร็กซึ่งมีเนื้อหาเติบโตขึ้นแบบ Let It Be ในช่วงท้าย ๆ ของวง

(จากซ้ายไปขวา) John Lennon, Ringo Starr, George Harrison และ Paul McCartney สมาชิก The Beatles ขณะซ้อมการแสดง A Midsummer Night's Dream จากบทประพันธ์ของ Shakespeare เมื่อปี 1964 ณ กรุงลอนดอน (ภาพ: AFP)

แฟนคลับที่รอต้อนรับสี่เต่าทอง ขณะที่วงเข้าเฝ้าสมเด็จพระราชินีนาถ Elizabeth II ณ พระราชวัง Buckingham เมื่อปี 1965 สะท้อนถึงปรากฏการณ์ Beatlemania ในยุคนั้น (ภาพ: Central Press/AFP)

มีการพูดถึงหลายปัจจัยที่ทำให้วง The Beatles ต้องยุติลงในปี 1970 เช่น การเสียชีวิตของ Brian Epstein ผู้จัดการวงคู่บุญ ความเห็นที่ไม่ตรงกันระหว่าง John Lennon กับ Paul McCartney หรือแม้แต่ Yoko Ono ศิลปินหญิงชาวญี่ปุ่นที่เข้าไปในชีวิตของ Lennon แต่ไม่ว่าจะอย่างไร ทุกคนก็แยกย้ายกันไปเติบโตตามเส้นทางของตนเอง และไม่มีใครคิดว่า 10 ปีถัดมา John Lennon จะต้องจบชีวิตลงก่อนวัยอันควร จน (เกือบ) ตัดโอกาสที่ The Beatles จะได้กลับมาฟอร์มวงอีกครั้ง

ค่ำคืนการเสียชีวิตของ John Lennon ที่พลิกทุกสิ่ง

8 ธันวาคม 1980 ดูจะเป็นวันยุ่ง ๆ อีกวันหนึ่งของ John Lennon และ Yoko Ono ในมหานครนิวยอร์ก วันนั้น ทั้งคู่มีนัดสัมภาษณ์ที่อะพาร์ตเมนต์ของพวกเขาเพื่อโปรโมตอัลบั้มใหม่ Double Fantasy – ซึ่งมีเพลงดังที่ทุกคนน่าจะเคยฟังผ่านหูอย่าง Woman – จากนั้น ก็เดินทางไปยังห้องอัดเพื่อทำซิงเกิลเดี่ยวของ Ono ชื่อ Walking on Thin Ice จนเสร็จ แต่ช่วงที่พวกเขาออกจากอะพาร์ตเมนต์ ชายคนหนึ่งเดินมาขอลายเซ็น แล้ว John Lennon ก็เซ็นบนปกอัลบั้มใหม่ไปตามปกติที่เขาทำให้แฟนคลับ

John Lennon และ Yoko Ono ระหว่างการนำเสนอภาพยนตร์ของพวกเขาที่เทศกาลภาพยนตร์ในคานส์ เมื่อปี 1971 (ภาพ: Raph Gatti/AFP)

เวลาประมาณ 4 ทุ่มกว่า ๆ John Lennon และภรรยาก็เดินทางกลับมายังอะพาร์ตเมนต์ ทีแรก พวกเขาตั้งใจจะไปร้านอาหารสักแห่งก่อนกลับบ้าน แต่ – จากคำบอกเล่าของ Yoko Ono ที่ให้ไว้แก่ BBC เมื่อปี 2007 – ผู้เป็นสามี “กระวนกระวาย” ที่จะบอกฝันดี Sean Ono Lennon ลูกชายคนเล็กวัย 5 ขวบก่อนเขาเข้านอน จังหวะที่ทั้งสองลงจากรถและกำลังจะเข้าตึก พวกเขาก็เดินสวนชายคนเดิมที่ John Lennon เซ็นอัลบั้มให้ แล้วชายคนดังกล่าวก็ชักปืนยิง Lennon เข้าที่หลังหลายครั้งจนเสียชีวิต ไม่ว่ามูลเหตุจูงใจจะมาจากอะไร Mark Chapman ฆาตกร ได้กล่าวไว้ว่า การลั่นไกสังหาร John Lennon นั้นทำไปเพื่อ “ลบล้างอดีต” ของเขา และทำให้เขา “มีตัวตน”

@thaipbs 🐞 #วันนี้ในอดีต #JohnLennon อดีตสมาชิก #TheBeatles จากไปพร้อมอัลบั้มสุดท้ายในมือของคนร้าย #DoubleFantasy ผลงานร่วมกับ #YokoOno ก่อนที่เขาจะถูกยิงเสียชีวิตในวันที่ 8 ธันวาคม 1980 . 🗝 เล่าอดีต บันทึกปัจจุบัน รอบรู้ทุกวัน กับ Thai PBS On This Day | www.thaipbs.or.th/OnThisDay 📢 บริการ #TextToSpeech คลิกฟังฉบับ #AIvoice 🎧 www.thaipbs.or.th/ai-audio-news . ▶ #วันสําคัญ #เดอะบีทเทิลส์ #ThaiPBSOnThisDay #ThaiPBSDigitalMedia #ThaiPBS ♬ original sound - Thai PBS

ข่าวการสังหาร John Lennon สร้างความช็อกไปทั้งโลกในชั่วข้ามคืน แฟนคลับต่างวางดอกไม้และการ์ดอาลัยที่หน้าอะพาร์ตเมนต์ของ Lennon และผู้คนกว่า 250,000 คนมารวมตัวกันที่ Central Park ซึ่งอยู่ไม่ใกล้ไม่ไกลจากจุดเกิดเหตุ ส่วนที่เมืองลิเวอร์พูล บ้านเกิดของศิลปินผู้วายชนม์ ชาวเมืองและแฟนคลับกว่า 30,000 คนยืนสงบนิ่งไว้อาลัยเป็นเวลา 10 นาที อีกทั้งสถานีวิทยุหลายแห่งในอังกฤษก็เปิดแต่เพลง The Beatles และผลงานเดี่ยวของ John Lennon จนขึ้นชาร์ตซ้อนกันหลายเพลง

ผู้คนร่วมไว้อาลัยครบรอบ 20 ปีการเสียชีวิตของ John Lennon ใน Central Park นครนิวยอร์ก เมื่อปี 2000 (ภาพ: Doug Kanter/AFP)

มีคำถามหนึ่งที่เกิดขึ้นตลอดเวลาหลายปีหลัง John Lennon เสียชีวิต คือ “หากเขายังไม่ตาย แล้ว The Beatles จะได้กลับมารวมตัวกันอีกไหม ?” รายการเพลง The Old Grey Whistle Test ของ BBC เคยสัมภาษณ์ Lennon ในปี 1975 เกี่ยวกับประเด็นนี้ แม้เขาจะเคยปฏิเสธความคิดที่จะกลับไปรวมวงกัน แต่เมื่อเวลาผ่านไป เขาก็เปลี่ยนใจและเริ่มติดต่อกับอดีตเพื่อนร่วมวงอีกครั้ง “ผมได้ทำงานกับ Ringo และ George แล้ว แต่ยังไม่ใช่กับ Paul ครับ เพราะเรามีช่วงเวลาไม่ลงรอยกันมากกว่า แต่ตอนนี้ เราค่อนข้างสนิทกันเลยนะ” Lennon กล่าว

อีกคำถามหนึ่ง [ถึงการรวมวงกันอีกครั้ง] ก็คือ มันจะคุ้มไหม ? คำตอบอยู่ที่ว่าเราอยากจะทำหรือเปล่า ถ้าเราอยากทำเพลงด้วยกัน อย่างนั้นมันก็คุ้มครับ (The other question is would it be worth it? That's answered by if we wanted to do it. If we wanted to do it then it would be worth it.) – John Lennon ให้สัมภาษณ์กับ BBC เมื่อปี 1975

แม้การเสียชีวิตของ John Lennon จะปิดโอกาสให้สี่เต่าทองได้พบกับแฟนเพลงแบบ “พร้อมหน้าพร้อมตา” ไป แต่สมาชิก The Beatles ที่เหลือก็ช่วยกันชุบชีวิต Lennon ผ่าน ‘เดโมเพลง’ ที่เขาอัดไว้ จนได้เป็นซิงเกิล 3 เพลงสุดท้ายไว้ให้แฟนเพลงทั่วโลก

สี่เต่าทองขณะแสดงคอนเสิร์ตในกรุงลอนดอน เมื่อปี 1965 (ภาพ: Central Press/AFP)

John Lennon และ ‘ความรัก’ ที่ยังคงอยู่เสมอผ่านบทเพลง

แม้ John Lennon จะจากไป แต่เขาก็มีผลงานหลังเสียชีวิต (posthumous works) ไว้จำนวนหนึ่ง โดยอัลบั้ม Milk and Honey (1984) ที่เขาผลิตร่วมกับภรรยา ถือเป็นงานออริจินัลชิ้นแรกที่ออกเผยแพร่หลังเหตุฆาตกรรม ข้ามมาที่ปี 1994 Yoko Ono ได้มอบเทปเดโมเพลงของสามีผู้ล่วงลับ – ที่อัดไว้ช่วงทศวรรษที่ 1970 – ให้ Paul McCartney กลายเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้ 3 สมาชิก The Beatles ที่เหลืออยู่ ได้กลับมาทำเพลงร่วมกันอีกครั้ง

McCartney พบกับ George Harrison และ Ringo Starr ที่สตูดิโอของเขาในเดือนกุมภาพันธ์ 1995 พร้อมต่อเติมท่วงทำนองที่ขาดหายไปในเดโมของ John Lennon จนได้เป็นเพลงใหม่ในนาม The Beatles ด้วยกัน 2 เพลงเพื่อประกอบสารคดีชุด The Beatles Anthology เพลงแรกคือ Free As A Bird ที่มีเอ็มวีเล่าเรื่องผ่านมุมมองของนกและใส่ references จากเพลงดังของวง ส่วนเพลงถัดมาคือ Real Love ซึ่งเป็นการปัดฝุ่นเพลงประกอบภาพยนตร์สารคดี Imagine: John Lennon (1988) อีกทีหนึ่ง

เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยขนแผ่นซีดีอัลบั้ม The Beatles Anthology 1 ให้ร้านขายแผ่นเสียงแห่งหนึ่งในกรุงปารีส เมื่อเดือนพฤศจิกายน 1995 (ภาพ: Michel Gangne/AFP)

ที่จริงแล้ว สมาชิกทั้ง 3 พอจะมีเวลาบูรณะเดโมเพลงอีกชิ้นหนึ่งของ John Lennon ที่ชื่อ Now And Then ปัญหาก็คือ เสียงเปียโนนั้นไม่ชัดพอให้ใช้ อีกทั้งแทบจะกลบเสียงร้องของ Lennon พวกเขาจึงล้มเลิกแผนการทำแทร็กนี้ แม้แต่ Starr เองยังเคยพูดไว้ว่า แม้การมาอัดเพลงร่วมกับเพื่อน ๆ อีกครั้งจะสนุก เป็นธรรมชาติ และเปี่ยมอารมณ์ “แต่ก็มากันสุดทางแล้วจริง ๆ ไม่มีอะไรให้พวกเราทำในฐานะสี่เต่าทองแล้ว (But it's the end of the line, really. There's nothing more we can do as the Beatles.)”

คำกล่าวของ Starr เหมือนจะเป็นจริงกลาย ๆ หลัง Harrison เสียชีวิตลงด้วยโรคมะเร็งในปี 2001 แต่แล้วในปี 2022 เทคโนโลยีก็เป็นใจให้เพลง Now And Then เกิดขึ้นจริง ขณะนั้น Peter Jackson – ผู้กำกับไตรภาคภาพยนตร์ The Lord of the Rings และ The Hobbit – นำฟุตเทจต่าง ๆ ที่ไม่ได้ใช้ มาบูรณะและผลิตเป็นภาพยนตร์สารคดีความยาว 8 ชั่วโมงชุด Get Back และมีเทคโนโลยี “แยกเสียง” ผ่านการเรียนรู้ของเครื่อง (machine learning) McCartney กับ Sean Ono Lennon จึงเห็นด้วยที่จะส่งเดโมเสียงของ John Lennon ให้ทีมของ Jackson

ป้ายรอบพิเศษของสารคดี The Beatles: Get Back ที่ฮอลลีวูด เมื่อปี 2021 (ภาพ: Charley Gallay/Getty Images via AFP)

เมื่อได้เสียงของ John Lennon ที่ชัดใสขึ้นแล้ว McCartney ก็อัดเสียงเบสเพิ่ม และให้ Giles Martin – ลูกชายของ George Martin อดีตโปรดิวเซอร์คู่บุญของวงที่ได้ชื่อว่าเป็น “เต่าทองตัวที่ 5” – เรียบเรียงดนตรี Starr เองก็อัดเสียงกลองเพิ่มเติม ส่วนเสียงโซโลกีตาร์นั้นได้มาจาก Harrison ที่อัดไว้เมื่อปี 1995 ระหว่างทาง McCartney ก็เก็บเรื่องนี้เป็นความลับ แม้แต่กลุ่มนักดนตรีเครื่องสายก็ไม่รู้ว่านี่จะเป็นผลงานของ The Beatles จนในที่สุด ก็ได้ออกมาเป็น “ผลงานดั้งเดิมชิ้นสุดท้ายของ The Beatles” เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2023

การที่ยังได้ทำเพลงกับ The Beatles ในปี 2023 นี่มัน… ว้าว! (To still be working on Beatles’ Music in 2023… WOW!) – Paul McCartney กล่าวในสารคดีสั้น The Beatles - Now And Then - The Last Beatles Song (Short Film)

การแสดงดนตรีของสี่เต่าทองในกรุงโตเกียว เมื่อปี 1966 (ภาพ: Jiji Press/AFP)

อาจกล่าวได้ว่า Now And Then เป็นดั่งบทสรุปสมบูรณ์แบบของ The Beatles ด้วยดนตรี ทำนอง เนื้อร้อง และประวัติของตัวซิงเกิลเองที่กินเวลายาวนานเกือบครึ่งศตวรรษ แม้ทุกวันนี้ ผู้คนและคอดนตรีอาจคิดถึง The Beatles กันเป็น “บางครั้งบางคราว” ดั่งเนื้อหาของเพลง Now And Then แต่ในยามที่พวกเขาโหยหา ความรักของ John Lennon, Paul McCartney, George Harrison และ Ringo Starr จะยังคงอยู่ในบทเพลงเสมอ

สำรวจเรื่องราวบุคคลสำคัญแบบลึกจริง กับบทความจาก Thai PBS On This Day

อ้างอิง

John Lennon: 'If we got in the studio together and turned each other on again, then it would be worth it', BBC
Inside the mind of John Lennon’s killer, CNN
‘It was John who wanted a divorce’: Paul McCartney sets the record straight on Beatles split, The Guardian
John Lennon of Beatles Is Killed; Suspect Held in Shooting at Dakota; Wife Reported Unhurt John Lennon
Shot to Death; Suspect Is Seized at Dakota Obtained Autograph Earlier 'Crouching in Archway' Continued to Write Songs Emblem of the 60's, The New York Times [9 December 1980]
Learn the full story behind 'Now And Then' - watch the documentary today., The Beatles
Milk and Honey, John Lennon
The Beatles - Now And Then - The Last Beatles Song (Short Film), The Beatles [YouTube, video, 2 November 2023]
The Pop Life; Yoko Ono on Her Own 'Walking on Thin Ice', The New York Times [4 February 1981]
Free As A Bird [Song], The Beatles
Real Love [Song], The Beatles
Why Did the Beatles Break Up?, History

ภาพปก: Jiji Press & Raph Gatti/AFP

เล่าอดีต บันทึกปัจจุบัน รอบรู้ทุกวัน กับ Thai PBS On This Day: www.thaipbs.or.th/OnThisDay

ภาพของ John Lennon ในนิทรรศการ ณ กรุงปารีส เมื่อปี 2005 (ภาพ: Stephane de Sakutin/AFP)

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

John Lennon และ 3 เพลงสุดท้ายที่ฝากไว้ในนาม The Beatles