ปฏิเสธไม่ได้ว่า หลายประเทศทั่วโลกขณะนี้กำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงของประชากร โครงสร้างอายุประชากรกลายเป็น “พีระมิดกลับด้าน” คนเกิดใหม่น้อยลง วัยแรงงานค่อยๆ ลด สวนทางกับประชากรผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
หากมองลงมาที่ประเทศไทย ปัญหาสังคมสูงวัยก็กำลังเป็นที่ถกเถียงถึงการเตรียมพร้อมรองรับไม่ต่างกัน คำถามคือ ถ้าเราจะใช้โมเดลเดียวกับต่างประเทศ นั่นคือ “ขยายอายุเกษียณ” จะแก้ปัญหาสังคมสูงวัยไทยได้หรือไม่?
The Visual ชวนฟังมุมมองจาก รศ. ดร.เจิมศักดิ์ ปิ่นทอง ประธานกรรมการนโยบาย ส.ส.ท. ซึ่งให้สัมภาษณ์ไว้เมื่อเดือนมีนาคม 2566
โดยเสนอให้มีการแยกพิจารณาการขยายอายุการทำงานออกเป็น 3 กลุ่ม คือ ข้าราชการ ภาคเอกชน และผู้ประกอบอาชีพอิสระ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคราชการ การขยายอายุเกษียณไม่ควรทำกับทุกคน เนื่องจากอาจเกิดปัญหา “ไม้ตายแล้ว” (deadwood) ซึ่งหมายถึงบุคลากรที่ขาดความกระตือรือร้นและทำงานเช้าชามเย็นชาม
แนะนำให้คงอายุเกษียณไว้ที่ 60 ปี แต่เปิดโอกาสให้ผู้ที่มีประสิทธิภาพสมัครทำงานต่อได้ โดยไม่ควรให้ดำรงตำแหน่งบริหาร เพื่อเปิดทางให้คนรุ่นใหม่เข้ามาปรับปรุงระบบการจัดการและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน
“คนชอบบอกว่า ดีนะ เราจะหยุดทำงานแล้ว สบายดี คุณสบายได้แค่ 2 เดือนนั่นแหละ คุณจะว้าเหว่ คุณจะหงอย ชีวิตมันจะมีค่าน้อยลงไปเรื่อย ๆ เพราะฉะนั้น มันต้องขยายอายุการทำงาน คราวนี้เวลาจะขยายอายุการทำงาน มันก็มีภาคราชการ ภาคเอกชน แล้วก็คนทั่วไป ที่เป็นอาชีพอิสระ
คุณต้องแยกให้ดีเป็น 3 ประเภท ข้าราชการมักจะเรียกว่าขยายอายุเกษียณ ถามว่าจำเป็นต้องขยายอายุเกษียณไหม ก็ตอบว่าจำเป็น เพราะคนไทยอายุยืนขึ้น แข็งแรงขึ้น คนวัยทำงานก็จะมีสัดส่วนน้อยลง คนก็ต้องทำงานมากขึ้น ทำงานยาวขึ้น แต่คำถาม คือ จะขยายให้กับทุกคนที่เป็นราชการไหม
ผมคิดว่า ถ้าขยายให้กับทุกคนอาจจะมีปัญหา ข้าราชการก็ดี หรือจะเป็นลูกจ้างในหน่วยงาน บริษัท ห้างฯ ร้าน อุตสาหกรรม ทั้งหลาย มันจะมีพวก Deadwood เรียกว่า ไม้ที่ตายแล้ว แปลว่า คนเช้าชามเย็น ไม่ได้กระตือรือร้น อยู่ ๆ ไป มีเงินเดือนกิน ถ้าอย่างนี้ ประสิทธิภาพ ของคนในประเทศจะตกลง การทำงานจะตกลง พวก Deadwood พวกเช้าชามเย็นชามก็อยู่กันต่อไป เกาะชายผ้าเหลืองอยู่กับระบบนี้ไปเรื่อย ๆ
ผมคิดว่า 60 ปี คงมันไว้เหมือนเดิมก่อน คือ 60 ปี แล้วมีโอกาสในการที่จะมาพิจารณากัน คนที่มีประสิทธิภาพและอยู่ในอาชีพหรืออยู่ในประเภทของงานที่ควรที่จะทำต่อได้ ก็ให้สมัคร แล้วก็สามารถอยู่ต่อได้ แต่ทั้งนี้ ไม่ควรจะให้ตำแหน่งบริหาร เพราะตำแหน่งบริหารควรจะให้กับคนรุ่นหลัง คนรุ่น ใหม่ที่จะได้ขึ้นมาเปลี่ยนระบบบริหาร เปลี่ยนระบบการจัดการให้มันสอดคล้องสมสมัยขึ้น ไม่งั้นคนเก่าก็แบบเดิม แล้วก็อาจจะต้องให้เงินเดือนเหมาะสมกับงานใหม ประสิทธิภาพของที่ทำงานก็จะดีขึ้น ขยายควรขยาย แต่ไม่ใช่ทุกคนขยายเท่า ๆ กัน”
The Visual ชวนคุณสำรวจแหล่งรายได้ของผู้สูงอายุไทยใน 3 ระบบ ได้แก่ อดีตข้าราชการ, อดีตแรงงานเอกชน และแรงงานนอกระบบ รวมถึงภาพการเปลี่ยนแปลงประชากรที่เกิดขึ้นทั่วโลก https://thevisual.thaipbs.net/retirement/main/