วันนี้ (26 พ.ย.2563) นายประจักษ์ บุญยัง ผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน เปิดเผยว่า จากปัญหาค่าความเข้มข้นของมลพิษทางอากาศมีระดับสูงกว่าเกณฑ์มาตรฐานตามกฎหมายในหลายพื้นที่ ซึ่งจำเป็นต้องมีมาตรการในการแก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วนนั้น ปัญหาหมอกควันนับว่าเป็นสาเหตุสำคัญของมลพิษทางอากาศ เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรอย่างรวดเร็วและวิถีการดำเนินชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป ส่วนใหญ่เป็นปัญหาหมอกควันในพื้นที่ภาคเหนือตอนบนที่เกิดขึ้นเป็นประจำระหว่างเดือนมกราคมถึงพฤษภาคมของทุกปี
ตรวจสอบ 2 หน่วยงานแก้หมอกควันเหนือ
สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) ตระหนักถึงสถานการณ์ ดังกล่าวฯ จึงได้ตรวจสอบการดำเนินงานการป้องกันและแก้ไขปัญหาหมอกควันในพื้นที่ภาคเหนือ 9 จังหวัด ได้แก่ จ.เชียงราย จ.แม่ฮ่องสอน จ.เชียงใหม่ จ.พะเยา จ.ลำปาง จ.ลำพูน จ.แพร่ จ.น่าน และ จ.ตาก โดยเลือกตรวจสอบหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 2 แห่ง ที่มีการสนับสนุนงบประมาณให้กับชุมชน หรือเครือข่ายเพื่อดำเนินการสนับสนุนภารกิจด้านการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าและหมอกควัน และตรวจสอบการถ่ายโอนภารกิจการควบคุมไฟป่าไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ในช่วงระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2554-2558 รวมทั้งตรวจสอบผลการดำเนินงานตามประเด็นการตรวจสอบอีกครั้งในช่วงระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2559-2562 พบว่า หน่วยงานที่รับผิดชอบยังขาดการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของชุมชนหรือเครือข่ายที่ได้รับงบประมาณสนับสนุน ดังนี้
1.ขาดการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของเครือข่ายความร่วมมือในการควบคุมไฟป่า เพื่อนำข้อมูลมาใช้ประกอบการวางแผนการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่า โดยพบว่าตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ.2556-2562 หน่วยงานที่รับผิดชอบแห่งหนึ่งได้ดำเนินการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการควบคุมไฟป่าในพื้นที่ทั่วประเทศ รวม 1,618 เครือข่าย ซึ่งใช้งบประมาณในการสนับสนุนการดำเนินงานของเครือข่ายฯ เป็นจำนวนเงินทั้งสิ้น 98,400,000 บาท ในจำนวนนี้เป็นเครือข่ายที่อยู่ในพื้นที่ภาคเหนือ 9 จังหวัด จำนวน 1,142 เครือข่าย
พบไม่ได้ติดตาม-ปรับแผนงาน
จากการสังเกตการณ์ในพื้นที่จังหวัดที่สุ่มตรวจสอบในปี พ.ศ. 2558 พบว่ายังไม่มีการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของชุมชน หรือเครือข่ายที่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณเพื่อดำเนินการป้องกันและควบคุมไฟป่า และจากการสัมภาษณ์ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องของหน่วยงานที่รับผิดชอบในปี พ.ศ. 2562 พบว่ายังไม่มีการกำหนดให้มีหน่วยงานที่รับผิดชอบในการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของเครือข่ายความร่วมมือในการควบคุมไฟป่าแต่อย่างใด ทำให้ขาดข้อมูลสำคัญที่จะนำมาปรับปรุงการดำเนินงานของเครือข่ายหรือปรับปรุงหลักเกณฑ์ในการคัดเลือก และกำหนดกิจกรรมการใช้งบประมาณของเครือข่าย ซึ่งย่อมส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์และประสิทธิภาพการดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าและหมอกควันในพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ รวมถึงการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
2.ขาดการสรุปผลข้อมูลในภาพรวมจากการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของเครือข่ายแก้ไขปัญหาไฟป่าและหมอกควัน เพื่อนำข้อมูลมาใช้ประกอบการวางแผนการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่า จากการตรวจสอบ พบว่าตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 – 2562 หน่วยงานที่รับผิดชอบอีกแห่งหนึ่งได้ดำเนินการสร้างเครือข่ายในพื้นที่ภาคเหนือ 9 จังหวัด รวม 790 เครือข่าย โดยเครือข่ายได้รับการสนับสนุนงบประมาณเครือข่ายละ 50,000 บาท จำนวน 542 เครือข่าย โดยจัดการอบรมหรือเสวนาให้ความรู้เกี่ยวกับการแก้ไขปัญหาดังกล่าวให้กับสมาชิกของเครือข่าย จำนวน 46 รุ่น โดยมีเป้าหมายผู้เข้าร่วมอบรมจำนวน 4,600 คน รวมถึงการอบรมการสร้างเครือข่ายจำนวน 60 รุ่น เป้าหมายผู้เข้าร่วมอบรมจำนวน 2,400 คน แต่หน่วยงานที่รับผิดชอบ ยังไม่มีการจัดทำรายงานสรุปผลในภาพรวมจากข้อมูลการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของเครือข่าย เพื่อนำมาใช้ประโยชน์สำหรับการทบทวนผลการปฏิบัติงาน และใช้วางแผนการดำเนินงานในอนาคต ซึ่งย่อมส่งผลต่อผลสัมฤทธิ์และประสิทธิภาพการดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าและหมอกควันในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ที่อยู่ในความรับผิดชอบและอาจส่งผลต่อประสิทธิภาพและความสำเร็จในการใช้จ่ายงบประมาณแผ่นดินให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้
อปท.บางแห่ง ขาดความพร้อม "ดับไฟป่า"
นอกจากนี้ ยังมีข้อสังเกต คือ อปท.บางแห่ง ที่ได้รับการถ่ายโอนภารกิจการควบคุมไฟป่ายังขาดความพร้อม และความเข้าใจในการดำเนินงานการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าในพื้นที่รับผิดชอบของตนเอง ทั้งในด้านการจัดทำแผนงานตามบทบาทหน้าที่ การจัดตั้งงบประมาณ และด้านบุคลากร รวมทั้งความรู้ ความเข้าใจในการดำเนินการตามภารกิจด้านการควบคุมไฟป่า จึงอาจส่งผลกระทบทำให้การดำเนินการเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าและหมอกควันในพื้นที่ป่าสงวนในพื้นที่ภาคเหนือ 9 จังหวัด ยังไม่มีประสิทธิภาพและก่อให้เกิดผลสัมฤทธิ์เท่าที่ควร
แนะประยุกต์ใช้เทคโนโลยี
สตง. จึงมีข้อเสนอแนะให้หน่วยงานที่รับผิดชอบพิจารณาดำเนินการจัดทำระบบติดตามและประเมินผลการดำเนินงานของเครือข่ายที่ได้รับงบประมาณสนับสนุน เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งในระดับพื้นที่และในส่วนกลางใช้เป็นเครื่องมือในการติดตามและประเมินผลการดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าให้มีประสิทธิภาพ โดยอาจนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกต์ใช้เพื่อให้การรายงานผล และการประมวลข้อมูลจากหน่วยงานในสังกัดแต่ละพื้นที่เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และสามารถนำข้อมูลมาใช้ประโยชน์ในการทบทวนผลการปฏิบัติงาน และใช้ประกอบการวางแผนการดำเนินงานในอนาคตที่เกี่ยวข้องกับการให้งบประมาณสนับสนุนเครือข่าย เพื่อให้การบริหารจัดการและดำเนินกิจกรรมการป้องกันและแก้ไขปัญหาไฟป่าของเครือข่ายมีประสิทธิภาพและเกิดความยั่งยืนต่อไป และส่งผลให้การใช้จ่ายเงินงบประมาณแผ่นดินให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้