จากการสำรวจ ”สถานการณ์สื่อประเทศไทย”ของสถาบันรอยเตอร์ส ประจำปี 2025 ไทยพีบีเอสได้รับความน่าเชื่อถือสูงถึง 72% ขณะที่การเข้าถึงข่าวออนไลน์ ข่าวไทยพีบีเอสอยู่ในอันดับ 3 มีผู้อ่านเข้ามาเป็นประจำทุกสัปดาห์ 24% และอย่างน้อย 3 วันต่อสัปดาห์ถึง 15% สำหรับการเข้าถึงผ่านช่องทางทีวีมีผู้ชมเป็นประจำทุกสัปดาห์ 17% และอย่างน้อย 3 วันต่อสัปดาห์อยู่ที่ 11%
สถาบันรอยเตอร์ส (Reuters Institute) จัดทำรายงานประจำปี Reuters Institute Digital News Report 2025 ประเมินสถานการณ์สื่อและข่าวจาก 6 ทวีป 48 ประเทศทั่วโลก
รายงานดังกล่าวนำเสนอข้อมูลที่น่าสนใจ นอกจากจะทำการสำรวจเรื่องความน่าเชื่อถือแล้ว สถาบันรอยเตอร์สยังวิเคราะห์สถานการณ์ภูมิทัศน์สื่อที่กำลังเผชิญต่อการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ โดยเน้นถึงความท้าทายใหม่ที่เกิดขึ้นในรูปแบบ AI แพลตฟอร์ม และแชตบอท เนื่องจากแพลตฟอร์มใหญ่ของโลกในปัจจุบันต่างบูรณาการบทสรุปจาก AI และฟีเจอร์ที่เกี่ยวข้องกับข่าวสารเข้าด้วยกัน โดยมีความกังวลว่าจะนำไปสู่การลดปริมาณการเข้าชมเว็บไซต์และแอปพลิเคชันลง นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นว่าโลกของเรากำลังเต็มไปด้วยเนื้อหาและข้อมูลที่ผิดพลาดมากขึ้นทุกขณะ อย่างไรก็ตาม ผู้คนก็ยังคงให้ความสำคัญกับสื่อที่น่าเชื่อถือและมีประวัติการนำเสนอที่ถูกต้อง ถึงแม้ว่าจะไม่ได้เข้าใช้งานบ่อยเหมือนในอดีตก็ตาม
สำหรับประเทศไทย ปัจจุบันมีประชากร 72 ล้านคนและมีการเข้าถึงอินเทอร์เน็ต 90% การบริโภคข่าวสารผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์และโซเชียลมีเดียเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่เข้าถึงข้อมูลข่าวสารผ่านออนไลน์เป็นหลัก แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียที่สำคัญที่สุดสำหรับข่าว ได้แก่ Facebook, YouTube, LINE และ TikTok โดยใช้สมาร์ทโฟนในการเข้าถึง 88%
ระดับความเชื่อมั่นในข่าวสารโดยรวมของประเทศไทยอยู่ที่ 55% เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้ว 1% (54%) ซึ่งถือว่าค่อนข้างสูงเมื่อเปรียบเทียบกับมาตรฐานสากลและในระดับภูมิภาค โดยรอยเตอร์ส วิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อความน่าเชื่อถือ มาจากการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี เศรษฐกิจ พฤติกรรมการบริโภคสื่อ รวมถึงข้อจำกัดทางการเมืองและกฎหมาย ดังนี้
1. พฤติกรรมการบริโภคสื่อและการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร
- สื่อดั้งเดิมกำลังเริ่มสูญเสียความนิยมให้กับกลุ่มอินฟลูเอนเซอร์ที่เข้ามามีบทบาทสูงในปัจจุบัน ด้วยเนื้อหาที่ถูกขับเคลื่อนด้วยอัลกอริทึมของแพลตฟอร์ม
- คนไทย 88% หรือ 8 ใน 10 คน เข้าถึงข่าวผ่านช่องทางออนไลน์ทุกสัปดาห์ผ่านสมาร์ทโฟน
- กลุ่มคนอายุ 18-34 ปี จำนวน 63% ใช้โซเชียลมีเดียเป็นหลักในการเข้าถึงข่าว
- คนไทยชอบรับชมคลิปข่าว (43%) มากกว่าการอ่าน (32%) โดยเข้าถึงผ่าน Facebook, YouTube และ TikTok การใช้ TikTok สำหรับเสพข่าวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วถึง (49%)
2. เทคโนโลยี AI กับการนำมาใช้ในงานข่าว
- องค์กรสื่อหลายแห่งกำลังพัฒนาการนำเสนอข่าวจาก AI เช่น Nation TV และ Mono29 พัฒนาผู้ประกาศข่าวเสมือนจริง ขณะที่ Thai PBS ใช้ AI เพื่อปรับปรุงบริการข่าวสาร โดยคำนึงถึงความสมดุลระหว่างต้นทุน ความน่าเชื่อถือ ภาพลักษณ์ และความถูกต้อง
- คนไทยมีความคุ้นเคยกับการใช้ AI ในงานข่าวมากกว่าประเทศอื่นๆ จากการสำรวจของรอยเตอร์ส โดยเฉพาะการใช้สรุปเนื้อหาข่าวและการแปลภาษาอัตโนมัติ
- AI มีศักยภาพในการประหยัดต้นทุนสำหรับอุตสาหกรรมสื่อที่กำลังเผชิญกับความท้าทายทางด้านเศรษฐกิจ นำไปสู่การถกเถียงในเรื่อง AI ที่จะเข้ามาทำงานแทนคน ความถูกต้องและจริยธรรม
3. การสร้างเนื้อหาข่าวรูปแบบใหม่
- อินฟลูเอนเซอร์ข่าวออนไลน์เริ่มเข้ามาท้าทายสื่อดั้งเดิม และปรับเปลี่ยนบทบาทของนักข่าว
- การเกิดขึ้นของเนื้อหา “Infotainment” เข้ามาบดบังการรายงานข่าวเพื่อประโยชน์สาธารณะ บุคคลจากวงการบันเทิงอย่าง “กรรชัย กำเนิดพลอย” ได้รับการยอมรับจากผู้ตอบแบบสอบถามชาวไทย 60% สะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงไปสู่ infotainment รวมถึงบุคคลที่ทรงอิทธิพลในโซเชี่ยลมีเดียที่เข้ามามีบทบาทสำคัญในการสร้างเนื้อหา สั้นกระชับ กระตุ้นอารมณ์ความรู้สึก ซึ่งขาดหลักการรายงานข่าวแบบดั้งเดิม
- เส้นแบ่งระหว่างการสื่อสารมวลชนกับการตลาดเลือนรางลง ส่งผลถึงความเป็นอิสระของบรรณาธิการ
4. ความท้าทายทางธุรกิจและการเงิน
- อุตสาหกรรมสื่อกำลังเผชิญกับวิกฤตทั้งจากรายได้ที่ลดลง ผู้ชมย้ายไปยังแพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง การลดลงของเครือข่ายทีวีดิจิทัล
- การพึ่งพาเนื้อหาสร้างแบรนด์ (Branded Content) การปรับเปลี่ยนบทบาทของนักข่าว ส่งผลต่อความเป็นอิสระในการทำงาน
- ใบอนุญาตทีวีดิจิทัลจะหมดอายุในปี 2029 ผู้ประกอบการบางรายอาจถอนตัว
- สำนักข่าวท้องถิ่น และภูมิภาคจะได้รับผลกระทบมากที่สุดในเชิงธุรกิจ
5. ความน่าเชื่อถือของข่าวและจริยธรรม
- ความเชื่อมั่นในสื่อยังเป็นประเด็นที่ต้องพิจารณา ระดับความเชื่อมั่นในสื่อข่าวโดยรวมอยู่ที่ 55% ซึ่งสูงกว่ามาตรฐานสากลและในระดับภูมิภาค
- ความเชื่อมั่นในแบรนด์ของสื่อดั้งเดิมยังคงแข็งแกร่ง ซึ่งสืบเนื่องจากความรู้สึกในอดีตที่สืบทอดมายังปัจจุบัน
- ข้อจำกัดทางการเมืองยังส่งผลต่อเสรีภาพสื่อในประเทศไทย
- กสทช. กำลังผลักดันให้มีการกำกับดูแลแพลตฟอร์มออนไลน์มากขึ้น
กล่าวโดยสรุป ปัจจุบันสื่อไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายอย่างรุนแรงในภูมิทัศน์ของสื่อ ที่ยังต้องทำหน้าที่รักษาความสมบูรณ์ของความเป็นวารสารศาสตร์ อีกทั้งต้องรับมือกับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของดิจิทัล ในสภาพแวดล้อมที่แพลตฟอร์มเป็นใหญ่
อ่านข่าว :
ไทยพีบีเอส คว้า 3 รางวัล “นาฏราช” ครั้งที่ 16
"ภูมิธรรม" มั่นใจ "มหาดไทย" ในมือ "เพื่อไทย" ดีกว่าเดิม
ทั่วโลกเสียท่า 8 ล้านล้านบาท “กลโกงแบบใหม่” ภัยคอลเซนเตอร์