"เส้นแบ่งสมมุติ" กับความหวังคนชายแดนไทย-กัมพูชา

ความตึงเครียดระหว่างไทย-กัมพูชา เป็นปัญหาด้านความมั่นคง ที่ยังมองไม่เห็นปลายทาง ชาวบ้านตามแนวชายแดนไทย-กัมพูชา จ.สุรินทร์ ยังคงต้องใช้ชีวิตท่ามกลางความท้าทาย ในหลายมิติ

ผู้สื่อข่าวไทยพีบีเอสลงพื้นที่ไปยังชุมชน ที่เชื่อว่า พรมแดนอาจเป็นเพียงเส้นแบ่งสมมุติ เพราะวันนี้แม้หลายบ้านต้องสร้างบังเกอร์เพื่อความปลอดภัย แต่ก็มีความหวังว่า มรดกทางวัฒนธรรมที่เชื่อมร้อยคนทั้ง 2 ชาติไว้ จะทำให้ความตึงเครียดที่มีเบาบางลง

สาลี ชาวบ้านหนองคันนา ต.ตาเมียง อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์

สาลี จันทร์ไตร วัย 90 ปี เคยหลบหนีไฟสงครามเขมรแดงมาจากฝั่งกัมพูชา และเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่ชายแดนไทย หมู่บ้านหนองคันนา อ.พนมดงรัก จ.สุรินทร์ เป็นชุมชนเล็ก ๆ ริมชายแดน ไม่ไกลจากปราสาทตาเมือนธม

วันนี้สาลี ยังคงนวดรักษาอาการปวดเมื่อยให้ชาวบ้าน แลกเงินเล็กน้อยเลี้ยงชีวิต และหวังให้ลูกหลาน ไม่ต้องอพยพหนีจากสงครามเหมือน ในอดีต

ชายแดนที่นี่ ไม่ได้มีแต่รอยแผลในอดีต แต่ยังมีมรดกวัฒนธรรมเชื่อมโยงคน 2 ฝั่งเข้าไว้ด้วยกัน ชาวไทย-กัมพูชา มักมาทำพิธีทางศาสนา ที่ปราสาทตาเมือนธม แต่วันนี้ทุกอย่างต้องหยุดนิ่ง ห่างจากบ้านหนองคันนาเพียง 13 กม. คือ “บ้านพูนสุข” แต่ชาวบ้านกลับต้องอยู่กับความเสี่ยง

“บังเกอร์ชั่วคราว” ที่สร้างขึ้นด้วยมือเปล่า จากต้นมะพร้าว ถูกนำมาใช้ดัดแปลง เป็นหลุมหลบภัย แต่ไม่ใช่ทุกบ้านจะมีบังเกอร์ แม้แต่มาตรฐานความปลอดภัยในทั้งหมู่บ้าน ก็มีบังเกอร์ส่วนรวมไม่กี่แห่ง

ในชุมชนที่เคยได้ยินเสียงปืนดังใกล้บ้าน บล็อกปูนซีเมน ยางรถยนต์ธรรมดาๆ กลับกลายเป็นสิ่งจำเป็นที่สุด เพื่อสร้างบังเกอร์และความปลอดภัยให้คนอยู่รอด เหมือนกับอาชีพและรายได้…ที่พวกเขาไม่อยากให้หยุดนิ่ง แม้ต้องยืนอยู่บนชายแดนเส้นแบ่งสมมุติที่อาจะไม่มีความไม่มั่นคงอีกต่อไป

ในอดีตบ้านพูนสุข คือชุมชนอพยพหนีสงคราม ซึ่งรัฐบาลเคยจัดสรรที่ดิน พร้อมพื้นที่ทำกิน แต่มีเพียงบางครอบครัวเท่านั้น ที่ได้รับเอกสารสิทธิ์ ความไม่มั่นคงที่ยืดเยื้อ ได้กลายเป็นอุปสรรคสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวบ้าน

ปัญหานี้ทำให้มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ เข้ามาสนับสนุนผ่านโครงการแก้จน ให้ชาวบ้านใช้พื้นที่ว่างเปล่า ทำเกษตรพอเพียงเพื่อ เป็นต้นแบบของการพัฒนาส่งเสริมความ ร่วมมือในพื้นที่ชายแดน

ชนกเนตร ชัยวิชา คณะเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร ม.ราชภัฏสุรินทร์

บ้านพูนสุข และบ้านหนองคันนา คือ ภาพสะท้อนของชายแดนที่มีความหวัง แม้จะยังมีข้อจำกัดเรื่องความมั่นคง แต่คนที่นี่ยังเชื่อว่า การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุขและสันติภาพจะเกิดขึ้นได้จริง