เมื่อวันที่ 18 ต.ค.2568 BBC รายงาน สัปดาห์ที่แล้ว กระทรวงพาณิชย์จีนออกเอกสาร "ประกาศที่ 62 ปี 2568" ซึ่งไม่ใช่แค่คำสั่งธรรมดา แต่เป็นการกระชากความตึงเครียดในสงครามการค้ากับสหรัฐฯ ให้กลับมาปะทุอีกครั้ง
ประกาศนี้ กำหนดมาตรการเข้มงวดต่อการส่งออกแร่ธาตุหายาก ซึ่งจีนครองส่วนแบ่งตลาดแปรรูปเกือบทั้งหมด แร่เหล่านี้เป็นวัตถุดิบจำเป็นสำหรับผลิตสินค้าทุกอย่างตั้งแต่สมาร์ตโฟนไปจนถึงเครื่องบินรบ คำสั่งนี้อาจส่งผลให้ทรัมป์ต้องเจอจุดอ่อนในเกมการค้าระหว่างชาติมหาอำนาจ
ตามกฎใหม่ บริษัทต่างชาติต้องได้รับอนุมัติจากรัฐบาลจีนก่อนส่งออกสินค้าที่มีแร่หายาก แม้จะในปริมาณเล็กน้อยก็ต้องได้รับอนุมัติ และต้องแจ้งวัตถุประสงค์การใช้งาน
สหรัฐฯ ตอบโต้ทันทีโดยทรัมป์ขู่วางภาษีเพิ่มอีก 100% บนสินค้าจีน และควบคุมการส่งออกซอฟต์แวร์สำคัญ สกอตต์ เบสเซนต์ รัฐมนตรีคลังสหรัฐฯ กล่าวโจมตีว่า จีนจ่อบาซูก้าที่ห่วงโซ่อุปทานและฐานอุตสาหกรรมของโลกเสรี และสหรัฐฯ จะไม่ยอม
ต่อมาเมื่อวันที่ 16 ต.ค. จีนโต้กลับสหรัฐฯ ว่า ยั่วยุให้เกิดความเข้าใจผิดและความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน โฆษกกระทรวงพาณิชย์จีนย้ำว่า "บริษัทที่ส่งออกแร่หายากจะได้รับอนุมัติ เมื่อใบอนุญาตส่งออกถูกต้องและใช้เพื่อพลเรือน"
ปลายเดือน ต.ค.นี้ ทั้ง ปธน.ทรัมป์ และ สี จิ้นผิง ปธน.จีน คาดว่าจะพบกัน ผู้เชี่ยวชาญบอก BBC ว่ามาตรการแร่หายากจะทำให้จีนได้เปรียบ เพราะแร่หายาก เป็นวัตถุดิบที่จำเป็นสำหรับเทคโนโลยีมากมาย เช่น แผงโซลาร์เซลล์ รถไฟฟ้า และอาวุธทหาร ตัวอย่างเช่น เครื่องบินรบ F-35 ลำหนึ่งต้องการแร่หายากกว่า 400 กิโลกรัม สำหรับชั้นเคลือบพรางตัว มอเตอร์ เรดาร์ และชิ้นส่วนอื่น ๆ
ปักกิ่งสร้างความโดดเด่นด้านนี้มาอย่างยาวนาน โดยพัฒนาบุคลากรจำนวนมากและเครือข่ายวิจัยที่ล้ำหน้าคู่แข่ง แม้สหรัฐฯ และพันธมิตร ร่วมมือกันทำเป็นโครงการระดับชาติ แต่น่าจะต้องใช้อย่างน้อย 5 ปีถึงจะตามจีนทัน
มารีนา จาง นักวิจัยแร่ธาตุสำคัญจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีซิดนีย์ ระบุ แม้สหรัฐฯ และชาติพันธมิตรจะลงทุนหนักเพื่อหาทางเลือก แต่ยังห่างไกลจากเป้าหมาย
มาตรการใหม่นี้ ขยายจากที่จีนประกาศใน เม.ย. ซึ่งเคยทำให้เกิดวิกฤตขาดแคลนแร่หายากทั่วโลก ก่อนที่ข้อตกลงกับยุโรปและสหรัฐฯ จะคลี่คลาย
สถิติล่าสุดจากจีนชี้ว่าการส่งออกแร่หายากในเดือน ก.ย. นั้นลดลงกว่าร้อยละ 30 จากปีก่อน แต่เศรษฐกิจจีนไม่น่าจะได้รับผลกระทบ เพราะแร่เหล่านี้มีมูลค่าทางเศรษฐกิจเพียงเล็กน้อยจาก GDP 18.7 ล้านล้านดอลลาร์/ปี ซูเฟีย คาลันทซาโกส จากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก กล่าวว่า แม้มูลค่าทางเศรษฐกิจแร่หายากในจีนจะน้อย แต่คุณค่าทางยุทธศาสตร์มหาศาล ทำให้จีนมีอำนาจต่อรองกับสหรัฐฯ
แม้จะกล่าวหาว่าจีน เอาบาซูก้าจ่อที่ห่วงโซ่อุปทาน แต่เบสเซนต์บอกว่า สหรัฐฯยังเปิดช่องเจรจา โดยอ้างว่า เชื่อว่าจีนเปิดกว้างสำหรับความคิดเห็น และจะคลี่คลายปัญหาไปด้วยกันได้
แต่วอชิงตัน ก็ยังขู่วางข้อจำกัดการค้าที่กระทบเทคโนโลยีจีน เช่น ห้ามซื้อชิปขั้นสูงของ Nvidia แต่ผู้เชี่ยวชาญ แมคโดนาห์ กล่าวว่า ผลจำกัด อาจชะลอจีนได้แต่ไม่หยุดสนิท แต่ถ้าจีนตัดแร่หายาก อุตสาหกรรมทั่วโลกหยุดชะงัก นั่นต่างหาก ผลที่ต่างกัน
อ่านข่าวอื่น :
"ข้าวต้ม" ฟื้นตัวดี ถีบตัวลุกได้ ทีมแพทย์ช่วยกายภาพต่อเนื่อง
คลื่นประท้วง "ทรัมป์" ชาวอเมริกัน 7 ล้านคนลุกฮือต่อต้านทั่วประเทศ