วันที่ 10 พ.ย.2568 กรมทรัพยากรน้ำเปิดเวทีรับฟังความคิดเห็นประชาชน เพื่อทบทวนแนวทางการช่วยเหลือประชาชนในพื้นที่แม่น้ำกก อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ก่อนเปิดรับฟังความเห็น ได้ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำเสนอให้ข้อมูลผลกระทบจากสารพิษในแม่น้ำกก
นางดวงสมร พฤฑฒิกุล ผู้อำนวยการกองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดินปุ๋ย กรมส่งเสริมการเกษตร กล่าวว่าปัญหาคุณภาพน้ำในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย น้ำรวก และแม่น้ำโขง นอกจากจะกระทบกับสุขภาพยังกระทบต่อพืชผลทางการเกษตร
กรมส่งเสริมการเกษตรมีการจัดตั้งศูนย์ประมวลสถานการณ์ด้านภัยพิบัติ มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องตั้ง "ศูนย์ประมวลและวิเคราะห์ความเสี่ยง ภัยพิบัติพืช" ในภาคเหนือที่สำนักส่งเสริมและพัฒนาเกษตรที่ 5 จ.เชียงใหม่
รวมถึงได้มีการจัดทำแผนที่เฝ้าระวัง โดยนำข้อมูลภูมิศาสตร์สนเทศมาใช้ว่ากระทบกับเกษตรกรบริเวณไหนและจำนวนเท่าไหร่ ซึ่งสำนักงานสิ่งแวดล้อมและควบคุมมลพิษที่ 1 เชียงใหม่ ได้รายงานว่า จ.เชียงราย มีพื้นที่ได้รับผลกระทบใน 7 อำเภอ และ จ.เชียงใหม่ กระทบ 1 อำเภอ คือ อ.แม่อาย
พื้นที่การเกษตร จ.เชียงรายได้รับผลกระทบ 1.3 แสนไร่ จ.เชียงใหม่กระทบ 483 ไร่
นางดวงสมร กล่าวว่าที่ผ่านมาได้มีการสุ่มตรวจพืชผลทางการเกษตรหาสารโลหะหนักที่ตกค้างในผลผลิตการเกษตร ทำในนามคณะกรรมการแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในแม่น้ำกก ซึ่ง จ.เชียงใหม่ได้จัดตั้งคณะทำงานร่วมสำนักงานเกษตรจังหวัดเชียงใหม่ได้ร่วมกับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลสุ่มเก็บตัวอย่างผลผลิตทางการเกษตร และส่งต่อให้กรมวิทยาศาสตร์ทางการแพทย์ตรวจ
ภาพรวมการเก็บตัวอย่างมีการเก็บตัวอย่าง 119 ตัวอย่าง จ.เชียงราย 77 ตัวอย่าง จ.เชียงใหม่ 42 ตัวอย่าง
ผลการตรวจสอบโลหะหนักตกค้างของ จ.เชียงราย ได้รับผลกระทบจากอำเภอ คือ อ.เมืองเชียงราย เวียงชัย เวียงเชียงรุ้ง แม่จัน ดอยหลวง เชียงแสน และ แม่สาย มีการเก็บพืชผลทางการ 77 ประกอบด้วย ยอดฟักทอง ผักบุ้ง มะเขือเทศ พริก แตงกวา ผักกาด ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ หน่อไม้ มะนาว ถั่วฝักยาว มะเขือยาว ข้าว มะเขือม่วง เงาะ และผักคาวตอง
ผลการตรวจสอบโลหะหนักในพืชผลทางการเกษตร พบสารหนู ใน 21 ตัวอย่าง แต่ยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน เช่น ผักบุ้ง มะเขือเทศ แตงกวา พริก ข้าว ผักกาด และผักคาวตอง ซึ่งค่ามาตรฐานสารหนู ไม่เกิน 2 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
- แคดเมียม พบ 33 ตัวอย่างแต่ยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
- สารตะกั่ว พบ 25 ตัวอย่าง ยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน
เกณฑ์มาตรฐานใช้ประกาศตามกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 141 พ.ศ.2553 เรื่องค่ามาตรฐานอาหารที่มีสารปนเปื้อน
ส่วนที่ จ.เชียงใหม่ ในพื้นที่ อ.แม่อาย เก็บตัวอย่าง 42 ตัวอย่าง ประกอบด้วย ส้มเขียวหวาน พริกเขียว กะหล่ำปลี มะม่วง พริกสด กระเทียม พริกซุปเปอร์ฮอต ข้าวโพดหวาน ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ เสาวรส มันเทศ ขมิ้นชัน มะกอกน้ำ บวบเหลี่ยม หน่อไม้ มะละกอ กล้วยน้ำว้า มะเขือเจ้าพระยา ถั่วฝักยาว แตงกวา กระเจี๊ยบเขียว ข่า
ผลตรวจของจังหวัดเชียงใหม่ พบสารหนู 8 ตัวอย่างอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ที่สาธารณสุขกำหนดไว้
- แคดเมียม พบ 11 ตัวอย่าง ยังไม่เกินค่ามาตรฐาน
- ตะกั่ว พบ 3 ตัวอย่าง แต่ไม่เกินมาตรฐาน
- สารปรอท จำนวน 7 ตัวอย่างแต่ยังไม่เกินมาตรฐาน
ผู้อำนวยการกองส่งเสริมการอารักขาพืชและจัดการดิน ปุ๋ย ยอมรับว่ามีสารค้างในผลผลิตทางการเกษตร แต่ยังอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนดไว้
ค่ามาตรฐานที่สาธารณสุขกำหนดประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่ 414 พ.ศ. 2553 เรื่องค่ามาตรฐานอาหารที่มีสารปนเปื้อน
- สารหนูไม่เกิน 2 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม
- สารตะกั่ว ผักบริโภคผลค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.05 ไมโครกรัม ต่อกิโลกรัม ผักบริโภคใบ ค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.3 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม
- สารแคดเมียม ผักบริโภคผลไม่เกิน 0.05 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม และผักบริโภคไปไม่ควรเกิน 0.2ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม
- สารปรอทค่ามาตรฐานไม่เกิน 0.02 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม
ส่วนกรณีคุณภาพน้ำเพื่อการเกษตรคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนแก้ไขคุณภาพน้ำผิวดิน ได้ประชุมครั้งที่ 2 กำหนดค่ามาตรฐานที่ประชุมเห็นชอบให้ใช้เกณฑ์การใช้ประโยชน์แหล่งน้ำที่ไม่ส่งผลกระทบในช่วงที่มีสารปนเปื้อนในแม่น้ำกกและแม่น้ำสาย เป็นคุณภาพน้ำเพื่อการเกษตร ค่าความเข้มข้นของสารหนูปลูกข้าวต้องไม่เกิน 0.05 ไม่ไมโครกรัมต่อลิตร การปลูกพืชต้องเกิน 0.01 ไมโครกรัมต่อลิตร
"ถ้าจะให้สรุปพืชและน้ำเพื่อการเกษตรมีการตรวจพบสารโลหะหนัก แต่ถ้าปล่อยไว้สะสมไว้ เป็นสิ่งที่ต้องให้ความสำคัญและเฝ้าระวังแต่อย่าตื่นตระหนกว่า จนกินอะไรไม่ได้เลย ยังต้องเฝ้าระวังขอให้มั่นใจว่าราชการมีการติดตามอย่างต่อเนื่อง"
ด้านนายอำพร ศักดิ์เศรษฐ ประมงจังหวัดเชียงใหม่ ตัวแทนกรมประมง กล่าวว่ากรมประมงได้รับมอบหมายให้ดำเนินการเฝ้าระวังสารปนเปื้อนในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย โดยเฉพาะการตรวจสารปนเปื้อนในเนื้อสัตว์น้ำ สำรวจพันธุ์สัตว์น้ำ มีกี่ชนิดที่รับผลกระทบจากสารพิษหรือไม่ และได้สุ่มตรวจโรคสัตว์น้ำ
ที่ผ่านมาการสุ่มตรวจเนื้อปัญหาได้มีการสุ่มตรวจตั้งแต่เดือน เม.ย. - ก.ย.2568 จำนวน 2 ครั้งต่อเดือน
การสำรวจสัตว์น้ำได้มีการสำรวจ 6 จุดในแม่น้ำกก พบสัตว์น้ำ 12 ชนิด 49 ตัว พบปลาแค้มีตุ่มผิดปกติ 2 ตัว หลังจากนั้นมีการสุ่มตรวจปลา 22 จุด ในแม่น้ำกก สาย แม่น้ำโขง ไม่พบความผิดปกติของปลา
ส่วนผลการตรวจโลหะหนักใน จ.เชียงใหม่ และ จ.เชียงราย ตัวอย่าง 400 กว่าตัวอย่างทั้งปลากินเนื้อและปลากินพืช มีการตรวจโลหะหนัก 4 ประเภท คือ สารหนู ตะกั่ว ปรอท แคดเมียม
พบว่าปลาแม่น้ำกก จ.เชียงใหม่-เชียงราย พบปรอท และสารหนูบางครั้ง ไม่ได้เจอทุกครั้ง ค่าที่เจอก็อยู่ในปริมาณที่ไม่เยอะสามารถบริโภคได้ตามค่ามาตรฐานกระทรวงสาธารณสุข
ส่วนผลตรวจโรคสัตว์น้ำดูจากลักษณะภายนอกและภายใน ปลาที่ส่งมา ที่พบหลักๆ คือ พยาธิใบไม้ ปลิงใส แบคทีเรีย
ด้านนายนณธภัทร ธีระวรรธนะสิริ นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ ศูนย์อนามัยที่ 1 จ.เชียงใหม่ กล่าวว่าได้ดำเนินการเก็บตัวอย่างน้ำเพื่อตรวจในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 1 ในพื้นที่ จ.เชียงใหม่-เชียงราย ได้กำหนดมาตรการดูแลและเฝ้าระวัง โดยเฉพาะมาตรการอนามัยสิ่งแวดล้อมการตรวจน้ำบริโภคและประปา ได้ดำเนินการตรวจ 6 ครั้ง
ครั้งแรก 10 เม.ย.2568 ตรวจน้ำประปาหมู่บ้าน 9 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูและตะกั่วเกินค่ามาตรฐาน
ครั้งที่สอง 20 เม.ย.2568 ตรวจน้ำ อุปโภค-บริโภค 9 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูและตะกั่วเกินค่ามาตรฐาน
ครั้งที่สาม 28 พ.ค.2568 ตรวจน้ำอุปโภค-บริโภค 7 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูเกิดค่ามาตรฐาน
ครั้งที่สี่ 19 มิ.ย.2568 ตรวจน้ำอุปโภค-บริโภค 7 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูเกิดมาตรฐาน
ครั้งที่ห้า 19 มิ.ย.2568 ตรวจน้ำอุปโภคบริโภค 12 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูเกินคาดมาตรฐาน
ครั้งที่หก 12 ก.ย.68 ตรวจน้ำอุปโภคบริโภค 7 ตัวอย่าง ไม่พบสารหนูเกินค่ามาตรฐาน
รวมทั้งหมดการเก็บตัวอย่าง 51 ตัวอย่าง ไม่พบสารเกินค่ามาตรฐาน
ยอมรับว่ามีการตรวจพบแต่ไม่เกินค่ามาตรฐาน ในเบื้องต้นจุดที่พบเป็นแหล่งใกล้แม่น้ำแม่น้ำกก หรืออยู่ใกล้แหล่งการเกษตร
ส่วนมาตรการด้านสุขภาพของประชาชน เก็บตัวอย่างปัสสาวะของประชาชนในกลุ่มเสี่ยงพื้นที่ จ.เชียงใหม่ และ เชียงราย เก็บตัวอย่าง 5 ครั้ง พบว่าสารหนูในปัสสาวะไม่เกินค่ามาตรฐาน ส่วนการเฝ้าระวังสุขภาพของประชาชนยังไม่พบผู้ป่วยที่ได้รับสะสมจากสารหนูและตะกั่ว
อ่านข่าว :
คพ.เผยตัวอย่าง "แม่น้ำสาละวิน" ค่าสารหนูไม่เกินมาตรฐาน รอผลตรวจซ้ำ