ปัญหาชุมชนแออัดรุกล้ำลำคลองกีดขวางทางน้ำ

การรุกล้ำคูคลองของชุมชนแออัดในกรุงเทพมหานคร เป็นปัญหาสำคัญที่ทำให้การขุดลอกคลองในกรุงเทพฯยังไม่สามารถทำได้อย่างเต็มที่ แม้ชาวชุมชนส่วนใหญ่ที่รุกล้ำลำคลองอยู่ในขณะนี้ต้องการมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาด้วยการยอมตัดบ้านคืนพื้นที่ให้คลอง แต่ยังมีอุปสรรคอย่างมาก

การรุกล้ำคูคลองของบ้านริมคลองเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการขุดลอกที่รัฐบาลกำลังเร่งดำเนินการเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วม แต่ชาวบ้านหลายชุมชนที่อาศัยอยู่ริมคลองเริ่มรู้สึกว่ากำลังจะถูกไล่ที่ เพราะรัฐบาลยังไม่ได้ทำความเข้าใจกับชุมชนมากนัก แต่สำหรับชุมชนบางบัวในเขตบางเขนไม่กังวลกับเรื่องนี้มากนัก เพราะตั้งแต่ปี 2549 ชุมชนจัดทำบ้านมั่นคง ซึ่งเป็นการปรับปรุงบ้านริมคลองให้เป็นระเบียบ แก้ปัญหารุกล้ำคลองด้วยพลังของชุมชน

ชาวชุมชนบางบัวคนนี้ได้สิทธิในการจัดทำบ้านมั่นคงเพราะอยู่มานานเกิน 10 ปี เธอบอกว่าบ้านที่เคยล้ำคูคลองหลังเดิม เสี่ยงสูงที่จะถูกน้ำพัดจนบ้านพัง เพราะตั้งอยู่ขวางทางระบายน้ำ โดยชุมชนบางบัวในเขตบางเขนมี 229 หลังคาเรือน ทุกหลังถูกจัดให้เป็นบ้านมั่นคงหมดแล้ว จึงไม่มีปัญหารุกล้ำ แต่ชุมชนฝั่งตรงข้ามที่อยู่ในเขตหลักสี่ยังไม่ได้ดำเนินการ

แต่ที่ชุมชนหลังมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ยังแตกต่างจากชุมชนบางบัว เพราะยังไม่สามารถทำบ้านมั่นคงได้ ชาวบ้านบอกว่าที่ดินบริเวณนี้เป็นของกรมธนารักษ์ แต่ให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ใช้พื้นที่อยู่ จึงยังไม่สามารถให้เช่าพื้นที่ได้ แต่บ้านที่รุกล้ำอยู่ในขณะนี้ อาจทำให้ไม่สามารถขุดลอกได้

ข้อมูลการสำรวจชุมชนแออัดทั่วประเทศปี 2551 ของสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชนและเครือข่ายองค์กรชุมชน พบว่ากรุงเทพมหานครมีชุมชนแออัดกว่า 1,200 ชุมชน ซึ่งมีคนผู้อาศัยกว่า 350,000 คน ในขณะที่ชุมชนที่อยู่ในเครือข่ายสายคลอง 11 สายคลองในกรุงเทพมหานครกว่า 200 ชุมชน กำลังจะได้รับผลกระทบจากการขุดลอกคูคลองในเวลานี้ พวกเขาจึงเรียกร้องให้มีการร่วมกันแก้ปัญหา เพื่อให้การขุดลอกคลองเพื่อป้องกันน้ำท่วมเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด