เมื่อวันที่ 24 เมษายน 2025 CNSA ได้ประกาศ 10 โครงการที่จะได้เดินทางไปพร้อมกับยานฉางเอ๋อ 8 ซึ่งจะออกเดินทางไปยังดวงจันทร์ในปี 2029 หนึ่งในนั้นคือโครงการอุปกรณ์วิทยาศาสตร์ ALIGN ของไทย

ภาพอุปกรณ์ MATCH ของไทยที่จะได้เดินทางไปกับยานฉางเอ๋อ 7 ภายในปี 2026 ภาพจาก NARIT

ก่อนหน้านี้โครงการอุปกรณ์วิทยาศาสตร์ MATCH หรือ Moon-Aiming Thai-Chinese Hodoscope ได้รับคัดเลือกให้ไปติดตั้งบนยานอวกาศฉางเอ๋อ 7 (Chang’e 7) ที่จะเดินทางไปโคจรรอบดวงจันทร์ในปี 2026 และในครั้งนี้ ALIGN หรือ Assessing Lunar Ion-Generated Neutrons ก็ได้รับการคัดเลือกเดินทางไปกับฉางเอ๋อ 8 ซึ่งทั้งสองโครงการเป็นผลงานของทีมวิจัยคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล นำโดยศาสตราจารย์ ดร. เดวิด จอห์น รูฟโฟโล (David John Ruffolo) ร่วมกับสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NARIT

ALIGN เป็นเครื่องมือตรวจจับนิวตรอนจากพื้นผิวของดวงจันทร์เพื่อนำมาวิเคราะห์หาน้ำบนพื้นผิวรวมถึงทรัพยากรอื่น ๆ ภายในชั้นดิน อุปกรณ์นี้ไม่ได้ปล่อยนิวตรอนออกมาจากตัวเครื่อง แต่อาศัยนิวตรอนจากดวงอาทิตย์ที่ปลดปล่อยมาพร้อมกับลมสุริยะให้ปะทะกับพื้นผิวของดวงจันทร์และสะท้อนกลับมายังเครื่องตรวจจับของ ALIGN เราเรียกเทคนิคลักษณะนี้ว่าการตรวจจับแบบตั้งรับ (Passive Detection) ซึ่งเป็นการตั้งเครื่องมือตรวจจับสิ่งต่าง ๆ ในธรรมชาติ ไม่ได้ยิงหรือส่งสัญญาณใด ๆ ออกไปเพื่อรอการสะท้อนกลับอย่างเรดาร์

ภาพวาดสามมิติของเครื่อง ALIGN ที่แสดงให้เห็นตำแหน่งของอุปกรณ์ Scintillator และคอมพิวเตอร์ในอุปกรณ์ ภาพจาก David Ruffolo

อุปกรณ์ตรวจวัดบน ALIGN มีทั้งหมด 3 ชุด ตั้งในมุมขนานและไล่ระดับขึ้นไปจนตั้งฉากกับพื้นผิว อุปกรณ์ตรวจวัดแต่ละชุดมีมุมในการตรวจวัดมากถึง 130 องศา ทำงานภายใต้เทคโนโลยีสารเรืองแสง (Scintillator) ที่แตกต่างกันถึง 3 ชนิด ครอบคลุมตั้งแต่ช่วงนิวตรอนพลังงานต่ำ (Thermal Neutron) ไปจนถึงนิวตรอนพลังงานสูง (Fast Neutron) ด้วยความละเอียดสูง รวมแล้วมีน้ำหนักเพียง 3.5 กิโลกรัม มีอัตราการบริโภคไฟฟ้าของเครื่องตรวจวัดที่ 15 วัตต์ แต่ต้องอาศัยระบบทำความร้อนภายในตัวเองที่บริโภคพลังงานไฟฟ้าที่ 20 วัตต์เพื่อให้ระบบสามารถทำงานในสภาวะแวดล้อมที่เลวร้ายบนดวงจันทร์ได้

เป้าหมายหลักของ ALIGN คือการตามหาน้ำแข็งบนพื้นผิวของดวงจันทร์และทรัพยากรมีค่าอื่น ๆ ใต้พื้นผิวของดวงจันทร์ เพราะเป้าหมายของยานฉางเอ๋อ 8 คือการไปลงจอดที่ตำแหน่งขั้วใต้ ซึ่งเป็นตำแหน่งเป้าหมายศักยภาพสูงที่จะมีการไปตั้งฐานศึกษาบนดวงจันทร์ในอนาคต จากการคาดการณ์ ALIGN จะสามารถสังเกตสัญญาณขององค์ประกอบแร่ที่มีค่าใต้เนื้อดินของดวงจันทร์ได้ ซึ่งจะเป็นรากฐานสำคัญของการสำรวจขุดเจาะแร่ในอนาคต

ภาพเครื่อง ALIGN ที่จะได้รับการเดินทางไปดวงจันทร์กับยานฉางเอ๋อ 8 ในปี 2029 ภาพจาก NARIT

การเกิดขึ้นของโครงการ International Lunar Research Station หรือ ILRS และอาร์ทิมีส (Artemis) รวมถึงการที่ชาติมหาอำนาจอวกาศอย่างจีนได้อนุมัติให้โครงการวิทยาศาสตร์ได้เดินทางไปพร้อมกับยานอวกาศฉางเอ๋อนั้นสะท้อนให้เห็นถึงภาพความร่วมมือในการสำรวจอวกาศที่ไม่ได้จำกัดแค่ชาติมหาอำนาจด้านการสำรวจอวกาศเพียงอย่างเดียว แต่เปิดโอกาสให้นักวิจัยจากชาติสมาชิกได้มีบทบาทในการสำรวจอวกาศและปฏิบัติงานในระดับแนวหน้าเฉกเช่นเดียวกับบรรดาชาติมหาอำนาจเหล่านั้น ซึ่งจะช่วยส่งเสริมการศึกษาด้านวิทยาศาสตร์ให้ไปได้ไกลมากยิ่งขึ้นและเป็นการกระจายองค์ความรู้ที่มีอยู่ไปได้มากยิ่งขึ้นไม่ได้กระจุกตัวอยู่เพียงแค่ชาติมหาอำนาจไม่กี่ชาติ นับเป็นผลดีกับทุกคนอย่างแท้จริง

เรียบเรียงโดย จิรสิน อัศวกุล
พิสูจน์อักษร ศุภกิจ พัฒนพิฑูรย์

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

ที่มาข้อมูล : spaceth

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

จีนประกาศเครื่องมือวิทยาศาสตร์ของไทยได้เดินทางไปดวงจันทร์กับฉางเอ๋อ 8