ภาวะ “น้ำท่วม” เป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติ ที่ส่งผลกระทบรอบด้านอย่างกว้างขวาง ในมิติการเมืองส่งผลต่อความน่าเชื่อถือของรัฐบาลและหน่วยงานที่กำกับดูแล

อีกทั้งมิติเศรษฐกิจส่งผลต่อระบบสาธารณูปโภคให้ได้รับความเสียหาย ตั้งแต่ถนนหนทางชำรุดเสียหาย ระบบไฟฟ้าและน้ำประปาไม่สามารถใช้งานได้ พื้นที่ทางการเกษตรเสียหาย ส่วนมิติสังคมส่งผลกระทบให้การดำเนินชีวิตของประชาชนต้องหยุดชะงัก หากเกิดขึ้นบ่อยครั้งก็ทำให้คนไม่อยากมาอยู่อาศัยและท่องเที่ยว และที่สำคัญคือ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ

น้ำท่วม ส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างไรบ้าง?

ขยายความผลกระทบน้ำท่วมกับเรื่องสุขภาพ จัดเป็นเรื่องน่าห่วงและใกล้ตัวที่สุด เพราะหลายคนอาจไม่รู้ว่ามวลน้ำที่อยู่ข้างหน้า อาจเต็มไปด้วยภัยอันตรายที่มองไม่เห็น ได้แก่

การเสียชีวิตและการบาดเจ็บ: จากการจมน้ำ ไฟฟ้าดูด หรืออุบัติเหตุอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับน้ำท่วม โดยข้อมูลกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กระทรวงมหาดไทย พบว่าในรอบ 20 ปี (พ.ศ.2547-2566) มีผู้เสียชีวิตจากอุทกภัยรวม 2,663 คน บาดเจ็บ 3,297 คน เศรษฐกิจเสียหายเกือบ 7.65 หมื่นล้านบาท
โรคติดต่อทางน้ำและอาหาร เช่น โรคอุจจาระร่วง อหิวาตกโรค ไข้ไทฟอยด์ โรคฉี่หนู (เลปโตสไปโรซิส) จากการสัมผัสหรือบริโภคน้ำและอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรค
โรคที่มียุงเป็นพาหะ เช่น ไข้เลือดออก มาลาเรีย (หากมีน้ำขังเป็นเวลานาน)
โรคผิวหนังและตาแดง จากการสัมผัสน้ำสกปรก
ปัญหาระบบทางเดินหายใจ จากเชื้อราและความชื้นในอาคารหลังน้ำลด
การสัมผัสสารเคมีอันตราย สารเคมีจากโรงงานหรือแหล่งเก็บอาจรั่วไหลปนเปื้อนในน้ำ

ความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้าจากการสูญเสียทรัพย์สิน ที่อยู่อาศัย คนใกล้ชิด หรือการเผชิญเหตุการณ์สะเทือนขวัญ ยังทำให้หลายคนเผชิญปัญหาสุขภาพจิต

ปัญหาน้ำท่วม จึงไม่ใช่เรื่องเล่น ๆ ฉะนั้นต้องรู้

วิธีเตรียมตัวและจัดการ “ก่อน ระหว่าง หลังน้ำท่วม”?

ก่อนน้ำท่วม ต้องทำอะไรบ้าง

ติดตามข้อมูลข่าวสารจากหน่วยงานภาครัฐ เช่น กรมอุตุนิยมวิทยา อย่างใกล้ชิด
ในกรณีอยู่อาศัยในพื้นที่ที่มีน้ำท่วมหนักและเป็นเวลานาน ให้เตรียมชุดยังชีพฉุกเฉิน ประกอบด้วยอาหารแห้ง น้ำดื่ม ยารักษาโรค ไฟฉาย แบตเตอรี่สำรอง อุปกรณ์ปฐมพยาบาลเบื้องต้น เอกสารสำคัญ (ใส่ถุงกันน้ำ)
ศึกษาเส้นทางอพยพที่ปลอดภัยในชุมชน และสถานที่พักพิงชั่วคราว
ยกของขึ้นที่สูง โดยเฉพาะเครื่องใช้ไฟฟ้าและทรัพย์สินมีค่า
ตรวจสอบระบบไฟฟ้าและแก๊ส รู้วิธีตัดการเชื่อมต่อหากจำเป็น
ประกันภัย พิจารณาทำประกันภัยทรัพย์สินที่ครอบคลุมความเสียหายจากน้ำท่วม
สร้างเครือข่ายในชุมชน เพื่อช่วยเหลือซึ่งกันและกัน

ระหว่างน้ำท่วม ต้องทำอะไรบ้าง

อพยพทันทีหากมีคำสั่ง หรือเมื่อเห็นว่าสถานการณ์ไม่ปลอดภัย ไปยังพื้นที่สูงหรือศูนย์พักพิง
หลีกเลี่ยงการเดินหรือขับรถผ่านกระแสน้ำหลาก แม้น้ำตื้นเพียง 6 นิ้วก็อาจทำให้เสียหลักล้มได้ และน้ำลึก 1-2 ฟุตสามารถพัดรถยนต์ได้
ระวังสัตว์อันตราย เช่น งู ตะขาบ แมงป่อง อาจหนีน้ำขึ้นมาในบ้านหรือบริเวณที่แห้ง
ระวังไฟฟ้าดูด หากน้ำท่วมบ้าน ให้ตัดสะพานไฟ (คัตเอาท์) ก่อน อย่าสัมผัสปลั๊กหรือสวิตช์ไฟขณะตัวเปียกหรือยืนในน้ำ
ดื่มน้ำและรับประทานอาหารที่สะอาด: ต้มน้ำให้เดือดก่อนดื่ม หรือดื่มน้ำบรรจุขวด อาหารที่ถูกน้ำท่วมไม่ควรนำมารับประทาน
รักษาสุขอนามัย ล้างมือบ่อยๆ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ เพื่อป้องกันโรคติดต่อ
อย่าลงเล่นน้ำท่วม เพราะอาจมีเชื้อโรคและสิ่งอันตราย
ติดตามข่าวสารอย่างต่อเนื่อง และปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่

หลังน้ำท่วม ต้องทำอะไรบ้าง

ตรวจสอบความปลอดภัยของบ้านก่อนกลับเข้าไป เช่น ระวังโครงสร้างเสียหาย ไฟฟ้ายังไม่ได้ตัด หรือแก๊สรั่ว
ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อโรคบ้านเรือน สวมใส่อุปกรณ์ป้องกัน (ถุงมือยาง รองเท้าบูท หน้ากาก) ขณะทำความสะอาด
ระวังโรคที่มากับน้ำท่วม เช่น โรคฉี่หนู หากมีบาดแผลไม่ควรย่ำน้ำ
ตรวจสอบอาหารและน้ำดื่ม ทิ้งอาหารที่สัมผัสน้ำท่วม แหล่งน้ำอาจยังไม่ปลอดภัย
ถ่ายรูปความเสียหาย เพื่อเป็นหลักฐานในการขอรับความช่วยเหลือหรือเคลมประกัน
พูดคุยกับคนในครอบครัวหรือเพื่อน หากมีความเครียด วิตกกังวล หรือนอนไม่หลับเป็นเวลานาน ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
ร่วมมือกับชุมชนในการฟื้นฟู

7 ช่องทางติดตามข่าวน้ำท่วม

ประชาชนสามารถติดตามสถานการณ์น้ำท่วมได้จากหน่วยงานของรัฐ ซึ่งมี 7 ช่องทาง ดังนี้

1. กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) กระทรวงมหาดไทย
มีการรวบรวมสถิติพื้นที่ประสบภัยน้ำท่วมเป็นประจำ ทั้งจากรายงานของจังหวัดและจากการประเมินสถานการณ์ มักจะมีการประกาศพื้นที่เสี่ยงภัยและจุดที่ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษในช่วงฤดูฝน หรือเมื่อมีพายุเข้า
เว็บไซต์: www.disaster.go.th

2. สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.)
จัดทำแผนที่แสดงพื้นที่เสี่ยงน้ำท่วมซ้ำซาก และวิเคราะห์แนวโน้มสถานการณ์น้ำ มักจะมีการแถลงข่าวและให้ข้อมูลภาพรวมของสถานการณ์น้ำและพื้นที่เสี่ยง
เว็บไซต์: www.onwr.go.th

3. กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
รายงานสถานการณ์น้ำและพื้นที่ที่อาจได้รับผลกระทบจากน้ำล้นตลิ่งหรือการระบายน้ำ
เว็บไซต์: www.rid.go.th

4. สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) (GISTDA)
ใช้เทคโนโลยีดาวเทียมในการติดตามสถานการณ์น้ำท่วม และจัดทำแผนที่พื้นที่น้ำท่วม (Flood Extent Mapping) ทั้งแบบใกล้ปัจจุบันและข้อมูลย้อนหลัง ข้อมูลจาก GISTDA มักจะแสดงให้เห็นภาพรวมของพื้นที่ที่ถูกน้ำท่วมในวงกว้าง
เว็บไซต์: https://disaster.gistda.or.th

5. กรมทรัพยากรน้ำ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ดูแลแหล่งน้ำธรรมชาติและมีข้อมูลเกี่ยวกับลุ่มน้ำต่าง ๆ ซึ่งอาจมีรายงานการวิเคราะห์พื้นที่เสี่ยงน้ำท่วมในระดับลุ่มน้ำ
เว็บไซต์: www.dwr.go.th

6. กรุงเทพมหานคร (กทม.) โดยสำนักการระบายน้ำ
สำหรับพื้นที่กรุงเทพฯ สำนักการระบายน้ำจะมีข้อมูลจุดเสี่ยงน้ำท่วมขังรอการระบาย (จุดอ่อนน้ำท่วม) และรายงานสถานการณ์น้ำท่วมในเขต กทม. อย่างละเอียด
เว็บไซต์: https://dds.bangkok.go.th

7. คลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (สสน.)
รายงานแผนที่ฝนทุกพื้นที่ทั่วไทย 24 ชั่วโมง เส้นทางพายุ ภาพรวมอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ในประเทศไทย วิกฤตน้ำมาก-น้อย
เว็บไซต์: www.thaiwater.net

เมื่อรู้วิธี ทราบข่าวสาร ที่สำคัญคือมีสติ จะช่วยให้เราพ้นภัยต่าง ๆ

ข้อมูล : World Health Organization (WHO) Floods: health and safety

📖 อ่านเพิ่มเติม :

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

ต้องรู้ ต้องระวัง เมื่อ “น้ำท่วม” ไม่ได้ทำแค่ “รถติด”