จากปัญหา "สารหนู" ปนเปื้อนในแม่น้ำสายและแม่น้ำกก จ.เชียงราย ด้วยความห่วงใย Thai PBS Sci & Tech จึงขอนำความอันตรายของสารหนูมาให้ได้เป็นความรู้ เป็นอีกหนึ่งแรงใจให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เร่งแก้สถานการณ์ให้แม่น้ำทั้งสองกลับคืนสู่สภาวะปกติโดยเร็ว

สำหรับเรื่องนี้ ดร.สนธิ คชวัฒน์ นักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย ได้ให้ความรู้ผ่านเฟซบุ๊ก Sonthi Kotchawat 3 ข้อดังนี้ว่า

1. องค์การพิทักษ์สิ่งแวดล้อมแห่งสหรัฐอเมริกา (US.EPA) กำหนดมาตรฐานของสารหนูในน้ำดื่มไว้ไม่เกิน 10 ppb (or 0.01 mg/L)

ซึ่งถือว่าเป็นค่าสูงสุดในระดับการปนเปื้อน ขณะที่สารหนูในแหล่งน้ำสำหรับการอุปโภคบริโภคองค์การอนามัยโลก (WHO, World Health Organization) เสนอแนะไว้ไม่เกิน10 ppb (0.01mg/L) เช่นกัน เนื่องจากการกำจัดสารหนูออกจากแหล่งน้ำเพื่อทำน้ำดื่มทำได้ค่อนข้างยาก ดังนั้นจึงต้องควบคุมให้ความเข้มข้นในแหล่งน้ำให้อยู่ในระดับต่ำที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

2. ผลกระทบต่อสุขภาพ

สารหนูอนินทรีย์ได้รับการยืนยันว่าเป็นสารก่อมะเร็งและเป็นสารปนเปื้อนทางเคมีที่สำคัญที่สุดในน้ำดื่มทั่วโลก สารหนูสามารถพบในรูปแบบอินทรีย์ได้เช่นกัน สารประกอบสารหนูอนินทรีย์ (เช่น ที่พบในน้ำ) มีพิษสูงในขณะที่สารประกอบสารหนูอินทรีย์ (เช่น ที่พบในอาหารทะเล) มีอันตรายต่อสุขภาพน้อยกว่า

2.1 ผลกระทบเฉียบพลัน

อาการทันทีของการได้รับพิษจากสารหนูเฉียบพลัน ได้แก่ อาเจียน ปวดท้อง และท้องเสีย ตามมาด้วยอาการชาและชาบริเวณปลายแขนปลายขา ตะคริวกล้ามเนื้อ และเสียชีวิตในรายที่ร้ายแรง

2.2.ผลกระทบในระยะยาว

2.2.1. อาการเริ่มแรกของการสัมผัสสารหนูอนินทรีย์ในระดับสูงเป็นเวลานาน (เช่น น้ำดื่มและอาหาร) สังเกตได้จากผิวหนัง ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงของเม็ดสี รอยโรคบนผิวหนัง และจุดแข็งบนฝ่ามือและฝ่าเท้า (ภาวะผิวหนังหนาผิดปกติ) อาการเหล่านี้เกิดขึ้นหลังจากได้รับสารหนูเป็นเวลาอย่างน้อยประมาณ 5 ปี เรียกโรคไข้ดำและอาจจะเป็นสัญญาณเตือนการเป็นโรคมะเร็งผิวหนังต่อไป

2.2.2. การได้รับสารหนูเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดมะเร็งกระเพาะปัสสาวะและมะเร็งปอดได้อีกด้วย สำนักงานวิจัยมะเร็งนานาชาติ (IARC) ได้จัดให้สารหนูและสารประกอบของสารหนูเป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์และยังระบุด้วยว่าสารหนูในน้ำดื่มเป็นสารก่อมะเร็งในมนุษย์

2.2.3. ผลกระทบต่อสุขภาพอื่น ๆ ที่อาจเกิดจากการกินสารหนูอนินทรีย์เป็นเวลานาน ได้แก่ ผลต่อพัฒนาการเป็นโรคเบาหวาน โรคปอด โรคหัวใจและหลอดเลือด โดยเฉพาะอาจเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายจากสารหนูซึ่งเป็นสาเหตุที่สำคัญของการเสียชีวิต

3. สารหนูที่ปนเปื้อนในแม่น้ำกกและแม่น้ำแม่สาย มีค่าเกินมาตรฐานทั้งในน้ำและตะกอนดิน

ระยะยาวอาจจะเกิดการสะสมในสัตว์น้ำโดยเฉพาะปลาที่อยู่หน้าดิน เช่น ปลาแค้ ปลาดุก ปลาช่อน เป็นต้น ภาครัฐจะต้องทำการเฝ้าระวังการปนเปื้อนในสัตว์น้ำ พืชผักผลไม้ และน้ำประปา รวมทั้งควรสุ่มตรวจสุขภาพของประชาชน ที่อาศัยอยู่ใกล้แหล่งน้ำดังกล่าวด้วย

📌อ่าน : น้ำปนเปื้อนแค่ไหนเสี่ยงมะเร็ง ?

📌อ่าน: รู้จัก "พิษสารหนู" จากท้องเสียถึงมะเร็งร้ายแรง

อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : ดร.สนธิ คชวัฒน์

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

อันตรายของ "สารหนู" ในแม่น้ำสายและแม่น้ำกก จ.เชียงราย