Big Story เรื่องใหญ่ Thai PBS

ปัญหาสุขภาพจิตในสังคมไทย

ปัญหาสุขภาพจิตของคนไทยในปัจจุบันเป็นปัญหาสำคัญ ส่งผลกระทบต่อครอบครัวผู้ที่มีปัญหาแต่ละคน และยังส่งผลกระทบถึงสังคมโดยรวม แล้วปัญหานี้เกิดขึ้นได้จากสาเหตุใดบ้าง จะมีวิธีแก้ปัญหานี้อย่างไร ?

ชุมชน "ผู้สูงวัย" ดูแล "ผู้สูงวัย"

ขณะนี้มีผู้สูงอายุในประเทศเกือบร้อยละ 20 ของประชากร คาดว่าอีกไม่ถึง 20 ปี จะมีผู้สูงอายุมากถึงร้อยละ 30 ไทยจะเข้าสู่สังคมสูงวัยระดับสูงสุด บทบาทสำคัญในการสร้างสังคมผู้สูงวัยอย่างมีคุณภาพ คือ ชุมชน ที่จะร่วมพัฒนาชุมชน สร้างระบบการออมต่อเนื่องตั้งแต่ก่อนเข้าสู่ผู้สูงวัย

​สภาพแวดล้อมผู้สูงวัย...ใส่ใจก่อนสูญเสีย

พาไปดูตัวอย่างของการจัดการสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมว่าจะเป็นอย่างไร ? เนื่องจากปัญหาหนึ่งของ "ผู้สูงอายุ" คือ อุบัติเหตุจากการอาศัยอยู่ในบ้าน หรือที่สาธารณะ ที่มีสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม

สุขภาพผู้สูงวัย...ดูแลอย่างไรให้ยั่งยืน ?

เมื่อเข้าสู่การเป็นวัยผู้สูงอายุ ความท้าทายที่ต้องเผชิญด้านหนึ่ง คือ เรื่องสุขภาพ รวมถึงสุขภาพใจด้วย ในขณะที่รูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุต้องอาศัยความร่วมมือ การช่วยเหลือกัน เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉิน ใช้ระบบจิตอาสาชุมชนเพื่อช่วยดูแลกัน

สังคมผู้สูงวัยกับมิติทางเศรษฐกิจ

อีกไม่นาน ไทยจะเข้าสู่สังคมผู้สูงวัยเต็มรูปแบบ มีผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น เพราะอัตราการเกิดต่ำ รัฐต้องจัดงบประมาณสวัสดิการผู้สูงวัยมากขึ้น ใช้งบประมาณการรักษาสุขภาพเพิ่มขึ้น ตามจำนวนผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้น ซึ่งส่งผลต่อเศรษฐกิจและการพัฒนาประเทศ

​ภารกิจกู้ซากทิ้ง สู่แหล่งเรียนรู้มีชีวิต

สิ่งก่อสร้างจำนวนมากที่ถูกสร้างแล้วทิ้ง แต่ชุมชนใน ต.ท่าฉลอม อ.เมือง จ.สมุทรสาคร กำลังนำสิ่งที่ถูกทิ้งมาสร้างให้เกิดประโยชน์ ให้กลายเป็นทั้งแหล่งท่องเที่ยวและศูนย์กลางของชุมชน

​เกษตรกรไทย...เมื่อชีวิตติดกับดักหนี้ ?

ปัญหาหนี้สินเกษตรกรไทยรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ สะท้อนว่าไม่มีรายได้เพียงพอกับการจ่ายหนี้ จึงต้องยืดหนี้ออกไปเรื่อย ๆ ถือเป็นกับดักและพันธนาการไม่ให้เกษตรกรรายเล็กปรับตัว หรือยกระดับคุณภาพชีวิตได้

“ขยะอุดตันเส้นเลือด” ต้นตอน้ำท่วมเมือง ?

น้ำท่วมเป็นวิกฤตคู่เมืองกรุง หนึ่งในต้นตอของปัญหาหลักมาจากขยะอุดตัน ตามท่อระบายน้ำ หรือเส้นเลือดฝอยของ กทม. ที่ยาวเชื่อมกันกว่า 6,564 กิโลเมตร

จากมลพิษสู่วิทยาศาสตร์ภาคพลเมือง

ปัญหามลพิษสิ่งแวดล้อมส่งผลกระทบกับชาวบ้านจำนวนมากในหลายพื้นที่ จนนำมาสู่กระบวนการเรียนรู้ สังเกต มีส่วนร่วม และการติดตั้งเครื่องมือตรวจสอบเพื่อป้องกันมลพิษที่จะมาสู่ชุมชน ที่ถูกเรียกว่า "วิทยาศาสตร์ภาคพลเมือง" ตามไปดูการพัฒนาของชาวบ้าน เพื่อปกป้องสิทธิชุมชนผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

​ใครได้ประโยชน์ ? เขื่อนวังหีบ จ.นครศรีธรรมราช

กรมชลประทานมีโครงการสร้างเขื่อนวังหีบ จ.นครศรีธรรมราช แต่ชาวบ้านคัดค้านเพราะส่งผลกระทบ ต้องย้ายชาวบ้านออกจากพื้นที่สร้างเขื่อน และทำลายทรัพยากรธรรมชาติ ขณะที่นักวิชาการเห็นว่ามีวิธีอื่นในการเก็บกักน้ำแทนการสร้างเขื่อน

"ส่วย" เกินเวลา

จากเหตุการณ์ไฟไหม้ผับชลบุรี "Mountain B" ทำให้เกิดความเสียหายอย่างมาก ซึ่งเหตุการณ์เช่นนี้อาจเกิดซ้ำได้อีกเรื่อย ๆ เพราะรากลึกของปัญหาจริง ๆ อาจเกี่ยวข้องกับ "การเก็บส่วย" หรือที่รู้จักในคำว่า "ลงงาน"

"เกษตรบำบัด" ทางเลือกเพื่อผู้ป่วยคนพิการ

ปัญหาด้านสุขภาพกายและจิต อาจรักษาได้ด้วยยาแผนปัจจุบัน แต่อีกแนวทางหนึ่งที่แก้ไขได้คือการใช้ "เกษตรบำบัด" ในการดูแลรักษาฟื้นฟู ซึ่งปัจจุบันมีหน่วยงานองค์กรที่ใช้แนวทางดังกล่าวในการช่วยฟื้นฟู จนหลายกรณีสุขภาพกายและจิตดีขึ้น

​เด็กหลุดจากระบบการศึกษา ไม่ใช่ปัญหาการศึกษาเพียงอย่างเดียว ?

กรณีเด็กหญิง วัย 14 ปี จบชีวิตตัวเองเมื่อถูกดีดออกจากระบบการศึกษาไทย เพียงเพราะ ”ค่าเทอมไม่มี ผู้ปกครองไม่มา" สะท้อนปัญหาเด็กไทยหลุดจากระบบการศึกษา ส่งผลต่อทางเลือกชีวิต การทำงาน ฐานะทางเศรษฐกิจของครอบครัวในอนาคตเด็ก

ปมปัญหา ป่ารุกคน ไม่ใช่คนรุกป่า

ชุมชนป่าดงภูดิน จ.ศรีสะเกษ ชาวบ้านอาศัยและทำกินมานาน มีเอกสารครอบครองที่ดินและทำประโยชน์ในที่ดิน แต่เมื่อมีประกาศกฎกระทรวงกำหนดเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าดงภู พื้นที่ส่วนหนึ่งครอบทับพื้นที่ชุมชนและที่ดินชาวบ้าน ทำให้ชาวบ้านเป็นผู้บุกรุกป่า ทั้งที่ครอบครองที่ดินมาก่อน

"เรียนฟรี" ไม่มีจริง ?

แม้นโยบายเรียนฟรีจะประกาศมานาน แต่ยังมีเด็กเยาวชนจำนวนมากที่ขาดโอกาสเข้าไม่ถึงการศึกษา ข้อเท็จจริงการเข้าไม่ถึง รวมถึงการต้องใช้เงินในการศึกษายังมีอยู่จริง การลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาจะมีทางออกอย่างไร ?

ความยุติธรรมที่ไม่เท่ากัน ?

“คุกมีไว้ขังคนจน” ประโยคที่สื่อให้เห็นความเหลื่อมล้ำในกระบวนการยุติธรรม โดยรัฐกำลังถูกตั้งคำถามมากขึ้นว่าสามารถสร้าง "ข้อยุติที่เป็นธรรม" ให้กับคนในสังคมได้จริงหรือ ? ทางออกปัญหานี้คืออะไร ? จะมีแนวทางใดที่ลดความเหลื่อมล้ำนี้ ?

คนเฝ้าอ่างและนาขาวัง ภาพสะท้อนความเหลื่อมล้ำในฐานทรัพยากร

โครงการ หรือนโยบายรัฐจำนวนมากได้มองข้ามการใช้ฐานทรัพยากร มุ่งใช้ทรัพยากรสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจมหภาคเพียงอย่างเดียว กระทบกลุ่มคนต่าง ๆ เช่น โครงการระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก หรือ อีอีซี กระทบคนในพื้นที่ทั้งทรัพยากรน้ำและดิน

คนจนกับความเหลื่อมล้ำ

ประเทศไทยมีปัญหาความเหลื่อมล้ำเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับคนจนนั้น ส่งผลให้ขาดโอกาสเข้าถึงโครงสร้างพื้นฐานและบริการสาธารณะที่มีคุณภาพ มีความเป็นไปได้ที่จะเริ่มมี “คนจนดักดาน” ไม่น้อยกว่า 10% ของประชากร

​ป่าชายเลน…เครื่องมือฟอกเขียวธุรกิจ หรือคาร์บอนเครดิตเพื่อชุมชน ?

เมื่อ "ป่าชายเลน" แหล่งทรัพยากรธรรมชาติที่เป็นความมั่นคงทางอาหารของชุมชน กลายเป็นเป้าหมายของภาคเอกชนในการสร้าง "คาร์บอนเครดิต" ชุมชนที่ร่วมกันฟื้นฟูอนุรักษ์จะได้รับประโยชน์ หรือผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ ?

นวัตกรรมคนปลอดภัย

จากรายงานปี 2561 องค์การอนามัยโลก หรือ WHO ไทยมีอัตราการเสียชีวิตบนท้องถนนสูงสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นอกจากกฎหมาย ไทยยังมีนวัตกรรมและเทคโนโลยีอะไรบ้าง ? ที่ช่วยสร้างความปลอดภัยบนท้องถนน เพื่อลดความสูญเสียจากอุบัติเหตุ