การใช้ทุกส่วนของอาหารแบบฉลาด
ภูมิปัญญาไทยในการทำอาหารมีแนวคิดที่น่าสนใจคือ "การกินแบบไม่เหลือทิ้ง" ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความรอบคอบและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างเต็มที่ การปรุงอาหารไทยโบราณไม่เพียงแต่คำนึงถึงรสชาติเท่านั้น แต่ยังให้ความสำคัญกับการใช้วัตถุดิบให้คุ้มค่าที่สุด
แกงโฮะ: ตัวอย่างของการนำอาหารเหลือมาใช้ใหม่
แกงโฮะเป็นอาหารเหนือที่เกิดขึ้นจากภูมิปัญญาในการใช้อาหารเหลือจากการถวายพระ คำว่า "โฮะ" ในภาษาเหนือหมายถึงการนำทุกอย่างมารวมกัน ซึ่งสะท้อนแนวคิดการไม่ทิ้งอาหารของคนไทยโบราณ
การทำแกงโฮะจึงเป็นการผสมผสานแกงต่าง ๆ ที่เหลือจากการถวายพระ เช่น แกงเขียวหวาน แกงฮังเล ห่อนึ่ง และอาหารอื่น ๆ มารวมกันเป็นอาหารจานใหม่ที่มีรสชาติหลากหลายและอร่อย
การใช้เครื่องในไก่อย่างครบถ้วน
แนวคิดการกินไม่เหลือทิ้งยังปรากฏในการใช้เครื่องในไก่ในการทำแกง ซึ่งการกินเครื่องในไก่ถือเป็นการกินแบบ Nose to Tail หรือการกินทั้งตัว เพราะไก่ "อุตส่าห์โตมา" เราจึงควรใช้ประโยชน์จากมันให้ครบทุกส่วน รวมถึงการใช้กระดูกไก่ที่มีไขกระดูกเพื่อเพิ่มความหวานธรรมชาติให้กับแกง
ข้าวตู: การใช้ข้าวเหลือให้เกิดประโยชน์
ข้าวตูเป็นขนมไทยที่เกิดจากการนำข้าวที่กินไม่หมดมาตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำมาคั่วให้หอม ป่นให้ละเอียด แล้วผสมกับมะพร้าวและน้ำตาลมะพร้าว สุดท้ายปั้นใส่พิมพ์และอบด้วยควันเทียนให้หอม
กระบวนการทำข้าวตูนี้แสดงให้เห็นถึงความคิดสร้างสรรค์ของคนไทยในการแปรรูปข้าวเหลือให้กลายเป็นขนมที่มีคุณค่าและรสชาติดี
สถานการณ์ขยะอาหารในปัจจุบัน
คนไทยหนึ่งคนผลิตขยะจากอาหารประมาณ 86 - 87 กิโลกรัมต่อปี เมื่อคูณด้วยประชากร 65 ล้านคน ประเทศไทยจึงมีขยะจากอาหารเป็นจำนวนมหาศาล สถิติน่าตกใจนี้สะท้อนให้เห็นว่าเราได้ละทิ้งภูมิปัญญาดั้งเดิมในการใช้อาหารอย่างประหยัดและคุ้มค่า
แนวทางการลดขยะอาหาร
จากภูมิปัญญาไทยที่กล่าวมา เราสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ดังนี้:
1. การวางแผนการทำอาหาร
ควรทำอาหารในปริมาณที่เหมาะสมกับจำนวนคนที่จะรับประทาน หลีกเลี่ยงการทำมากเกินไป
2. การใช้วัตถุดิบอย่างครบถ้วน
เรียนรู้การใช้ทุกส่วนของวัตถุดิบ เช่น การใช้เปลือกผักผลไม้ทำปุ๋ย หรือการใช้เครื่องในสัตว์ปีกให้เกิดประโยชน์
3. การแปรรูปอาหารเหลือ
นำแนวคิดแกงโฮะมาประยุกต์โดยการนำอาหารที่เหลือจากมื้อก่อนมาปรุงใหม่ให้กลายเป็นอาหารจานใหม่
4. การเก็บรักษาอาหารอย่างถูกวิธี
เรียนรู้วิธีการเก็บรักษาอาหารให้คงความสดใหม่นานขึ้น เพื่อลดการเสียเปล่า
บทสรุป
การกินแบบไม่เหลือทิ้งเป็นภูมิปัญญาไทยที่มีคุณค่าและควรได้รับการสืบทอด ไม่เพียงแต่จะช่วยลดปัญหาขยะอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นการแสดงความเคารพต่อทรัพยากรธรรมชาติและการใช้ชีวิตแบบยั่งยืน
การนำแนวคิดนี้มาใช้ในยุคปัจจุบันจะช่วยให้เราเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมและสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่างยั่งยืนต่อไป เพราะ "เลือกกินของไทยให้หลากหลายเพื่ออาหารไทยได้มั่นคง" เป็นหน้าที่ของเราทุกคน
ติดตามได้ในรายการกินอยู่คือ วันเสาร์ที่ 19 กรกฎาคม 2568 เวลา 16.30 - 17.00 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
การใช้ทุกส่วนของอาหารแบบฉลาด
ภูมิปัญญาไทยในการทำอาหารมีแนวคิดที่น่าสนใจคือ "การกินแบบไม่เหลือทิ้ง" ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความรอบคอบและการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างเต็มที่ การปรุงอาหารไทยโบราณไม่เพียงแต่คำนึงถึงรสชาติเท่านั้น แต่ยังให้ความสำคัญกับการใช้วัตถุดิบให้คุ้มค่าที่สุด
แกงโฮะ: ตัวอย่างของการนำอาหารเหลือมาใช้ใหม่
แกงโฮะเป็นอาหารเหนือที่เกิดขึ้นจากภูมิปัญญาในการใช้อาหารเหลือจากการถวายพระ คำว่า "โฮะ" ในภาษาเหนือหมายถึงการนำทุกอย่างมารวมกัน ซึ่งสะท้อนแนวคิดการไม่ทิ้งอาหารของคนไทยโบราณ
การทำแกงโฮะจึงเป็นการผสมผสานแกงต่าง ๆ ที่เหลือจากการถวายพระ เช่น แกงเขียวหวาน แกงฮังเล ห่อนึ่ง และอาหารอื่น ๆ มารวมกันเป็นอาหารจานใหม่ที่มีรสชาติหลากหลายและอร่อย
การใช้เครื่องในไก่อย่างครบถ้วน
แนวคิดการกินไม่เหลือทิ้งยังปรากฏในการใช้เครื่องในไก่ในการทำแกง ซึ่งการกินเครื่องในไก่ถือเป็นการกินแบบ Nose to Tail หรือการกินทั้งตัว เพราะไก่ "อุตส่าห์โตมา" เราจึงควรใช้ประโยชน์จากมันให้ครบทุกส่วน รวมถึงการใช้กระดูกไก่ที่มีไขกระดูกเพื่อเพิ่มความหวานธรรมชาติให้กับแกง
ข้าวตู: การใช้ข้าวเหลือให้เกิดประโยชน์
ข้าวตูเป็นขนมไทยที่เกิดจากการนำข้าวที่กินไม่หมดมาตากแดดให้แห้ง จากนั้นนำมาคั่วให้หอม ป่นให้ละเอียด แล้วผสมกับมะพร้าวและน้ำตาลมะพร้าว สุดท้ายปั้นใส่พิมพ์และอบด้วยควันเทียนให้หอม
กระบวนการทำข้าวตูนี้แสดงให้เห็นถึงความคิดสร้างสรรค์ของคนไทยในการแปรรูปข้าวเหลือให้กลายเป็นขนมที่มีคุณค่าและรสชาติดี
สถานการณ์ขยะอาหารในปัจจุบัน
คนไทยหนึ่งคนผลิตขยะจากอาหารประมาณ 86 - 87 กิโลกรัมต่อปี เมื่อคูณด้วยประชากร 65 ล้านคน ประเทศไทยจึงมีขยะจากอาหารเป็นจำนวนมหาศาล สถิติน่าตกใจนี้สะท้อนให้เห็นว่าเราได้ละทิ้งภูมิปัญญาดั้งเดิมในการใช้อาหารอย่างประหยัดและคุ้มค่า
แนวทางการลดขยะอาหาร
จากภูมิปัญญาไทยที่กล่าวมา เราสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ดังนี้:
1. การวางแผนการทำอาหาร
ควรทำอาหารในปริมาณที่เหมาะสมกับจำนวนคนที่จะรับประทาน หลีกเลี่ยงการทำมากเกินไป
2. การใช้วัตถุดิบอย่างครบถ้วน
เรียนรู้การใช้ทุกส่วนของวัตถุดิบ เช่น การใช้เปลือกผักผลไม้ทำปุ๋ย หรือการใช้เครื่องในสัตว์ปีกให้เกิดประโยชน์
3. การแปรรูปอาหารเหลือ
นำแนวคิดแกงโฮะมาประยุกต์โดยการนำอาหารที่เหลือจากมื้อก่อนมาปรุงใหม่ให้กลายเป็นอาหารจานใหม่
4. การเก็บรักษาอาหารอย่างถูกวิธี
เรียนรู้วิธีการเก็บรักษาอาหารให้คงความสดใหม่นานขึ้น เพื่อลดการเสียเปล่า
บทสรุป
การกินแบบไม่เหลือทิ้งเป็นภูมิปัญญาไทยที่มีคุณค่าและควรได้รับการสืบทอด ไม่เพียงแต่จะช่วยลดปัญหาขยะอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นการแสดงความเคารพต่อทรัพยากรธรรมชาติและการใช้ชีวิตแบบยั่งยืน
การนำแนวคิดนี้มาใช้ในยุคปัจจุบันจะช่วยให้เราเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมและสร้างความมั่นคงทางอาหารอย่างยั่งยืนต่อไป เพราะ "เลือกกินของไทยให้หลากหลายเพื่ออาหารไทยได้มั่นคง" เป็นหน้าที่ของเราทุกคน
ติดตามได้ในรายการกินอยู่คือ วันเสาร์ที่ 19 กรกฎาคม 2568 เวลา 16.30 - 17.00 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/Live
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
