ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 11 มิ.ย.2568 นายกรัฐมนตรี น.ส.แพทองธาร ชินวัตร ลงพื้นที่ จ.สุรินทร์ เป็นประธานประชุมร่วมหน่วยงานความมั่นคง และผู้ว่าราชการจังหวัด 5 จังหวัดชายแดน ได้แก่ สุรินทร์ ศรีสะเกษ บุรีรัมย์ อุบลราชธานี และสระแก้ว เพื่อติดตามและประเมินสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา
ในครั้งนี้ นายกรัฐมนตรีได้ไปที่ฐานปฏิบัติการกองกำลังสุรนารี มอบสิ่งของเพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้กับกำลังพลที่ปฎิบัติงาน พร้อมแวะเยี่ยมประชาชนที่ทำบังเกอร์-หลุมหลบภัย จากกระสอบทรายและยางรถยนต์
หลังการตรวจเยี่ยมพื้นที่นายกรัฐมนตรีได้พบปะประชาชนที่มารอต้อนรับอย่างเป็นกันเองมีการร่วมถ่ายภาพและทักทายอย่างใกล้ชิด และช่วงหนึ่งขณะเดินผ่านแผงจำหน่ายสลากกินแบ่งรัฐบาล นายกรัฐมนตรีมีท่าทีสนใจเลือกซื้อสลากฯ แต่ทีมงานได้แจ้งว่าไม่สามารถซื้อได้ เนื่องจากข้อกำหนดบางประการทำให้นายกฯ กล่าวว่า "ซื้อไม่ได้ ไม่ซื้อก็ได้ กฎอะไรเยอะแยะ" ก่อนจะเดินทางกลับ
เรื่องนี้ทำให้เกิดการตั้งข้อสังเกต ภายหลังเหตุการณ์ดังกล่าว โดยเฉพาะข้อจำกัดในการเลือกซื้อสลากฯ ของนายกรัฐมนตรี ว่าจริง ๆ แล้ว ทำได้หรือไม่ ทำไมนายกรัฐมนตรีถึงซื้อไม่ได้ ในเรื่องนี้ รศ.สมชัย ศรีสุทธิยากร อดีต กกต. ให้ความเห็นว่า การที่บุคคลใด ๆ รวมถึงนายกรัฐมนตรี จะซื้อลอตเตอรี่ไม่ถือว่าผิดกฎหมาย หากซื้อในราคาปกติ
"หากคนขายบอกฉบับละ 80 แต่นายกฯ แถมไปอีก 20 ก็ไม่ผิดถือเป็นติ๊บหรือสินน้ำใจ หากคนขายบอกฉบับละ 100 บาท และคุณแพรทองธารซื้อเหมือนกับที่ชาวบ้านซื้อทั่วไป นายกในฐานะชาวบ้านก็ไม่ผิดอะไร แต่หากในขณะดำรงตำแหน่งหน้าที่ พบเห็นการจำหน่ายเกินราคาและไม่ดำเนินการใด ๆ ถือว่าเข้าข่ายละเว้นการปฏิบัติหน้าที่"
แฟ้มภาพ
แฟ้มภาพ
ดังนั้นการที่ทีมงานเตือนและนายกฯ ไม่ได้ซื้อจึงเป็นการดำเนินการที่ถูกต้องตามหลักความโปร่งใส ทั้งนี้ จุดสำคัญอยู่ที่บทบาทของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองซึ่งต้องยึดถือความรอบคอบในการแสดงพฤติกรรมต่อหน้าสาธารณะ แม้ในเรื่องเล็กน้อยเพื่อไม่ให้เกิดข้อครหาตามมา
ข้าราชการซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาล ผิดวินัยหรือไม่
แล้ว "ข้าราชการ" ซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลได้หรือไม่ กฎหมายและระเบียบใดบ้างที่ควบคุม "คลังสารสนเทศของสถาบันนิติบัญญัติ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร" ได้ยก พ.ร.บ. 2 ฉบับ และหนังสือกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี 1 ฉบับ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้
1. พระราชบัญญัติการพนัน พุทธศักราช 2478
พระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ. 2478 สลากกินแบ่งรัฐบาลถือเป็นการพนันที่ ได้รับอนุญาตโดยชอบ จากรัฐ ไม่ใช่การพนันผิดกฎหมาย เช่น ไพ่ ไฮโล บาคารา หรือหวยใต้ดิน ดังนั้นการซื้อสลากฯ จึงไม่ผิดกฎหมาย สำหรับประชาชนทั่วไป รวมถึงเจ้าหน้าที่ของรัฐ
บัญชี ข. ระบุ จะพนันกันได้เฉพาะเมื่อได้มีใบอนุญาตให้จัดมีขึ้น
สลากกินแบ่ง อยู่ในบัญชี ข. ข้อ 16 ซึ่งระบุว่า "สลากกินแบ่ง สลากกินรวบหรือการเล่นอย่างใดที่เสี่ยงโชคให้เงินหรือประโยชน์อย่างอื่นแก่ผู้เล่นคนใดคนหนึ่ง"
2. พระราชบัญญัติสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2517
พระราชบัญญัติสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2517 กำหนดสถานะและอำนาจหน้าที่ของสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล ซึ่งเป็นรัฐวิสาหกิจในสังกัดกระทรวงการคลัง โดยมีวัตถุประสงค์หลักดังนี้ ออกสลากกินแบ่งรัฐบาล, จัดการโรงพิมพ์สำหรับพิมพ์สลากกินแบ่งรัฐบาลหรือสิ่งพิมพ์อื่นที่ได้รับอนุญาต เป็นต้น
ซึ่ง มาตรา 36 ของพระราชบัญญัติฉบับนี้ระบุว่า ...ให้ถือว่าการออกสลากกินแบ่งดังกล่าวนั้นเป็นการออกสลากกินแบ่งที่ได้รับใบอนุญาตและประทับตราจากพนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายว่าด้วยการพนันแล้ว...
3. หนังสือ น.ว. 208/2496
หนังสือกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ที่ น.ว. 208/2496 ลงวันที่ 3 กันยายน 2496 เรื่อง แนวทางการลงโทษข้าราชการเล่นการพนันและเสพสุรา แนวทางลงโทษข้าราชการเล่นการพนัน ดังต่อไปนี้ ก. เล่นการพนัน
1. การพนันประเภทที่กฎหมายห้ามขาด ถ้าข้าราชการผู้ใดเล่น ควรวางโทษถึงปลดออก หรือไล่ออกจากราชการ
2. การพนันประเภทที่กฎหมายบัญญัติว่าจะเล่นได้ต่อเมื่อได้รับอนุญาตจากทางการ
(ก) เล่นโดยไม่ได้รับอนุญาต...
(ข) เล่นโดยได้รับอนุญาตแล้วถ้าผู้เล่นเป็นเจ้าพนักงานซึ่งมีหน้าที่ปราบปรามโดยตรงหรือเป็นครูหรือเป็นเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวกับการวัฒนธรรมหรือเจ้าพนักงานอื่นใดซึ่งมีข้อห้ามของกระทรวงทบวงกรมวางไว้เป็นพิเศษอาจพิจารณาลงโทษตามเกณฑ์ในข้อ 1 ก็ได้ ถ้าผู้เล่นนั้นเป็นข้าราชการอื่นจะเป็นผิดต่อเมื่อปรากฏว่า ผู้นั้นหมกมุ่นต่อการพนันเป็นเหตุให้เสื่อมเสียแก่ราชการ และให้พิจารณาลงโทษตามควรแก่กรณี
ดังนั้นสรุป ข้าราชการ และนายกรัฐมนตรี สามารถซื้อสลากฯ ได้ ไม่ผิดกฎหมาย เว้นแต่จะเข้าข่ายพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม เช่น หมกมุ่นจนกระทบต่อการทำงาน หรือมีพฤติกรรมที่กระทบภาพลักษณ์ของหน่วยงาน
อย่างไรก็ตาม มีข้าราชการบางกลุ่ม ที่ห้ามซื้อ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง เช่น เจ้าหน้าที่ปราบปรามการพนัน เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวกับการวัฒนธรรม หรือ เจ้าพนักงานอื่นใดซึ่งมีข้อห้ามของกระทรวงทบวงกรมวางไว้เป็นพิเศษ
อาจมีระเบียบภายในที่ ห้ามซื้อหวยหรือยุ่งเกี่ยวกับการพนันทุกชนิด ซึ่งเป็นข้อจำกัดเฉพาะกลุ่ม ไม่ครอบคลุมถึงนายกรัฐมนตรีหรือข้าราชการทุกคน ข้าราชการทั่วไป ซื้อได้ (ถ้าไม่หมกมุ่น)หนังสือ น.ว. 208/2496 ระบุ หากซื้อในลักษณะทั่วไปไม่ถือว่าผิด แต่หากหมกมุ่น เล่นบ่อย เสียงาน ถือว่า ผิดวินัย
แฟ้มภาพ
แฟ้มภาพ
อย่างในกรณี น.ส.แพทองธาร ที่ถูกทีมงานเตือนไม่ให้ซื้อสลากฯ สะท้อนถึงความระมัดระวังในบทบาทผู้ดำรงตำแหน่งสาธารณะ การซื้อสลากฯ โดยข้าราชการนั้น ไม่ผิดกฎหมายตาม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 และ พ.ร.บ.สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล พ.ศ. 2517
แต่ต้องคำนึงถึง วินัยข้าราชการ การซื้อสลากในระหว่างปฏิบัติหน้าที่ หรือการซื้อเกินราคาโดยรู้เห็น อาจถูกมองว่าไม่เหมาะสมหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ ข้าราชการต้องรักษาภาพลักษณ์และความน่าเชื่อถือ โดยเฉพาะในที่สาธารณะ
แนวทางลงโทษ ตามหนังสือกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรี (น.ว. 208/2496) การพนันที่ถูกกฎหมาย เช่น สลากกินแบ่ง ไม่ถือเป็นความผิด เว้นแต่มีการหมกมุ่นจนกระทบราชการ หรือเป็นเจ้าหน้าที่ที่มีข้อห้ามเฉพาะ
อ่านข่าว : ตร.ขยายผลเคส "คลิปวางยาลักหลับ" โยงซื้อยา "พ.ต.อ.หญิง" หรือไม่
พบ "เป็ดคับแค" ครั้งแรกในแก่งกระจาน สะท้อนป่ามรดกอุดมสมบูรณ์