จู่ ๆ ก็ "ง่วงฉับพลัน" เรื่องเล็ก ๆ ที่บ่งบอกปัญหาใหญ่ในสมอง

ในชีวิตประจำวันของเรา การรู้สึกง่วงนอนตอนกลางวันอาจเกิดขึ้นได้บ่อย ๆ โดยเฉพาะหลังจากวันที่เหนื่อยล้า นอนน้อย หรือทำงานหนัก หรือเกิดขึ้นได้หลังมื้ออาหารเที่ยง แต่ถ้ารู้สึกง่วงซึมบ่อยครั้ง แม้ว่าจะนอนหลับครบ 7-8 ชั่วโมง หรือถึงขั้นเผลอหลับในระหว่างวัน เช่น ตอนขับรถหรือประชุม นี่อาจไม่ใช่แค่ความเหนื่อยธรรมดา แต่อาจเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพ โดยเฉพาะปัญหาที่เกี่ยวข้องกับสมอง

ง่วงนอนตอนกลางวันเกี่ยวข้องกับสมอง ?

อาการง่วงนอนตอนกลางวัน (Excessive Daytime Sleepiness : EDS) คือ ภาวะที่รู้สึกอยากนอนหรือขาดพลังงานในช่วงกลางวัน "อย่างผิดปกติ" ภาวะนี้เกิดจากหลายสาเหตุ ตั้งแต่พฤติกรรมการนอนที่ไม่ดี ไปจนถึงโรคที่กระทบต่อการทำงานของสมอง 

สมองของมนุษย์เป็นเหมือนศูนย์บัญชาการที่ควบคุมทุกอย่างในร่างกาย รวมถึงการนอนหลับและความตื่นตัว เมื่อสมองทำงานผิดปกติ หรือ ได้รับออกซิเจน สารอาหาร ไม่เพียงพอ อาการง่วงนอนตอนกลางวันอาจเป็นสัญญาณแรกที่ร่างกายพยายามบอกเรา งานวิจัยจากสถาบันชั้นนำ เช่น Mayo Clinic และ Johns Hopkins University ได้ชี้ให้เห็นว่า อาการง่วงนอนตอนกลางวันอาจเชื่อมโยงกับปัญหาสุขภาพสมองหลายอย่าง ดังนี้

ภาพประกอบข่าว

• ความเสี่ยงต่อโรคสมองเสื่อม

การศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Neurology ปี 2565 พบว่า คนที่มีอาการง่วงนอนตอนกลางวันมากผิดปกติ มีโอกาสสูงถึง 3 เท่าที่จะเป็นโรคสมองเสื่อม เช่น โรคอัลไซเมอร์ในอนาคต สาเหตุอาจมาจากการสะสมของโปรตีนที่เรียกว่า "เบตา-อะไมลอยด์" ในสมอง ซึ่งรบกวนการทำงานของเซลล์ประสาทและทำให้สมองเหนื่อยล้า ส่งผลให้รู้สึกง่วงซึมในตอนกลางวัน

• ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea)

ภาวะนี้คือการที่ทางเดินหายใจถูกปิดกั้นขณะนอนหลับ ทำให้การหายใจสะดุดหรือหยุดชั่วขณะ ส่งผลให้สมองขาดออกซิเจนและตื่นขึ้นมาโดยไม่รู้ตัว งานวิจัยใน Sleep Medicine Reviews ปี 2566 ระบุว่า ผู้ที่มีภาวะนี้มักรู้สึกง่วงนอนตอนกลางวัน และมีความเสี่ยงสูงที่จะสูญเสียความจำ สมาธิลดลง หรือแม้แต่พัฒนาไปสู่โรคสมองเสื่อม

• โรคพาร์กินสัน-ความผิดปกติทางระบบประสาท

อาการง่วงนอนมากผิดปกติ อาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของโรคพาร์กินสัน ซึ่งเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของสารเคมีในสมองที่ชื่อว่า "โดปามีน" การศึกษาใน Journal of Parkinson’s Disease ปี 2564 พบว่า ผู้ป่วยพาร์กินสันบางรายมีอาการง่วงนอนตอนกลางวันก่อนที่อาการสั่นหรือเคลื่อนไหวช้าจะปรากฏชัด

• ภาวะซึมเศร้า-ความเครียดเรื้อรัง

สมองที่อยู่ในภาวะเครียดหรือซึมเศร้าจะทำงานหนักกว่าปกติ ทำให้รู้สึกเหนื่อยล้าและง่วงนอนได้ง่ายขึ้น อาการนี้อาจมาพร้อมกับความรู้สึกเบื่อหน่าย ขาดแรงจูงใจ หรือนอนหลับไม่สนิท

• การขาดสารอาหารหรือออกซิเจนไปเลี้ยงสมอง

หากร่างกายขาดสารอาหารสำคัญ เช่น วิตามินบี 12 หรือธาตุเหล็ก หรือมีปัญหาการไหลเวียนของเลือด สมองอาจทำงานได้ไม่เต็มที่ ส่งผลให้รู้สึกง่วงนอนและอ่อนเพลีย

ภาพประกอบข่าว

เช็กลิสต์! สังเกตตัวเองเมื่อสมองส่งสัญญาณ

ถ้ามีอาการเหล่านี้ ร่วมกับ ความง่วงนอนตอนกลางวัน อย่านิ่งนอนใจ เพราะอาจเป็นสัญญาณที่สมองกำลังมีปัญหา

• เผลอหลับในระหว่างวัน เช่น ขณะขับรถ ดูทีวี หรือประชุม
• ความจำแย่ลง ลืมง่าย หรือสมาธิสั้น
• อ่อนเพลียทั้งวัน แม้จะนอนครบ 7-8 ชั่วโมง
• อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย หรือรู้สึกซึมเศร้า
• ปวดหัวหรือเวียนหัวบ่อย ๆ โดยไม่ทราบสาเหตุ

ภาพประกอบข่าว

แต่ผู้ที่มีอาการเหล่านี้ ไม่ต้องกังวลไป! อาการง่วงนอนตอนกลางวันสามารถจัดการได้ถ้ารู้สาเหตุและเริ่มดูแลตัวเองตั้งแต่เนิ่น ๆ ให้ลองทำตามคำแนะนำง่าย ๆ ดังนี้

• ปรับพฤติกรรมการนอนให้ดีขึ้น
• เข้านอนและตื่นนอนให้ตรงเวลาทุกวัน เพื่อให้ร่างกายมีนาฬิกาชีวภาพที่สม่ำเสมอ
• หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟ ชา หรือเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนในช่วงบ่ายหรือเย็น
• ลดการใช้โทรศัพท์หรือคอมพิวเตอร์ก่อนนอน เพราะแสงสีฟ้าจากหน้าจออาจรบกวนการหลั่งเมลาโทนิน ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ช่วยให้หลับสนิท
• ตรวจสุขภาพการนอนหลับ หากสงสัยว่ามีปัญหาการนอน เช่น นอนกรนดัง หรือตื่นกลางดึกบ่อย ๆ ลองปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจการนอนหลับ (Polysomnography) 
• ออกกำลังกายเพื่อสุขภาพสมอง เช่น เดินเร็ว วิ่ง หรือเต้น ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงสมอง ทำให้สมองตื่นตัวและลดอาการง่วงนอนตอนกลางวัน แค่ 20-30 นาทีต่อวันก็เพียงพอแล้ว
• กินอาหารบำรุงสมอง อาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินบี ธาตุเหล็ก และโอเมกา-3 เช่น ผักใบเขียว ปลา ไข่ และถั่วต่าง ๆ เพื่อให้สมองได้รับสารอาหารครบถ้วน
• ปรึกษาแพทย์เมื่อจำเป็น หากอาการง่วงนอนรุนแรงหรือมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ความจำแย่ลงหรืออารมณ์เปลี่ยนแปลง อย่าลังเลที่จะพบแพทย์เฉพาะทางด้านระบบประสาทหรือจิตแพทย์ เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง
  

  ภาพประกอบข่าว

  ภาพประกอบข่าว

"ง่วงนอนตอนกลางวัน" ต้องใส่ใจ-ปล่อยผ่านไม่ได้

"สมอง" คืออวัยวะที่สำคัญ เป็นศูนย์บัญชาการร่างกายเรา ควบคุมความคิด ความรู้สึก และการเคลื่อนไหว หากเผลอมองข้ามสัญญาณเตือนเล็ก ๆ อย่างอาการง่วงนอนตอนกลางวัน ปัญหาเล็ก ๆ อาจลุกลามกลายเป็นโรคที่รักษายาก เช่น สมองเสื่อมหรือพาร์กินสัน การดูแลสมองตั้งแต่วันนี้จึงเหมือนการลงทุนเพื่อสุขภาพในอนาคต

ครั้งต่อไปถ้าเริ่มรู้สึกง่วงนอนตอนกลางวัน อย่าเพิ่งคิดว่าเป็นเรื่องธรรมดา ลองสังเกตตัวเองว่าอาการนี้เกิดขึ้นบ่อยแค่ไหน และมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยหรือไม่ ถ้าเริ่มรู้สึกว่าผิดปกติ อย่าปล่อยให้ความง่วงนอนกลายเป็นภัยเงียบที่ทำร้ายสมอง เริ่มต้นจากการปรับพฤติกรรมง่าย ๆ และปรึกษาแพทย์เมื่อจำเป็น เพื่อให้สมองของคุณแข็งแรงและพร้อมสำหรับทุกวัน

ภาพประกอบข่าว

ที่มา : วารสาร Neurology, Sleep Medicine Reviews, Journal of Parkinson’s Disease, Mayo Clinic, Johns Hopkins Medicine

อ่านข่าวอื่น :

เหนื่อยล้า เครียดนอนไม่หลับ เช็กร่างกายกำลังขาด "แมกนีเซียม" โดยไม่รู้ตัวหรือไม่

พบตัวแล้ว ทหารถือมีดประชิดช้างป่าเขาใหญ่ - เพื่อนเกลี้ยกล่อมพารักษา