วันอาสาฬหบูชา เป็นวันสำคัญยิ่งทางพระพุทธศาสนา ตรงกับวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติ ในหลายประเทศ เช่น ไทย กัมพูชา ลาว เมียนมา ศรีลังกา และอินโดนีเซีย วันนี้ยังเป็นที่รู้จักกันในชื่อ ธรรมะเดย์ (Dharma Day) และในประเทศไทยเรียกว่า "อาสาฬหบูชา (Asanha Bucha)" ส่วนศรีลังกาเรียกว่า เอสละโปยา (Esala Poya) สำหรับปี 2568 วันอาสาฬหบูชาตรงกับวันที่ 10 ก.ค.
สงบ สบาย สติ บทสวด "ชินบัญชร" เพิ่มพลังใจให้ชีวิต รับปีใหม่ 2568
ที่มา-ความสำคัญ "วันอาสาฬหบูชา"
วันอาสาฬหบูชามีที่มาจากเหตุการณ์สำคัญในพุทธประวัติเมื่อกว่า 2,500 ปีก่อน หลังจากที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ภายใต้ต้นโพธิ์ที่พุทธคยา พระองค์ทรงพิจารณาธรรมอยู่เป็นเวลา 7 สัปดาห์ และตัดสินพระทัยเผยแผ่สิ่งที่ได้ทรงค้นพบ พระองค์ทรงมุ่งหน้าไปยังป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้เมืองพาราณสี เพื่อโปรดปัญจวัคคีย์ทั้งห้า ซึ่งเป็นอดีตผู้ร่วมบำเพ็ญทุกรกิริยา ได้แก่ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ
ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 นี้ พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงพระธรรมเทศนาแรกสุดชื่อว่า "ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร" การเทศนานี้ถูกเรียกว่าการหมุนวงล้อแห่งธรรม ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการเริ่มต้นเผยแผ่พระธรรมคำสอน สาระสำคัญของพระธรรมเทศนานี้คือ
- ปฏิเสธทางสุดโต่ง 2 ทาง พระพุทธองค์ทรงสอนให้ละเว้น กามสุขัลลิกานุโยค หรือ การหมกมุ่นในกามสุข และ อัตตกิลมถานุโยค หรือ การทรมานตน ซึ่งถือเป็นทางสุดโต่งที่ไม่นำไปสู่ความพ้นทุกข์
- มัชฌิมาปฏิปทา การเดินทางสายกลาง ทรงแสดงแนวทางการดำเนินชีวิตที่ไม่สุดโต่ง เพื่อนำไปสู่การดับทุกข์ ได้แก่
- อริยสัจ 4 ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค
- อริยมรรคมีองค์ 8 ชี้แนวทางปฏิบัติอันประเสริฐ 8 ประการ ที่นำไปสู่การดับทุกข์ ได้แก่
- สัมมาทิฏฐิ หรือ ความเห็นชอบ
- สัมมาสังกัปปะ หรือ ความดำริชอบ
- สัมมาวาจา หรือ วาจาชอบ
- สัมมากัมมันตะ หรือ การกระทำชอบ
- สัมมาอาชีวะ หรือ การเลี้ยงชีพชอบ
- สัมมาวายามะ หรือ ความเพียรชอบ
- สัมมาสติ หรือ ความระลึกชอบ
- สัมมาสมาธิ หรือ ความตั้งมั่นชอบ
เมื่อจบพระธรรมเทศนา "พระอัญญาโกณฑัญญะ" ได้ดวงตาเห็นธรรมและบรรลุโสดาปัตติผล พระพุทธองค์จึงเปล่งอุทานว่า "อัญญาสิ วต โภ โกณฑัญโญ" (โกณฑัญญะรู้แล้วหนอ) และพระโกณฑัญญะได้ทูลขอบรรพชาด้วยวิธีเอหิภิกขุอุปสัมปทา ทำให้ท่านเป็นพระสงฆ์องค์แรกในพระพุทธศาสนา
การเกิดขึ้นของพระสงฆ์องค์แรกนี้ ทำให้ พระรัตนตรัย อันประกอบด้วย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ครบสมบูรณ์เป็นครั้งแรกในโลก จึงถือเป็นจุดเริ่มต้นอย่างเป็นทางการของพระพุทธศาสนา
ประเทศไทยเริ่มกำหนดให้วันอาสาฬหบูชาเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาในปี พ.ศ.2501 ภายหลังการเฉลิมฉลอง 25 พุทธศตวรรษในปี พ.ศ.2500 และต่อมาในปี พ.ศ.2505 รัฐบาลจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้ประกาศให้เป็นวันหยุดราชการ เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนได้ร่วมกิจกรรมทางศาสนา
วันอาสาฬหบูชายังเป็น ประตูสู่พรรษา หรือ วันเข้าพรรษา ซึ่งเป็นช่วงเวลา 3 เดือนที่พระสงฆ์จะจำพรรษาอยู่ประจำที่เพื่อศึกษาและปฏิบัติธรรมอย่างเข้มข้น
เปิดประวัติและความสำคัญ วันเข้าพรรษา
แนวปฏิบัติการทำบุญ "วันอาสาฬหบูชา"
เข้าวัดทำบุญตักบาตร พุทธศาสนิกชนจะเตรียมอาหารคาวหวาน ข้าวสวย ดอกไม้ เทียน และธูป ไปถวายพระสงฆ์ที่วัดในช่วงเช้า นอกจากนี้ยังสามารถถวายสังฆทาน ซึ่งประกอบด้วย ข้าวสารอาหารแห้ง ยาสามัญประจำบ้าน ผ้าไตรจีวร รองเท้า หรือผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด การบริจาคสิ่งของจำเป็นอื่น ๆ เช่น เก้าอี้พลาสติก เครื่องใช้ไฟฟ้า พัดลม เครื่องกรองน้ำ หรือเครื่องครัว ก็เป็นประโยชน์ต่อวัดและชุมชน
ฟังธรรมเทศนา หลังจากตักบาตร จะมีการสวดมนต์และฟังพระธรรมเทศนาจากพระสงฆ์ โดยมักจะเน้นการอธิบายหลักธรรมสำคัญอย่างอริยสัจ 4 และอริยมรรคมีองค์ 8 ซึ่งเป็นโอกาสดีที่จะได้เรียนรู้และเข้าใจหลักธรรมเพื่อพัฒนาจิตใจ
ถือศีล 5 หรือศีล 8 การรักษาศีลในวันนี้เป็นการสำรวมกาย วาจา ใจ ให้อยู่ในความดีงาม ฝึกฝนจิตใจให้เข้มแข็ง และเสริมสร้างบุญกุศล ผู้ปฏิบัติบางคนอาจถือศีล 8 ซึ่งมีข้อปฏิบัติเคร่งครัดกว่าศีล 5
เวียนเทียนรอบอุโบสถ ในช่วงค่ำ กิจกรรมสำคัญคือการเวียนเทียน ผู้ศรัทธาจะจุดธูป เทียน ถือดอกไม้ และเดินประทักษิณ (วนขวา) รอบพระอุโบสถหรือเจดีย์ 3 รอบ โดยระลึกถึงคุณพระรัตนตรัย คือรอบที่ 1 ระลึกถึงพระพุทธคุณ รอบที่ 2 ระลึกถึงพระธรรมคุณ และรอบที่ 3 ระลึกถึงพระสังฆคุณ การเวียนเทียนควรทำด้วยความสงบ สำรวม และตั้งจิตอธิษฐาน
การเฉลิมฉลองในประเทศต่าง ๆ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น ในประเทศไทย จ.อุบลราชธานี มีเทศกาลแห่เทียนพรรษาที่ยิ่งใหญ่ ศรีลังกามีพิธี Esala Poya ที่วัดพระเขี้ยวแก้วในเมืองแคนดี้ ส่วนเมียนมาเรียก Waso Full Moon Day เน้นการสนับสนุนปัจจัยที่จำเป็นแก่พระสงฆ์
รวมคำบูชา - คำถวาย พิธีทางพระ ในวันสำคัญทางศาสนา
พลวัตวันอาสาฬหบูชาในยุคดิจิทัล
ในยุคดิจิทัล โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 รูปแบบการประกอบพิธีกรรมในวันอาสาฬหบูชาได้ปรับเปลี่ยนไปอย่างเห็นได้ชัด สิ่งเหล่านี้สะท้อนถึงความสามารถในการปรับตัวของพระพุทธศาสนา
- เวียนเทียนออนไลน์ วัดและองค์กรทางศาสนาหลายแห่งได้ริเริ่มจัดกิจกรรมเวียนเทียนออนไลน์ ผ่านช่องทางโซเชียลต่าง ๆ เช่น ทำให้พุทธศาสนิกชนสามารถร่วมกิจกรรมได้จากที่บ้านอย่างสะดวกและปลอดภัย
- ฟังธรรมผ่านสื่อดิจิทัล การถ่ายทอดสดหรือบันทึกธรรมเทศนาผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ ทำให้ประชาชนเข้าถึงเนื้อหาธรรมะได้กว้างขวางขึ้น โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ที่เดินทางไม่สะดวก
- ทำบุญผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ การโอนเงินทำบุญผ่านช่องทางออนไลน์กลายเป็นอีกหนึ่งรูปแบบที่นิยม ทำให้การทำบุญเป็นเรื่องง่ายขึ้น
ประวัติความเป็นมา "วันอาสาฬหบูชา" ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8
การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ แม้จะลดทอนประสบการณ์ร่วมในการปฏิบัติศาสนกิจที่วัด แต่ก็เพิ่มโอกาสในการเข้าถึงความรู้ทางศาสนาและหลักธรรม สะท้อนให้เห็นถึงพลวัตของศรัทธาที่สามารถปรับตัวตามสถานการณ์ได้ วันอาสาฬหบูชาในยุคใหม่จึงไม่ได้เป็นเพียงวันสำคัญทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ทางจริยธรรมร่วมสมัย ที่สะท้อนถึงการดำรงอยู่อย่างต่อเนื่องและปรับเปลี่ยนของพระพุทธศาสนาในสังคมไทยอย่างลึกซึ้ง
แหล่งที่มาข้อมูล :
Asalha Puja, Asalha Puja 2025 : The Sacred Day That Begins Buddhist Lent, Jul 4, Matthew John, สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, บทความวิชาการ พลวัตของวันอาสาฬหบูชาในยุคสมัยใหม่, พระครูโกศลกิจจานุกิจ (เวหา ตาตะมิ), สมเดช นามเกตุ, ภัทราภรณ์ นามเกต
อ่านข่าวอื่น :
สภาพัฒน์รอถกกำแพงภาษี 36% เชื่อไทยยังมีสินค้าแข่งขันได้
ศาลนัดไต่สวน 9 ปาก พัศดีเวรเรือนจำ-จนท.ราชทัณฑ์ คดี "ทักษิณ" ชั้น 14