แม้จะมีการเฝ้าระวัง พืชเสพติด 3 กลุ่มหลัก ประเภทฝิ่น เห็ดขี้ควาย และโคคา พืชที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลพิเศษของรัฐ กัญชา กระท่อม และพืชกลุ่มสารออกฤทธิ์ ต่อจิตประสาทใหม่ ตามบัญชีของ UNODC ที่ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษ เช่น บัวอียิปต์ ต้นคัต ต้นซาครูนา อายาสาวัสกา และตะบองเพชร แต่กลับพบ ยังมีการลักลอบจำหน่ายผ่านสกุลเงินดิจิทัล เพื่อหลีกเลี่ยงการตรวจสอบการทำธุรกรรมอย่างต่อเนื่อง
ข้อมูลสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC) ระบุว่า เมื่อปี 2565 ในช่วงสถานการณ์แพร่ระบาดโควิด-19 กลุ่มผู้ค้ายาเสพติดได้ใช่ช่องทางออนไลน์ สื่อสังคม เพื่อขยายเข้าถึงกลุ่มเป้าหมาย ปรับเปลี่ยนแพลตฟอร์มทั้งระบบอีคอมเมิร์ซ (E-commerce) ซึ่งเป็นการซื้อขายสินค้าและบริการผ่านอินเทอร์เน็ต โดยครอบคลุมการทำธุรกรรมทั้งหมดที่เกิดขึ้นออนไลน์ และ Dark web เป็นช่องทางหลักซื้อขายยาเสพติด ด้วยการใช้คำสแลงเป็นสัญญาลักษณ์
กนิษฐา ไทยกล้า นักวิจัยจากสถาบันวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยเชียง ใหม่ เปิดเผยรายงานการตลาด และการขายพืชเสพติดบนโลกอินเทอร์เน็ต ปี 2568 ภายใต้การสนับสนุนจาก สำนักงานป้องกันและปราปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) สถานการณ์การตลาดและการขายพืชเสพติดออนไลน์ ในปัจจุบัน มีความสลับซับซ้อน และมีการปรับตัวสูงขึ้น
รายงานฉบับนี้ ได้แบ่งบัญชีพืชเสพติดที่ต้องเฝ้าระวัง 3 กลุ่ม คือ พืชเสพติดประเภท ฝิ่น เห็ดขี้ควาย และโคคา ,พืชที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลพิเศษของรัฐ เช่น กัญชา กระท่อม และกลุ่มพืชสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทใหม่ ตามบัญ ชีของ UNO DC ที่ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษ เช่น บัวอียิปต์ ต้นคัต ต้นซาครูนา เนื่องจากพบว่า เป็นพีชที่มีฤทธิ์ต่อจิตประสาท หากมีการใช้จะเป็นอันตรายต่อร่างกายในระยะยาว
รายงานระบุว่า จากตรวจสอบข้อมูลพบบัญชีรายชื่อผู้ขายพืชเสพติดออนไลน์ เมื่อช่วงต้นปี 2568 ที่ผ่ายมา พบมีจำนวน 588 บัญชี ส่วนใหญ่เป็นผู้ขายรายเก่าที่กลับมาเปิดบัญชีใหม่ ผ่านเฟซบุ๊ก X และ Instagram โดย เห็ดเมา กัญชา ใบกระท่อม และน้ำต้มใบกระท่อมซึ่งเป็นพืชในกำกับควบคุมพิเศษ เป็นพืชเสพติดที่มีการซื้อขายในลำดับต้น ๆ
ไม่ต่างจากพืชที่อยู่ในกลุ่มสารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทชนิดใหม่ ( NPS) เช่น บัวอียิปต์ ต้นซาครูนา ใบ sage และอายาสาวัสกา
จากข้อมูล ต้นอายาวัสกา (ayahuasca) คือ พืชสมุนไพรชนิดหนึ่งมีถิ่นกำเนิดจากแอฟริกาใต้ ปกติจะมีการนำไปใช้ตามวัฒนธรรมของชนเผ่าในลุ่มแม่น้ำแอมะซอนและแอฟริกาใต้ ในพิธีกรรมเกี่ยวกับจิตวิญญาณ หรือที่เรียกว่า “พิธีกรรมดื่มน้ำรากไม้” แต่ต่อมาได้มีการนำสารในรากไม้ดังกล่าวมาผสมกับสารเสพติดชนิดอื่น จึงมีการแพร่กระจายไปทั่วโลก รวมทั้งไทยด้วย
ส่วน ต้นมีโมซา เทนุยฟลอรา (Mimosa tenuiflora) พืชโบราณชนิดหนึ่ง ในอารยธรรมมายาโดยชนเผ่ามายันจะนำมาใช้เป็นพืชสมุนไพรบำรุงผิว และเป็นต้นกำเนิดของสารไซคีเดลิก สารออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท
เช่นเดียวกับ ต้นคัต (Khat) มีชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Catha edulis สารออกฤทธิ์ (Active ingredients ): Cathinones,cathine
ต้นซาครูนา ( Chacruna ) หรือ ชื่อวิทยาศาสตร์ : Psychotria viridis สารออกฤทธิ์ (Active ingredients ) : Dimethyltryptamine ( DMT)
ซัลเวีย (Salvia) ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Salvia Divinorum สารออกฤทธิ์ (Active ingredients) Salvinorin A ส่วนใหญ่พบในแพลตฟอร์ม Dicord กลุ่มเกมออนไลน์
และบัวอียิปต์ หรือที่รู้จักอีกชื่อว่า Blue Lotus มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Nym phaea caerulea เป็นพืชในวงศ์ Nymphaeaceae พบกระจายพันธุ์ในแอฟริกาตอนกลางและเหนือ เป็นพืชน้ำลำต้นอยู่ในโคลน ใบลอยบนผิวน้ำ ใบเกือบกลมขอบเรียบ มีจุดสีม่วงด้านล่างของใบ ดอกสีน้ำเงินอ่อน ตรงกลางสีขาว บานเฉพาะตอนเช้า มีสารออกฤทธิ์ที่ทำให้มีอาการคล้ายถูกสะกดจิต ประสาทหลอน
แหล่งที่อยู่อาศัยที่เป็นแหล่งกำเนิดอยู่ตามแนวแม่น้ำไนล์และส่วนอื่นๆของแอฟริกาตะวันออก เคยแพร่กระจายเป็นบริเวณกว้างในอดีต รวมถึงไทยและอินเดีย เป็นพืชสมุนไพรที่มีประวัติการใช้ในเชิงพิธีกรรม และสมุนไพรในอารยธรรมอียิปต์โบราณ มีคุณสมบัติออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทอย่างอ่อน ผ่านสาร Apomorphine และมีสาร Nuciferine ซึ่งส่งผลต่ออารมณ์ ความรู้สึกผ่อนคลาย การรับรู้
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การใช้บัวอียิปต์กลับมาได้รับ ความนิยมในตลาดสุข ภาพทางเลือกทั่วโลก รวมทั้งในประเทศไทย พบว่ามีการจำหน่ายในรูปแบบต่าง ๆ เช่น ชาอบแห้ง น้ำมันสกัด และผลิตภัณฑ์เสริมสุขภาพผ่านทางช่องทางออนไลน์
บัวอียิปต์ เป็นพืชที่ควรเฝ้าระวัง เนื่องจากเป็นพืชในกลุ่ม NPS แม้ยังไม่ผิดกฎหมายในประเทศไทย แต่ที่ประเทศ รัสเซีย ลัตเวีย และโปแลนด์ เป็นพืชเสพติดที่ผิดกฎหมาย
ในรายงานของ กนิษฐา ระบุว่า ปัจจุบันในโลกโซเชียล มีการลักลอบจำหน่ายพืชเสพติดดังกล่าวอย่างแพร่หลาย ผู้ขายส่วนใหญ่จะกระจายตัวแฝงอยู่ในพื้นที่ต่าง ๆ เช่น กรุงเทพมหานคร กาญจนบุรี นครราชสีมา เชียงใหม่ และปทุมธานี เครือข่ายเหล่านี้ยังมีการจัดส่งยาเสพติดไปที่ภาคเหนือในพื้นที่จ.ลำปาง และภาคใต้ที่ จ.ภูเก็ต
จากการตรวจสอบสถานการณ์ลักลอบจำหน่ายพืชเสพติดในช่วงครึ่งปีแรก 2568 พบมี ผู้ขายออนไลน์ ประมาณ 6,855 ราย แต่มีแนวโน้มลดลงในไตรมาส 2 แสดงให้เห็นถึงความผันผวนของตลาดและการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่รวดเร็ว สะท้อนให้เห็นถึงมาตรการการปราบและการปรับตัวของผู้ขาย
โดยผู้ขายส่วนใหญ่ใช้วิธีการกระจายการขายผ่านระบบออนไลน์ โดยเฉพาะในพื้นที่กทม.รองลงมา คือ ในเขตพื้นที่ป.ป.ส.ภาค 5 และป.ป.ส.ภาค 1 พบยังมีการส่งขายไปยัง 55 จังหวัดทั่วประเทศ
ที่สำคัญผู้ขายมีการปรับกลยุทธ์จำหน่ายพืชเสพติด และทำการตลาดโดย นำเสนอคุณสมบัติของพืชเสพติด ให้บริการจัดส่งฟรี ลดราคา และเปิดให้สมาชิกสะสมแต้ม โดยใช้ไลน์ ส่งข้อความตรง และใช้โทรศัพท์ ผ่านช่องทางการซื้อขาย
ส่วนวิธีการขนส่งทั้ง การนัดส่งมอบแบบชนมือ ส่งไปรษณีย์ วินมอเตอร์ไซค์ และไรเดอร์ แสดงให้เห็นว่า สถานการณ์การตลาด และการขายพืชเสพติดออนไลน์ในปีนี้มีความซับซ้อน และเปลี่ยนแปลงต่อเนื่อง ทั้งในส่วนของผู้ขาย บริบทด้านการตลาด และปรับกลยุทธ์การตลาดให้สอดคล้องกับแพลตฟอร์มดิจิทัล และพฤติกรรมผู้บริโภค
พืชเสพติดเป็นปัญหาสำคัญที่ถูกมองข้าม ทั้ง ๆ ที่หน่วยงานเกี่ยวข้องควรจับตาและเฝ้าระวัง เตรียมการรับมือตลาดพืชเสพติดออนไลน์ ให้สอดคล้องกับการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ ควบคู่กับมาตรการบังคับใช้กฎหมายเพืื่อป้องกันไม่ให้ “เยาวชน” ตกเป็นเหยื่อ มฤตยูดำ “พืชเสพติด”สายพันธุ์อันตราย
อ่านข่าว
“ตลาดลับ” ค้ายาเสพติดในโลกออนไลน์ โจทย์ใหญ่ท้าทายรัฐบาล
เปิดผล "รางวัลโนเบล 2025" ในสาขาการแพทย์-ฟิสิกส์-เคมี
คาดการณ์ "ฤดูหนาว 69 " เริ่มช้า 2 สัปดาห์ - หนาวน้อยกว่าปี 67