เปิดผล "รางวัลโนเบล 2025" ในสาขาการแพทย์-ฟิสิกส์-เคมี

การประกาศ "รางวัลโนเบล" ประจำปี 2025 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 6-13 ตุลาคม โดยคณะกรรมการรางวัลโนเบลได้ทยอยประกาศผู้ได้รับรางวัลในแต่ละสาขา ทั้งด้าน การแพทย์, ฟิสิกส์, เคมี, วรรณกรรม, สันติภาพ และเศรษฐศาสตร์ โดยเฉพาะผลงานด้านวิทยาศาสตร์ ที่ล้วนเป็นการปูทางสู่อนาคต    

Goeran Johansson สมาชิกคณะกรรมการโนเบลสาขาฟิสิกส์ กล่าวในงานแถลงข่าวเกี่ยวกับการมอบรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ประจำปี 2025 ณ ราชบัณฑิตยสถานวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน ในกรุงสตอกโฮล์ม สวีเดน เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2025

โนเบล "สาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ 2025" ประกาศเมื่อ 6 ตุลาคม  

รางวัลแรกคือ "สาขาสรีรวิทยา หรือ การแพทย์" โดยคณะกรรมการโนเบลได้ประกาศให้ Mary Elizabeth Brunkow, Fred Ramsdell จากสหรัฐฯ และ Shimon Sakaguchi จากญี่ปุ่น เป็นผู้ได้รับรางวัลอันทรงเกียรตินี้ ผลงานของพวกเขาได้รับการยกย่องในฐานะความสำเร็จในการไขกลไกของระบบภูมิคุ้มกันร่างกายที่เรียกว่า "ความทนทานต่อภูมิคุ้มกันส่วนปลาย" ซึ่งป้องกันไม่ให้ระบบภูมิคุ้มกันทำอันตรายต่อร่างกาย 

คณะกรรมการรางวัลโนเบลปีนี้ ระบุว่า 3 นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบ "หลักการสำคัญทางชีววิทยา" ที่ควบคุมให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างสมดุลและถูกต้อง ซึ่งก็คือ "ทีเซลล์ชนิดควบคุม" (regulatory T-cell) เม็ดเลือดขาวที่ทำหน้าที่เสมือน "เจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย" ของร่างกาย คอยตรวจตราไปทั่วร่างกาย และตรงเข้ากำจัดทีเซลล์ที่ผิดปกติ ซึ่งมีแนวโน้มว่าจะโจมตีเนื้อเยื่อของตนเสียเอง

การค้นพบครั้งนี้เปิดประตูสู่การพัฒนาวิธีรักษาแบบใหม่ ๆ ทั้งกับผู้ป่วยโรคภูมิคุ้มกันโจมตีตนเอง หรือ "โรคแพ้ภูมิตัวเอง" รวมถึงการนำไปต่อยอดในงานวิจัยเพื่อรักษาโรคมะเร็งในอนาคต

(ซ้าย-ขวา) Mary E Brunkow, Fred Ramsdell and Shimon Sakaguchi ณ สถาบันคาโรลินสกา ในกรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน เมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2568

นอกจากนั้น ยังมีการมอบรางวัลโนเบลด้านวิทยาศาสตร์สาขาอื่น ๆ ต่อเนื่องในสัปดาห์เดียวกัน ซึ่งแต่ละผลงานล้วนเป็นการปูทางสู่ความก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีและสุขภาพของมนุษยชาติ โดยปีนี้มีจุดเด่นอยู่ที่ ผลงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเพื่อรับมือความท้าทายระดับโลก ทั้งด้านสิ่งแวดล้อมและการแพทย์สมัยใหม่

โนเบล "สาขาฟิสิกส์ 2025" ประกาศเมื่อ 7 ตุลาคม  

มาต่อกันที่ "รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์" ประจำปี 2025 คณะกรรมการโนเบล ได้ประกาศมอบรางวัล ให้กับ John Clarke, Michel H. Devoret และ John M. Martinis จากผลงานการศึกษาวิจัยเรื่อง "กลศาสตร์ควอนตัม" ปูทางไปสู่คอมพิวเตอร์อันทรงพลังในยุคใหม่

คณะกรรมการรางวัลโนเบล ระบุว่า ไม่มีเทคโนโลยีขั้นสูงใดที่ใช้ในปัจจุบันที่ไม่ต้องอาศัยกลศาสตร์ควอนตัม รวมถึงโทรศัพท์มือถือ, กล้องถ่ายรูป และสายเคเบิลใยแก้วนำแสง"

John Clarke ชาวอังกฤษจากเมืองเคมบริดจ์ กล่าวทางโทรศัพท์หลังทราบผลรางวัลโนเบลปีนี้ว่า เป็นเรื่องน่าประหลาดใจในชีวิตของผม อันที่จริงผมถึงกับอึ้งเมื่อรู้ข่าว เพราะสี่สิบปีก่อน เราไม่เคยคิดเลยว่างานวิจัยนี้จะได้รับรางวัลโนเบล

ผลงานของเขาคือรากฐานสำคัญที่นำไปสู่การพัฒนาคอมพิวเตอร์ควอนตัม ซึ่งปัจจุบันนักวิจัยทั่วโลกยังคงต่อยอดศึกษาเพื่อยกระดับการประมวลผลเชิงควอนตัมในหลายด้าน

กลศาสตร์ควอนตัม (quantum mechanics) เป็นสาขาหนึ่งของวิชาฟิสิกส์ที่ว่าด้วยพฤติกรรมของอนุภาคขนาดจิ๋ว ในระบบหรือโลกใบเล็กที่มีขนาดเล็กยิ่งกว่าอะตอม

นักฟิสิกส์ทั้งสามได้รับเงินรางวัลรวม 11 ล้านโครนสวีเดน หรือราว 38 ล้านบาท พิธีมอบรางวัลจะจัดขึ้นวันที่ 10 ธ.ค.นี้ ซึ่งตรงกับวันครบรอบมรณกรรมของอัลเฟรด โนเบล ผู้ก่อตั้งรางวัลเมื่อ 130 ปีก่อน สำหรับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์มีการมอบเป็นครั้งแรกเมื่อปี 1901

(ซ้าย-ขวา) John Clarke, Michel H Devoret and John M Martinis ณ ราชบัณฑิตยสถานวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน ในกรุงสตอกโฮล์ม สวีเดน เมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2025

ผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ ในปี 2024 - Geoffrey Hinton และ John Hopfield นักฟิสิกส์ชาวอเมริกัน จากผลงานการวิจัยและพัฒนาเกี่ยวกับ ปัญญาประดิษฐ์ (AI) และในปี 2023 - Pierre Agostini, Ferenc Krausz และ Anne L'Huillier สำหรับการทำงานเกี่ยวกับอัตโตวินาที - พัลส์แสงสั้นมากที่สามารถใช้เพื่อจับและศึกษาขั้นตอนที่รวดเร็วภายในอะตอม 

โนเบล "สาขาเคมี 2025" ประกาศเมื่อ 8 ตุลาคม  

ส่วนอีกรางวัลใหญ่ คือ "โนเบลสาขาเคมี" ประจำปี 2025 ปีนี้ นักวิทยาศาสตร์ 3 คน ได้แก่ Susumu Kitagawa, Richard Robson และ Omar Yaghi เป็นผู้ได้รับรางวัล จากการพัฒนาโครงสร้างโมเลกุลใหม่ที่สามารถดักจับก๊าซในปริมาณมหาศาลไว้ภายใน ซึ่งอาจเป็นการปูทางไปสู่การดูดซับก๊าซเรือนกระจกออกจากชั้นบรรยากาศ หรือเก็บเกี่ยวความชื้นจากสภาพแวดล้อมที่เป็นทะเลทรายได้

คณะกรรมการโนเบลถึงกับเปรียบเทียบว่าโครงสร้างดังกล่าว ซึ่งเรียกกันว่า "โครงข่ายโลหะ-อินทรีย์” (metal-organic framework - MOF) เปรียบเหมือน กระเป๋าถือวิเศษไร้ก้นในภาพยนตร์ "แฮร์รี่ พอตเตอร์" หรือกระเป๋าพรมวิเศษของแมรี่ ป๊อปปิ้นส์ ที่ภายนอกดูเล็ก แต่จุสิ่งของได้มากอย่างน่าประหลาดใจ และยังเปรียบอีกว่าโครงสร้างเหล่านี้ทำงาน "เหมือนห้องในโรงแรม" ที่โมเลกุลจำนวนมากสามารถเข้าออกได้เหมือนแขก

(ซ้ายไปขวา) Susumu Kitagawa, Richard Robson and Omar M. Yaghi ณ ราชบัณฑิตยสถานวิทยาศาสตร์แห่งสวีเดน กรุงสตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน เมื่อวันที่ 8 ตุลาคม 2025

คณะกรรมการโนเบล กล่าวว่า ผลงานของทั้ง 3 คน ที่สร้างสรรค์โครงสร้างโลหะ-อินทรีย์ (MOFs) ซึ่ง "สามารถนำมาใช้ในการเก็บเกี่ยวน้ำจากอากาศในทะเลทราย ดักจับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เก็บก๊าซพิษ หรือเร่งปฏิกิริยาเคมี

ยกตัวอย่างว่า โครงข่ายโลหะ-อินทรีย์เพียงไม่กี่กรัมอาจมีพื้นที่ผิวมากเท่ากับสนามฟุตบอล ซึ่งทั้งหมดนี้สามารถนำมาใช้เพื่อขังโมเลกุลของก๊าซไว้กับที่ได้

ขณะที่ Dorothy Phillips ประธานสมาคมเคมีอเมริกันกล่าวว่า "หากคุณสามารถกักเก็บก๊าซพิษได้ ก็จะช่วยแก้ไขปัญหาระดับโลกได้"

ในปัจจุบัน นักวิจัยทั่วโลกกำลังสำรวจความเป็นไปได้ต่าง ๆ ซึ่งรวมถึงการใช้โครงข่ายโลหะ-อินทรีย์เพื่อกำจัดก๊าซเรือนกระจกออกจากชั้นบรรยากาศและมลพิษจากแหล่งอุตสาหกรรม ตลอดจนการเก็บเกี่ยวความชื้นจากอากาศในทะเลทราย ซึ่งอาจนำไปสู่การจัดหาน้ำดื่มสะอาดในพื้นที่แห้งแล้งได้

Robson วัย 88 ปี สังกัดอยู่กับมหาวิทยาลัยเมลเบิร์นในออสเตรเลีย ส่วน Kitagawa วัย 74 ปี อยู่กับมหาวิทยาลัยเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น ขณะที่ Yaghi วัย 60 ปี สังกัดอยู่กับมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เบิร์กลีย์

Robson วัย 88 ปี กล่าวระหว่างการสนทนาทางโทรศัพท์กับสำนักข่าว Associated Press จากบ้านของเขาในเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย ว่าเขา "รู้สึกยินดีเป็นอย่างยิ่งและรู้สึกตกตะลึงเล็กน้อยเช่นกัน นี่เป็นเรื่องใหญ่ที่เกิดขึ้นในช่วงบั้นปลายชีวิต

ที่มา :nobelprize.org, CNN, BBC, apnews

อ่านข่าว : "รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ" จากอุดมคติสู่เครื่องมือทางการเมือง

ทรัมป์บุกอาเซียน! ขอเป็น ปธ.สันติภาพไทย-กัมพูชา ลุ้น "โนเบล"

ฟื้นฟูภาพกราฟิตี้ซอยเจริญกรุง 30 หลังถูกกลุ่มวัยรุ่นพ่นสีใส่