กำลังเป็นข่าวที่สังคมพูดถึง กรณีกระแสการอายัดบัญชีเงินฝากของประชาชนจำนวนมาก ทั้งที่ไม่เกี่ยวข้องกับการทุจริตใด ๆ จนนำมาซึ่งการร้องเรียน ขอให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปลดล็อกการถูกระงับบัญชีเงินในธนาคารของตนเอง

Thai PBS ชวนรู้จักคำว่า “อายัด” และเรื่องพึงสังเกตเกี่ยวกับธุรกรรมทางการเงินที่นาสนใจให้ทราบกัน

“การอายัด” คืออะไร ?

อายัด คือ การสั่งห้ามจำหน่าย จ่าย โอน หรือทำนิติกรรมใด ๆ เกี่ยวกับทรัพย์สินหรือสิทธิเรียกร้องที่ถูกอายัดไว้ จนกว่าจะมีการถอนอายัด โดยลักษณะของการอายัด มีหลายรูปแบบ เช่น

การอายัดบัญชี คือ การมีคำสั่งให้ระงับการทำธุรกรรมทางการเงินใด ๆ ของบัญชีนั้นเป็นการชั่วคราว เพื่อป้องกันสิ่งที่อาจเกิดขึ้นได้
การอายัดทรัพย์สิน คือ การที่เจ้าพนักงานบังคับคดี สั่งบุคคลภายนอกที่ต้องชำระเงินแก่ลูกหนี้ ให้เปลี่ยนไปชำระเงินแก่เจ้าพนักงานบังคับคดีแทน เพื่อนำไปชำระหนี้ตามคำพิพากษา โดยไม่ใช่การบังคับยึดทรัพย์สินที่อยู่ในการครอบครองของลูกหนี้โดยตรง แต่บังคับกับสิทธิเรียกร้องเป็นเงินของลูกหนี้ เช่น เงินเดือน, ค่าจ้าง, โบนัส, เงินฝาก, ค่าเช่า หรือเงินปันผลหุ้น

“การอายัด” ในบริบทภาษาอังกฤษ

คำว่า อายัด ในภาษาอังกฤษ มีคำศัพท์ที่เลือกใช้หลากหลายบริบท เช่น

หากเป็นการอายัดเงิน มักจะใช้คำว่า freeze เช่น อายัดเงินเดือน freeze wages หรือ อายัดราคา freeze prices
หากเป็นการอายัดทรัพย์สิน มักใช้คำว่า attach หรือ seize เช่น อายัดทรัพย์สิน seize property หรือ seize assets เป็นต้น
หากเป็นการอายัดตัวบุคคลหรือสิ่งของ มักใช้คำว่า detain โดยมีความหมายบ่งชี้ถึง การระงับการเคลื่อนไหวของสิ่งของบางอย่าง
หากเป็นการอายัดค่าจ้าง มักใช้คำว่า garnish เช่น garnishment of wages หรือการอายัดค่าจ้าง

“การอายัด” ต่างจาก “การยึด”

คำว่า “อายัด” กับ “ยึด” มีความแตกต่างกัน อายัด คือการสั่งห้ามไม่ให้มีการจำหน่าย จ่ายโอน หรือทำนิติกรรมใด ๆ กับทรัพย์สินหรือสิทธิเรียกร้องที่ถูกอายัด โดยทรัพย์สินยังคงเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของเดิม

ส่วน การยึด คือการที่เจ้าพนักงานบังคับคดี เข้าไปครอบครองและควบคุมทรัพย์สินของลูกหนี้ เพื่อนำไปขายทอดตลาด และนำเงินมาชำระหนี้ให้กับเจ้าหนี้

กรณีเป็นคำสั่ง “อายัดทรัพย์” เมื่อศาลพิพากษา และถูกบังคับคดี เจ้าหนี้สามารถอายัดทรัพย์สินของลูกหนี้ได้ ดังนี้

เงินเดือน ค่าจ้าง หรือรายได้อื่นที่มีลักษณะจ่ายค่าตอบแทนการจ้างงานเป็นรายเดือน อายัดได้ไม่เกิน 30% โดยต้องเป็นลูกหนี้ที่มีเงินเดือนมากกว่า 20,000 บาท
เงินโบนัส อายัดได้ไม่เกิน 50%
เงินค่าตำแหน่งทางวิชาการ อายัดได้เฉพาะที่เป็นสังกัดเอกชน เพราะถือว่าเป็นเงินเดือน
เงินที่ตอบแทนการออกจากงาน อายัดได้ไม่เกิน 300,000 บาท หรือตามเจ้าหน้าที่บังคับคดีเห็นสมควร
เงินค่าตอบแทนจากการทำงานเป็นชั่วคราว อายัดได้ไม่เกิน 30 %
เงินฝากในบัญชี
เงินปันผลจากการลงทุนในหุ้น
ค่างวดงานตามสัญญาจ้าง
ค่าเช่าทรัพย์สิน

กรณีเป็นคำสั่ง “ยึดทรัพย์” เมื่อศาลพิพากษา และถูกบังคับคดี เจ้าหนี้สามารถยึดทรัพย์สินของลูกหนี้ได้ ดังนี้

บ้าน ที่ดิน สิ่งปลูกสร้าง ที่เป็นกรรมสิทธิ์ของลูกหนี้ ทั้งที่ติดจำนองหรือไม่ติดจำนอง
รถยนต์หรือรถจักรยานยนต์ ที่เป็นกรรมสิทธิ์ของลูกหนี้
ของมีค่า เครื่องประดับที่มีมูลค่า เพชร พลอย นาฬิกา สร้อยคอทองคำ และของสะสมที่มีมูลค่ารวมเกิน 100,000 บาท
ของใช้ส่วนตัว อาทิ เสื้อผ้า โต๊ะ เก้าอี้ และเฟอร์นิเจอร์ ที่มีมูลค่ารวมกันเกิน 20,000 บาท
เครื่องมือในการประกอบอาชีพของลูกหนี้ ที่มีมูลค่ารวมกันเกิน 100,000 บาท
ทรัพย์สินประเภทสัตว์ สิ่งของ เครื่องใช้ ที่ใช้ในการช่วยเหลือหรือแทนอวัยวะ

ที่มาการอายัด และระยะเวลา

สาเหตุของการถูกอายัด มีหลายรูปแบบ อาทิ

มีการสืบสวนทางกฎหมาย ทำให้เจ้าหน้าที่คำสั่งอายัดบัญชี
มีแหล่งที่มาของรายได้ไม่ชัดเจน อาทิ มีเงินเข้าบัญชีในจำนวนที่ผิดปกติ หรือมีความถี่ในการรับโอนที่น่าสงสัย
เกิดจากการฟ้องร้อง หรือการดำเนินคดีทางกฎหมาย โดยเฉพาะในกรณีที่เกี่ยวข้องกับการเป็นหนี้สิน
ได้รับการแจ้งความเกี่ยวกับการฉ้อโกง จนทำให้เจ้าหน้าที่สั่งอายัดบัญชีไว้ก่อน
รับเงินโอนจากบัญชีของมิจฉาชีพ ไม่ว่าจะด้วยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม หากตรวจสอบพบ เจ้าหน้าที่จะทำการสั่งอายัดบัญชีเอาไว้

ระยะเวลาการถูกอายัด จำแนกได้ 2 ลักษณะคือ
1.กรณีเป็นคำสั่งอายัดจากเจ้าหน้าที่ตำรวจ

ธนาคารจะระงับธุรกรรมเป็นระยะเวลา 72 ชั่วโมง เพื่อให้รวบรวมหลักฐาน
เมื่อแจ้งความกับพนักงานสอบสวนแล้ว จะมีกระบวนการขอหมายเรียกเอกสารภายใน 7 วัน หากครบกำหนด 7 วันแล้วยังไม่มีหมายจากตำรวจ ธนาคารจะยกเลิกการอายัด
เมื่อมีเอกสารยืนยันความบริสุทธิ์ เช่น หนังสือยกเลิกการอายัดบัญชีจากตำรวจ เจ้าของบัญชีสามารถนำไปยื่นที่ธนาคารเพื่อขอปลดอายัดได้

2.กรณีเป็นคำสั่งอายัดจากศาล

คำสั่งอายัดตามคำพิพากษาจากศาล มีอายุ 10 ปีนับจากวันที่ศาลมีคำพิพากษา
เจ้าหนี้สามารถขอให้เจ้าพนักงานบังคับคดี งดการบังคับคดีชั่วคราวได้

การปลดการอายัดบัญชี ทำอย่างไร

กรณีถูกอายัดบัญชีเงินในธนาคาร มีกระบวนการดำเนินการขอ “ปลดอายัดบัญชี” ดังนี้

1.ตรวจสอบรายละเอียดจากธนาคาร เพื่อขอทราบเหตุผลว่าบัญชีถูกอายัดด้วยสาเหตุอะไร หรืออายัดจากหน่วยงานใด

2.ติดต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

กรณีเจ้าหน้าที่ตำรวจอายัด ให้ติดต่อสถานีตำรวจที่รับเรื่อง เพื่อชี้แจงข้อเท็จจริง และยื่นหลักฐาน เช่น บัตรประชาชน สมุดบัญชี หรือหลักฐานการทำธุรกรรม เพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์
กรณีเป็นหน่วยงานอื่น ๆ ทำการอายัด ให้ติดต่อกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องนั้นโดยตรง

3.ยื่นคำร้องเพื่อถอนการอายัด กรณีที่พิสูจน์หลักฐานแล้วว่าไม่มีความผิด ให้ยื่นคำร้องขอเอกสารรับรองการถอนอายัดบัญชีกับเจ้าหน้าที่ โดยจะต้องมีลายมือชื่อของผู้มีอำนาจ และตราประทับของหน่วยงาน

4.นำเอกสารดังกล่าวไปยื่นต่อธนาคาร เพื่อดำเนินการปรับสถานะทางบัญชี

5.ติดตามผลความคืบหน้า ทั้งจากเจ้าหน้าที่ตำรวจและธนาคาร โดยอาจจดบันทึกวันเวลาที่ติดต่อ ชื่อเจ้าหน้าที่ที่ให้บริการ และข้อมูลสำคัญที่ได้รับในแต่ละครั้ง หากมีความล่าช้า หรือพบปัญหา

กรณีเป็นธนาคารดำเนินการล่าช้า โทรสายด่วน ธนาคารแห่งประเทศไทย 1213
หรือโทรสอบถาม ศูนย์ปฏิบัติการแก้ไขปัญหาอาชญากรรมออนไลน์ AOC 1441

ลักษณะการถูกอายัดมีหลายรูปแบบ การเข้าใจในบริบทต่าง ๆ ของเหตุที่มาของการอายัด จะทำให้ผู้ถูกอายัดเข้าใจ และสามารถดำเนินการเพื่อเป็นประโยชน์ต่อไป

อ้างอิง

เป็นหนี้ ! เจ้าหนี้อายัดอะไรได้บ้าง ? / ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย
หลักเกณฑ์และวิธีการในการใช้อำนาจหน้าที่ของผู้ตรวจการตามกฎหมายว่าด้วยระบบการชำระเงิน / ธนาคารแห่งประเทศไทย

สรุปประเด็นให้โดย Generative AI

เรื่องน่ารู้ “การอายัด” ธุรกรรมทางการเงิน