ไม่กล้าปฏิเสธ จึงเจ็บปวด คุณกำลังเป็น ‘คนชอบเอาใจ’ (People Pleaser) แบบไหน?

หากคุณเป็นคนที่มักตามใจคนอื่น หรือรู้สึกว่าการปฏิเสธคำร้องขอเป็นเรื่องยากแสนยาก คุณอาจเข้าข่าย ‘People Pleaser’ หรือคนที่พยายามเอาใจคนอื่นจนหลงลืมตัวเอง

People Pleaser แตกต่างจากนิสัยชอบช่วยเหลือที่พบได้ทั่วไป เพราะคนกลุ่มนี้มักให้ความสำคัญกับคนอื่นมากกว่าความต้องการของตัวเอง พวกเขายอมเสียสละพลังงานและเวลาไปกับการทำให้ใครหลายคนพึงพอใจ ทำให้หลายครั้งถูกมองว่าเป็นคน ‘ง่าย ๆ อะไรก็ได้’ ซึ่งถ้ามาจากความเต็มใจก็คงไม่ใช่ปัญหา แต่ People Pleaser ส่วนใหญ่มักตอบตกลงเพราะ ‘ไม่กล้าปฏิเสธ’ ซึ่งมาจากความกลัวและความวิตกกังวลว่าจะทำให้คนอื่นไม่พอใจ ถูกวิพากษ์วิจารณ์ หรือกลัวไม่ได้รับการยอมรับ พวกเขาจึงมักลงเอยด้วยการคล้อยตาม หรือฝืนใจทำในสิ่งที่ไม่อยากทำ

พฤติกรรมการเอาใจคนทำให้เราต้องเก็บกดความต้องการของตัวเองเอาไว้ หากทำบ่อย ๆ จะสร้างความเหนื่อยหน่ายทั้งทางร่างกายและจิตใจ และอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตอื่น ๆ เช่น ภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลได้

People Pleaser เมื่อเสียงของคนอื่น ‘ดังกว่า’ ความรู้สึกตัวเอง

พฤติกรรมแบบ People Pleaser ไม่ใช่สิ่งที่ “เลือก” ทำหรือไม่ทำได้ง่าย ๆ เพราะส่วนใหญ่เป็นนิสัยที่พัฒนามาจากประสบการณ์ในวัยเด็ก

Lindsay C. Gibson นักจิตวิทยาคลินิกและผู้เขียนหนังสือ Disentangling from Emotionally Immature People กล่าวว่า People Pleaser ส่วนใหญ่มักเติบโตมาในครอบครัวที่ละเลยความรู้สึก บางคนถูกสอนให้ระงับความรู้สึกของตัวเอง เพื่อเห็นแก่ความรู้สึกของคนอื่น หรือต้องพยายามพิสูจน์ตัวเองเพื่อให้ได้รับความรักหรือคำชื่นชมจากพ่อแม่

สิ่งเหล่านี้หล่อหลอมให้คน ๆ นั้น กลายเป็นคนที่เห็นคุณค่าตัวเองต่ำ และรู้สึกว่าต้องพยายามทำให้คนอื่นรู้สึกพอใจอยู่เสมอ ซึ่งสามารถแสดงออกมาได้หลายรูปแบบ ดังนี้

People Pleaser ผู้ที่เซย์เยส! กับทุกเรื่อง (The Yes Man)

‘Yes Man’ เป็นคำนิยามของคนที่ไม่ค่อยปฏิเสธคนอื่น ไม่ว่าจะเป็นคำร้องขอ ภาระงาน หรือความคิดเห็นของใคร พวกเขามักคล้อยตามและตอบตกลงอยู่เสมอ ทำให้หลายครั้งกลุ่มคนเซย์เยสจึงต้องเผชิญกับภาระงานล้นมือ หรือแบกรับความรับผิดชอบไว้มากเกินตัว

People Pleaser ผู้หลีกเลี่ยงความขัดแย้ง (Conflict-Avoidant)

People Pleaser ยังสามารถแสดงออกในรูปแบบของคนที่ชอบหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง (Conflict Avoidance) พวกเขาเชื่อว่าการแสดงความคิดเห็นที่แตกต่าง หรือพูดความต้องการของตัวเองออกไป อาจทำให้ผู้อื่นไม่พอใจ หรือนำมาสู่เหตุการณ์เลวร้าย คนในกลุ่มนี้จึงเลือกที่จะคล้อยตามผู้อื่น ไม่ทำตัวแปลกแยก ซึ่งทำให้หลายครั้งพวกเขามีพฤติกรรมหลีกหนีปัญหาหรือเลี่ยงการพูดถึงประเด็นอ่อนไหว

People Pleaser ผู้สร้างความบันเทิง (The Performer)

หากคุณเป็นคนที่มักหัวเราะตามคนอื่น แม้จะไม่รู้สึกตลก หรือฝืนยิ้มให้กับคำพูดที่ไม่เคารพเพื่อรักษาบรรยากาศ คุณอาจเป็น The Performer ผู้ที่ทุ่มเทพลังงานไปกับการสร้างเสียงหัวเราะและพลังงานบวก แม้ว่าภายในใจจะรู้สึกหนักอึ้ง

Meg Josephson นักจิตบำบัดและผู้เขียนหนังสือ Are You Mad at Me? : How to Stop Focusing on What Others Think and Start Living for You กล่าวว่า The Performer เป็นอีกหนึ่งบทบาทที่เหล่า People Pleaser ใช้เพื่อทำให้คนอื่นรู้สึกพอใจ พวกเขามักทำให้ทั้งห้องสว่างไสวด้วยมุกตลกและรอยยิ้ม เพื่อแลกกับการรับรู้ว่าตนมีคุณค่าและเป็นที่ต้องการ หลายครั้งพวกเขามักแสร้งทำเป็นเฮฮาเพื่อซ่อนความเปราะบางที่อยู่ภายในใจ ซึ่งการทำพฤติกรรมแบบนี้บ่อย ๆ อาจส่งผลให้เกิดความอ่อนล้าทางอารมณ์ได้

People Pleaser ผู้รักความสมบูรณ์แบบ (The Perfectionist)

เดิมทีกลุ่มคนรักความสมบูรณ์แบบ (Perfectionist) ที่แสวงหาความ ‘เป๊ะ’ กับทุกอย่าง ไม่ได้มีความคาดหวังกับตัวเองสูงเพียงเท่านั้น แต่ยังเชื่อว่าคนอื่นก็คาดหวังกับตัวเองสูงเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะในกลุ่ม Socially-Prescribed Perfectionism หรือผู้รักความสมบูรณ์แบบ ที่เชื่อว่าการทำทุกอย่างให้ออกมาสมบูรณ์ไร้ที่ติ จะทำให้ตนเป็นที่รักและได้รับการยอมรับ พวกเขาจึงมีแนวโน้มที่จะทำงานหนักหรือก้าวข้ามขีดจำกัดของตัวเอง เพื่อตอบสนองต่อความคาดหวังเหล่านั้น

การเลิกเป็นคนขี้เอาใจคนอื่น ไม่ใช่สิ่งที่แก้ไขได้ภายในชั่วข้ามคืน แต่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทีละนิด โดยเราอาจเริ่มจากการรู้จัก “ซื่อสัตย์” กับความรู้สึกของตัวเอง และสังเกตว่าการกระทำแบบไหนที่บั่นทอนจิตใจของเรา

หากคุณอยากสำรวจแง่มุมของความรู้สึกที่ซับซ้อนเหล่านี้ และร่วมเรียนรู้ที่จะก้าวผ่านความเจ็บปวดของ “ความทุกข์” ไปพร้อมกัน

วิชาทุก(ข์)พื้นฐาน_ละครไทยพีบีเอส