10 ประเด็น ! “ดาราศาสตร์” น่าติดตามปี 2567

ปีนี้ (ปี 2567) จะเกิด 10 ประเด็นเกี่ยวกับ “ดาราศาสตร์” (Astronomy) ที่น่าสนใจ ซึ่งจะมีอะไรบ้าง Thai PBS Sci & Tech สรุปรายละเอียดมาให้แล้ว พร้อมแล้วตามมาอ่านกันได้เลย

1. ปรากฏการณ์ดาราศาสตร์สำคัญ

📍 ดวงจันทร์เต็มดวงใกล้-ไกลโลก
- 24 กุมภาพันธ์ 2567 (วันมาฆบูชา) : ดวงจันทร์เต็มดวงไกลโลกที่สุดในรอบปี (Micro Full Moon)
- 17 ตุลาคม 2567 : ดวงจันทร์เต็มดวงใกล้โลกที่สุดในรอบปี (Super Full Moon)

📍 ดาวเคราะห์ใกล้โลก
- 8 กันยายน 2567 : ดาวเสาร์ใกล้โลกที่สุดในรอบปี
- 8 ธันวาคม 2567 : ดาวพฤหัสบดีใกล้โลกที่สุดในรอบปี

📍 ดวงจันทร์บังดาวเสาร์
- ครั้งที่ 1 วันที่ 25 กรกฎาคม 2567 เวลา 03.09 - 04.27 น. (เห็นทั่วไทย)
- ครั้งที่ 2 วันที่ 15 ตุลาคม 2567 เวลา 02.19 - 03.00 น. (เห็นในไทยบางส่วน เฉพาะประเทศไทยตอนบน)

📍 ดาวเคียงเดือน
- 8 กุมภาพันธ์ 2567 : ดาวอังคาร ดาวศุกร์ เคียงดวงจันทร์
- 8 มีนาคม 2567 : ดาวอังคาร ดาวศุกร์ เคียงดวงจันทร์
- 6 - 7 เมษายน 2567 : ดาวอังคาร ดาวเสาร์ ดาวศุกร์ เคียงดวงจันทร์

📍 ดาวเคราะห์ชุมนุม
- 27 มกราคม 2567 : ดาวพุธเคียงดาวอังคาร
- 23 กุมภาพันธ์ 2567 : ดาวศุกร์เคียงดาวอังคาร
- 22 มีนาคม 2567 : ดาวศุกร์เคียงดาวเสาร์
- 11 เมษายน 2567 : ดาวอังคารเคียงดาวเสาร์
- 14 สิงหาคม 2567 : ดาวอังคารเคียงดาวพฤหัสบดี

2. เกาะกระแสดาราศาสตร์โลก

ในปี 2567 มีภารกิจ “สำรวจอวกาศ” สำคัญ ได้แก่ 
- ภารกิจ Artemis II (อาร์ทิมิส 2) โดย NASA เตรียมส่งมนุษย์กลับไปดวงจันทร์อีกครั้งในรอบกว่า 50 ปี (พฤศจิกายน 2567) 
- ยาน Europa Clipper โดย NASA สำรวจดวงจันทร์ยูโรปาของดาวพฤหัสบดี (ตุลาคม 2567)
- ยาน MMX (Martian Moons eXploration) โดย JAXA สำรวจดวงจันทร์ของดาวอังคาร (กันยายน 2567)
- ยาน Hera โดย ESA สำรวจดาวเคราะห์น้อย Didymos-Dimorphos (ตุลาคม 2567)

3. โครงสร้างพื้นฐานดาราศาสตร์ระดับโลก

เตรียมติดตั้งเครือข่ายกล้องโทรทรรศน์วิทยุแบบวีกอส (VGOS) ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 13 เมตร ที่จังหวัดเชียงใหม่ และสงขลา เพื่อการวิจัยด้านยีออเดซี และธรณีวิทยา เชื่อมต่อเครือข่ายกับนานาประเทศ

4. “NAPA” แอปพลิเคชันดูดาวฝีมือคนไทย

จากซอฟต์แวร์ท้องฟ้าจำลองฝีมือคนไทย สู่แอปพลิเคชันดูดาวในโทรศัพท์มือถือ เปลี่ยนโทรศัพท์มือถือให้กลายเป็นแผนที่ดาวดิจิทัล และเครื่องมือช่วยดูดาว ได้ในทุกสถานที่ และทุกเวลา

5. ความก้าวหน้าการพัฒนา “เทคโนโลยีอวกาศไทย”

จับตา NARIT Cube-1 ดาวเทียม CubeSat ฝีมือคนไทย ที่มีแผนจะปล่อยสู่อวกาศในปี 2567 และ เผยโฉม TSC-1 พร้อม Payload ดาวเทียมวิจัยวิทยาศาสตร์ภายใต้ภาคีความร่วมมืออวกาศไทย ที่มีแผนจะประกอบขึ้นในห้องปฏิบัติการ Clean Room ณ อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร อ.แม่ริม จ.เชียงใหม่

6. ความร่วมมือด้านการพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศไทย-จีน

พัฒนาขีดความสามารถคนไทย ด้านการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีสำรวจอวกาศเชิงลึก ผลิตอุปกรณ์สำรวจสภาพอวกาศระหว่างโลกและดวงจันทร์ ตรวจวัดรังสีคอสมิก และติดตามผลกระทบที่มีต่อโลก เพื่อติดตั้งไปกับยานฉางเอ๋อ 7 ขณะนี้อยู่ในขั้นตอนการพัฒนาเชิงวิศวกรรมร่วมกันระหว่างสองประเทศ และจีนมีแผนจะส่งไปสำรวจดวงจันทร์ภายในปี 2569

7. งานพัฒนาเทคโนโลยีและวิศวกรรมดาราศาสตร์ขั้นสูง

ฐานกล้องโทรทรรศน์ติดตามวัตถุท้องฟ้าความแม่นยำสูง ฝีมือคนไทย ออกแบบและผลิตโดยห้องปฏิบัติการแมคคาทรอนิกส์ ศูนย์ปฏิบัติการหอดูดาวและวิศวกรรม NARIT อำนวยความสะดวกในการศึกษาวัตถุท้องฟ้าที่อยู่ห่างไกลจากพื้นโลก อาศัยหลักการควบคุมการเคลื่อนที่ของกล้องโทรทรรศน์ให้ชี้ไปยังวัตถุท้องฟ้าที่ต้องการศึกษาด้วยความแม่นยำสูง เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ถูกต้อง ต่อเนื่อง และครบถ้วนสำหรับการศึกษาวิจัยดาราศาสตร์

8. จับตาผลงานวิจัยดาราศาสตร์ แก้ PM 2.5

ร่วมศึกษาหาต้นตอปัญหาฝุ่น PM2.5 ดึงเทคโนโลยี และองค์ความรู้ดาราศาสตร์ โดย NARIT เพื่อแก้ปัญหามลพิษทางอากาศในประเทศไทย ศึกษาวิจัยการประเมินแหล่งกำเนิดฝุ่นละออง PM2.5 โดยวิเคราะห์หาชนิด และปริมาณสารประกอบอินทรีย์ระเหยจากแหล่งชีวภาพ และตัวติดตามละอองลอยทุติยภูมิของฝุ่นละออง PM2.5 ในพื้นที่ทุกภูมิภาคของประเทศไทย เพื่อทำความเข้าใจแหล่งกำเนิดของฝุ่น PM2.5 ที่ชัดเจน ตรงประเด็น สอดคล้องตามบริบทของแต่ละพื้นที่ ด้วยอุปกรณ์ต้นแบบ Atmospheric LiDAR ที่ออกแบบและผลิตขึ้นเอง สำหรับตรวจจับกลุ่มอนุภาค หรือฝุ่นละอองในชั้นบรรยากาศ

9. Amazing Dark Sky in Thailand ชวนขึ้นทะเบียนเป็น “เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด”

มีการจับมือหน่วยงานภาคีที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ NARIT การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช ผลักดันสถานที่เข้าร่วมเป็น “เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทย” ภายใต้แคมเปญ “Amazing Dark Sky in Thailand” สถานที่ที่มีคุณสมบัติตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดจะได้ขึ้นทะเบียนเป็นเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทย และได้รับสนับสนุนสื่อและอุปกรณ์เพื่อการจัดกิจกรรมดาราศาสตร์ รวมถึงประชาสัมพันธ์ในช่องทางต่าง ๆ ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงทางดาราศาสตร์แก่นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างประเทศ ปัจจุบัน มีอุทยานแห่งชาติ หน่วยงาน ชุมชน และภาคเอกชน ขึ้นทะเบียนเป็นพื้นที่อนุรักษ์ท้องฟ้ามืดแล้วทั้งสิ้น จำนวน  30  แห่ง สำหรับผู้สนใจ และประสงค์จะเสนอพื้นที่เข้ารับการขึ้นทะเบียนเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด อ่านรายละเอียดเพิ่มเติม และดาวน์โหลดใบสมัครได้ที่เว็บไซต์ Dark Sky Thailand (https://darksky.narit.or.th/)

10. หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชน แห่งที่ 5 ของไทย : หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา พิษณุโลก

หอดูดาวภูมิภาคสำหรับประชาชนเต็มรูปแบบแห่งที่ 5 ของไทย ตั้งอยู่บนพื้นที่ประมาณ 30 ไร่ ภายในมหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม (ส่วนทะเลแก้ว) จ.พิษณุโลก โดยจะเริ่มดำเนินการก่อสร้างในปี 2567 หากแล้วเสร็จจะเป็นศูนย์เรียนรู้ดาราศาสตร์ที่สำคัญของภาคกลางตอนบน สนับสนุนการบริการวิชาการดาราศาสตร์ งานวิจัยดาราศาสตร์สำหรับนักเรียน นักศึกษา สร้างความตื่นตัวทางวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวิชาการของชุมชน และท้องถิ่น

🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS  

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech

แหล่งข้อมูลอ้างอิง : NARIT สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (สดร.)