องค์การสหประชาชาติ กำหนดให้วันที่ 5 มิ.ย.ของทุกปี เป็นวันสิ่งแวดล้อมโลก โดยในปี 2568 ทั่วโลกรณรงค์ภายใต้แนวคิด Beat Plastic Pollution: Ending global plastic pollution
จากข้อมูลพบว่า 2567 ไทยมีปริมาณขยะพลาสติก 2.88 ล้านตัน, ปี 2566 ปริมาณ 3.03 ล้านตัน และปี 2565 ปริมาณ 2.83 ล้านตัน ขณะที่คนไทยใช้ถุงพลาสติกเฉลี่ย 3,000 ใบต่อคนต่อปี ซึ่งเป็นถุงพลาสติกที่ใช้ใหม่ คิดเป็น 518,000 ตันต่อปี หรือรวมกว่า 200,000 ล้านใบต่อปีทั่วประเทศ
วันนี้ (5 มิ.ย.2568) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม จัดกิจกรรมเนื่องในวันสิ่งแวดล้อมโลกประจำปี 2568
นายนราพัฒน์ แก้วทอง ผู้ช่วยรัฐมนตรีประจำกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หรือ ทส. กล่าวว่า ปัจจุบันทั่วโลกผลิตพลาสติกมากกว่า 400 ล้านตันต่อปี มากกว่าครึ่งหนึ่งเป็นพลาสติกใช้ครั้งเดียว และเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลไม่ถึง 10% รวมทั้งยังก่อให้เกิดไมโครพลาสติกปะปนในสิ่งแวดล้อม
อีกทั้งคาดการณ์ว่าภายในปี 2050 การปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากพลาสติก จะคิดเป็น 15% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้งหมด
ขณะที่ประเทศไทยผลิตพลาสติก 9 ล้านตันต่อปี โดย 36% เป็นพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว ซึ่งในปี 2567 มีปริมาณขยะพลาสติกเกิดขึ้น 2.88 ล้านตัน และนำพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์เพียง 25%
นายนราพัฒน์ กล่าวต่อว่า ประเทศไทย มี Roadmap การจัดการขยะพลาสติกของประเทศ พ.ศ. 2561-2573 มีเป้าหมายลดและเลิกใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง และการนำขยะพลาสติกกลับมาใช้ประโยชน์ 100% ภายใน ปี 2570
เปิดแผนจัดการขยะพลาสติก ระยะ 2
ทส.ได้ส่งเสริมและสนับสนุนให้ทุกภาคส่วนร่วมลดการใช้และมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหาพลาสติก โดยได้จัดทำแผนปฏิบัติการด้านการจัดการขยะพลาสติก ระยะที่ 1 (พ.ศ.2563 - 2565) ที่ดำเนินการตามมาตรการแล้ว ได้แก่
ห้ามใช้พลาสติกบางประเภท ห้ามผลิต นำเข้า และจำหน่ายไมโครบีดส์ (Microbeads) ยกเลิกการใช้แคปซีลบนฝาขวดน้ำดื่ม ถุงพลาสติกชนิดบางความหนา ต่ำกว่า 36 ไมครอน รวมถึงแผนปฏิบัติการด้านการจัดการขยะพลาสติก ระยะที่ 2 (พ.ศ.2566 - 2570) บริหารจัดการขยะพลาสติกครบวงจรที่มุ่งเน้นส่งเสริมการรีไซเคิลขยะพลาสติก 100%
อีกทั้งร่วมกับภาคเอกชน กลุ่มผู้ประกอบการห้างสรรพสินค้า ศูนย์การค้า ร้านสะดวกซื้อ และกลุ่มผู้ประกอบการร้านกาแฟทั่วประเทศ จำนวน 45 หน่วยงาน รวม 31,637 ร้าน/สาขา ประกาศเจตนารมณ์ความร่วมมือ ร่วมกันลดการใช้บรรจุภัณฑ์พลาสติกหรือภาชนะแบบใช้ครั้งเดียว พร้อมส่งเสริมการใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมเข้ามาทดแทน และนำทรัพยากรกลับเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิล สร้างการเติบโตอย่างยั่งยืนด้วยเศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ
นายนราพัฒน์ กล่าวว่า เนื่องในโอกาสวันสิ่งแวดล้อมโลกนี้ ขอเชิญชวนทุกภาคส่วน ร่วมกันแก้ไข ปัญหาขยะพลาสติก ใช้พลาสติกอย่างเข้าใจ ใช้เท่าที่จำเป็น และคุ้มค่า และนำกลับมาหมุนเวียนใช้ประโยชน์ตามแนวทางเศรษฐกิจหมุนเวียน เพื่อเปลี่ยนประเทศไทยให้ยั่งยืน
นอกจากนี้ ทส. ยังได้เดินหน้าผลักดัน (ร่าง) พระราชบัญญัติการจัดการบรรจุภัณฑ์อย่างยั่งยืน พ.ศ... ภายใต้หลักการ EPR ซึ่งกำหนดให้ผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียในห่วงโช่ของบรรจุภัณฑ์ทั้งหมดเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการบรรจุภัณฑ์ตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง โดยขณะนี้อยู่ระหว่างขั้นตอนการให้เลขาธิการรัฐมนตรีพิจารณาเพื่อเสนอต่อ ครม.
โจทย์หิน รีไซเคิลขยะพลาสติก 100% ในปี 70
ด้านนายพิรุณ สัยยะสิทธิ์พานิช อธิบดีกรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม กล่าวว่า การบริหารจัดการขยะพลาสติก มี 2 แนวทาง ในระยะแรก คือ การรณรงค์ สร้างความรู้ความเข้าใจ และสร้างความร่วมมือของภาครัฐ เอกชน และประชาชน ด้วยการใช้อย่างถูกวิธี นำกลับไปรีไซเคิล หรือลดละเลิกการใช้พลาสติกบางประเทศ และใช้ถุงผ้าทดแทน
แต่สิ่งสำคัญคือการปิดช่องว่างเพื่อให้เกิดความยั่งยืน ด้วยการบังคับใช้ (ร่าง) พระราชบัญญัติการจัดการบรรจุภัณฑ์อย่างยั่งยืน พ.ศ... ภายใต้หลักการ EPR หรือการเข้าไปดูตั้งแต่ต้นทางของวัสถุดิบในการผลิต การใช้ การทำลาย กำจัด หรือรีไซเคิล เป็นเครื่องมือทางกฎหมาย ซึ่งกรมมลพิษเป็นเจ้าภาพในการผลักดัน คาดว่าจะนำเสนอ ครม.ภายใน 1-2 เดือน
อธิบดีกรมการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม ยอมรับว่า เป้าหมายการนำพลาสติกกลับมารีไซเคิลได้ 100% เป็นงานยาก แต่ต้องทำ เพราะหากรีไซเคิลได้มาก จะช่วยให้ไม่ต้องหาวัสดุดิบใหม่ ลดใช้น้ำมันและฟอสซิลในกระบวนการผลิต ลดต้นทุนการผลิต รวมถึงลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ทำให้โลกร้อนและป้องกันไม่โครพลาสติกเข้าสู่ห่วงโซ่อาหารจนกระทบสุขภาพประชาชน
ผู้ผลิตต้องรับบรรจุภัณฑ์ที่ใช้แล้ว กลับเข้าไปในระบบเพื่อรีไซเคิลได้ด้วย แก้ปัญหาการกระจายของขยะพลาสติก ลดการหลุดรอดไปยังสิ่งแวดล้อมและลงสู่ทะเล
นายพิรุณ ยืนยันว่า ภาคเอกชนตื่นตัวและให้ความร่วมมือ เนื่องจากกฎเกณฑ์ทางการค้าโลกเปลี่ยนแปลงไปมาก ซึ่งกฎหมายต่าง ๆ ทั้งร่าง พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงทางสภาพภูมิอากาศ, ร่าง พ.ร.บ.การจัดการซากผลิตภัณฑ์ฯ ถูกเร่งรัดผลักดัน ให้เป็นอีกเครื่องมือหนึ่งให้ภาคธุรกิจต่อสู้กับกำแพงภาษีทางการค้าของประเทศต่าง ๆ และเอกชนก็เข้าใจและตระหนักดีว่าธุรกิจจะยั่งยืน ต้องเดินไปพร้อมสังคมและสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน
กฎหมายทำขึ้นมาเพื่อให้ธุรกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมยั่งยืน เป็นการออกแบบกฎหมายอย่างสมดุลทั้งการบังคับและสนับสนุน
"คัดแยกขยะ" สร้างรายได้ชุมชน
เช่นเดียวกับ "ฟองทอง ทองกันยา" ประธานชุมชนบ้านหนองพลับ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี ที่มองว่า ขยะเป็นสิ่งมีค่าและสร้างรายได้ให้กับชุมชน โดยเธอนำกระสอบข้าวสาร กล่องนม ถุงน้ำยาปรับผ้านุ่ม มาแปรรูปเป็นหมวก เก้าอี้ ตะกร้า กระถางต้นไม้
ขยะไม่ได้น่ารังเกียจ แต่น่าดูน่ามอง ถ้าเราคัดแยกและนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์
อ่านข่าว : หาคำตอบ "ไมโครพลาสติก อยู่ตรงไหนในชีวิตเรา ทำไมถึงใส่ใจ
5 มิ.ย. วันสิ่งแวดล้อมโลก ชวนใส่ใจสถานการณ์สิ่งแวดล้อมไทย 2568