เข้าใจกฎหมาย "การบันทึกเสียงสนทนา" มีความผิดหรือไม่ ?

การสนทนาทางโทรศัพท์ เป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน ทว่าหนึ่งในเหตุการณ์ที่อาจเกิดขึ้นได้กับเราทุกคน นั่นคือ การแอบบันทึกเสียงการสนทนา ซึ่งนำมาสู่คำถามที่ว่า พฤติกรรมนี้ มีความผิดหรือไม่

Thai PBS มีเรื่องราวน่ารู้ กรณีการใช้ “คลิปเสียงสนทนา” มาบอกกัน

รู้จักกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA)

PDPA (Personal Data Protection Act) คือ พระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล เป็นกฎหมายที่สร้างขึ้นเพื่อป้องกันการละเมิดข้อมูลส่วนบุคคล รวมถึงการจัดเก็บข้อมูลและนำไปใช้โดยไม่ได้แจ้งให้ทราบ และไม่ได้รับการยินยอมจากเจ้าของข้อมูล

กฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลเริ่มบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 มิถุนายน 2565 เพื่อให้ความคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล โดยครอบคลุมไปถึงข้อมูลเหล่านี้…

ชื่อ
ที่อยู่
เบอร์โทรศัพท์
รูปถ่าย
บัญชีธนาคาร
อีเมล
ไอดีไลน์
บัญชีผู้ใช้เว็บไซต์
ลายนิ้วมือ
ประวัติสุขภาพ

จากข้อมูลดังกล่าว ถือเป็นข้อมูลส่วนบุคคล หรือ Personal Data ทั้งนี้ยังมีข้อมูลอีกประเภทที่เรียกว่า ข้อมูลส่วนบุคคลอ่อนไหว หรือ Sensitive Personal Data เป็นข้อมูลส่วนบุคคลที่เป็นเรื่องส่วนตัวโดยแท้ของบุคคล และมีความละเอียดอ่อน จึงต้องให้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ เช่น

เชื้อชาติ
เผ่าพันธุ์
ความคิดเห็นทางการเมือง
ความเชื่อในลัทธิ ศาสนาหรือปรัชญา
พฤติกรรมทางเพศ
ประวัติอาชญากรรม
ข้อมูลสุขภาพ ความพิการ หรือข้อมูลสุขภาพจิต
ข้อมูลสหภาพแรงงาน
ข้อมูลพันธุกรรม
ข้อมูลชีวภาพ
ข้อมูลทางชีวมิติ (Biometric) เช่น รูปภาพใบหน้า, ลายนิ้วมือ, ฟิล์มเอกซเรย์, ข้อมูลสแกนม่านตา, ข้อมูลอัตลักษณ์เสียง, ข้อมูลพันธุกรรม

ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นบุคคลธรรมดาทั่วไป หรือเป็นบริษัท ห้างร้าน มูลนิธิ สมาคม หน่วยงาน องค์กร ร้านค้า หรืออื่นใดก็ตาม หากมีการเก็บข้อมูลส่วนบุคคลไว้ หรือมีการนำข้อมูลส่วนบุคคลไปใช้ หรือนำไปเปิดเผย ไม่ว่าจะวัตถุประสงค์ใดก็ตาม จำเป็นต้องได้รับคำยินยอม จากเจ้าของข้อมูลด้วยเสมอ

การบันทึกเสียงสนทนา ถือว่ามีความผิดหรือไม่ ?

การบันทึกเสียงการสนทนา หากเป็นการได้รับการยินยอมจากทั้งสองฝ่าย สามารถทำได้ แต่หากคลิปเสียงนั้น ถูกเผยแพร่ลงบนสาธารณะ และทำให้บุคคล ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด เสื่อมเสียชื่อเสียง เนื่องจากถูกละเมิดสิทธิ ผู้ที่ได้รับความเสียหาย สามารถฟ้องร้อง เพื่อเรียกร้องสิทธิ และค่าเสียหายได้

ดังนั้น หากต้องการบันทึกเสียงการสนทนา ต้องบอกคู่สนทนาด้วยก่อนเสมอ กรณีหากว่าไม่มีผลทางกฎหมาย เรื่องเหล่านี้ก็ถือเป็นมารยาทที่ควรขออนุญาตก่อนเสมอ การแจ้งให้ทราบ เพื่อให้คู่สนทนามีความระมัดระวังในการใช้ประโยคคำพูดนั่นเอง

การบันทึกเสียงสนทนา ใช้เป็นหลักฐานในศาลได้หรือไม่ ?

กรณีการบันทึกเสียงการสนทนา เพื่อนำมาใช้ในการพิจารณาคดีในศาล ตามกฎหมายอาญา มาตรา 226/1 หากหลักฐานที่ได้มาโดยชอบ หมายถึง ไม่เกิดจากการข่มขู่ การหลอกลวง หรือการชักจูง เพื่อให้ได้มาซึ่งหลักฐาน ถือว่าเป็นพยานหลักฐานที่ใช้ในศาลได้

ในมุมกลับกัน หากเป็นพยานหลักฐานที่ได้มาโดยมิชอบ เช่น เกิดจากการแอบบันทึกโดยไม่ได้รับการยินยอม ศาลห้ามรับฟังพยานหลักฐานที่ได้มา เว้นแต่การรับฟัง จะเป็นประโยชน์ต่อการอำนวยความยุติธรรม มากกว่าเป็นผลเสียที่เกิดจากการละเมิดมาตรฐานทางกฎหมาย หรือสิทธิเสรีภาพของประชาชน ศาลสามารถรับฟังพยานหลักฐานนั้นได้

“คลิปบันทึกเสียง” ใช้อย่างไรให้ถูกต้อง ?

หากใช้คลิปเสียงเพื่อเป็นหลักฐานในกระบวนการยุติธรรม ไม่ถือว่าผิดกฎหมาย แต่ควรหลีกเลี่ยงการเผยแพร่สู่สาธารณะโดยไม่ได้รับอนุญาตจากผู้ที่ถูกอัดเสียง
ควรได้รับการยินยอม เพื่อความปลอดภัยและไม่เป็นการละเมิดสิทธิของผู้อื่น ควรขอความยินยอมก่อนการบันทึกเสียงเสมอ
ควรคำนึงถึงการเผยแพร่ข้อมูลส่วนบุคคล ถ้าคลิปเสียงนั้น มีข้อมูลที่สามารถระบุตัวตนได้ เช่น ชื่อ ที่อยู่ หรือข้อมูลส่วนบุคคลอื่น ๆ การเผยแพร่โดยไม่ได้รับความยินยอม จะถือเป็นการละเมิดกฎหมาย PDPA
การเผยแพร่คลิปบันทึกเสียงที่ทำให้บุคคลเสื่อมเสียชื่อเสียง ผู้เสียหายสามารถฟ้องร้องเพื่อเรียกร้องค่าเสียหายได้ ทั้งทางแพ่งและอาญา

ไม่ว่าจะเป็นการบันทึกเสียงก็ดี หรือการกระทำอื่น ๆ ก็ดี หากเป็นการกระทำที่ไม่ได้รับ “การยินยอม” ย่อมเป็นสิ่งไม่พึงกระทำ ไม่ว่ากฎหมายจะรองรับหรือไม่ก็ตาม…