3 กุมภาพันธ์ วันทหารผ่านศึก สดุดีวีรกรรมของทหารหาญ เพื่อเชิดชูเกียรติผู้พิทักษ์รักษาประเทศชาติให้มีเอกราชอธิปไตย
Veterans Day พจนานุกรม สอ เสถบุตร ให้ความหมายของคำว่า veteran ไว้ว่า
• [n. adj.] แก่วัด, คนชาญสนาม, ช่ำชอง
• [n. adj.] ทหารผ่านศึก
คำพ้องความหมาย (Synonym) experienced, seasoned
นิยามข้างต้นนั้นสอดรับกับคำว่า soldier ที่แปลว่าทหาร ซึ่งในปัจจุบันทุกประเทศทั่วโลกจะมีทหารไว้ประจำการในการปกป้องอธิปไตยของชาตินั้น ๆ หากทหารที่ผ่านประสบการณ์การรบและต้องยุติการปฏิบัติหน้าที่จากการรบ ไม่ว่าจะชั่วคราวหรือถาวรนั้น วีรกรรมที่ทหารผู้นั้นปฏิบัติหน้าที่ ในสมรภูมิต่าง ๆ โดยทั่วไปจะเรียกว่า "ทหารผ่านศึก"
วันทหารผ่านศึกของไทย
สำหรับประเทศไทยนั้น ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2491 ประกาศให้พระราชบัญญัติ จัดตั้ง องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ( “อผศ.”) ขึ้นเป็นหน่วยงานถาวร ทำหน้าที่สงเคราะห์ทหารผ่านศึกโดยตรง กฎหมายฉบับนี้รองรับการสงครามข้อพิพาทแย่งดินแดนระหว่างไทยและฝรั่งเศส รวมทั้งทหารที่เสียชีวิตใน สงครามมหาเอเซียบูรพา (สงครามโลกครั้งที่ 2) และ สงครามเกาหลี จึงถือว่าเป็นวันสถาปนาองค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก และเป็น “วันทหารผ่านศึก”
ต่อมามีการปรับปรุงขยายการสงเคราะห์ ให้รวมไปถึง ทหาร ตำรวจ ข้าราชการพลเรือนและพลเรือน ซึ่งได้กระทำหน้าที่ป้องกันหรือปราบปรามการกระทำอันเป็นภัยต่อความมั่นคง หรือความปลอดภัยแห่งราชอาณาจักร ทั้งภายในและภายนอกประเทศตามที่กระทรวงกลาโหมกำหนด และรวมถึงทหารนอกประจำการที่มิได้ผ่านศึกด้วย ปัจจุบันมีทหารผ่านศึก ครอบครัวทหารผ่านศึก และทหารนอกประจำการ ที่ต้องให้การสงเคราะห์ประมาณสามล้านกว่าคน
หากไล่เรียงวีรกรรมทั้งรูปเเบบทางการเเละไม่เป็นทางการของนักรบไทยนั้น ประวัติศาสตร์บทหนึ่งระบุไว้ว่า ช่วงทศวรรษ1960 "ลัทธิคอมมิวนิสต์" เเพร่เข้ามาในเอเชียเเละอุษาคเนย์ ทฤษฎีโดมิโน ของนายจอห์น ฟอสเตอร์ ดัลเลส (John Foster Dulles) อดีตรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา ได้มีทฤษฎีต่อต้านทฤษฎีโดมิโน คือ ทฤษฎีการสกัดกั้น (Containment Policy)
ทฤษฏีโดมิโน ใช้กับกรณีการขยายตัวของลัทธิและระบอบคอมมิวนิสต์ ในทวีปเอเชีย เมื่อ จีน เกาหลีเหนือ และ เวียดนามเหนือ ตกเป็นคอมมิวนิสต์ เชื่อว่าประเทศอื่น ๆ เช่น ลาว เขมร ไทย มาเลเซีย ฯลฯ จะถูกครอบโดยระบบคอมมิวนิสต์ในที่สุด และจะลุกลามไปเรื่อยๆจนถึงสหรัฐอเมริกาในที่สุด
จอห์น เอฟ เคนเนดี้ อดีตทหารเรือของกองทัพเรือสหรัฐอเมริกาเเละผู้นำสหรัฐฯ คนที่ 35 ได้นำประเทศเเละกองทัพต้านสงครามเย็นและลัทธิคอมมิวนิสต์ของสหภาพโซเวียตในช่วงนั้น
เมื่อเวียดนามเหนือ (โซเวียตหนุน) บุกเวียดนามใต้ (สหรัฐฯหนุน) และเริ่มกระจายกองทัพเเดงมายังลาวและกัมพูชา สหรัฐฯ ขอใช้ไทยเป็นฐานทัพในการส่งกำลังบำรุงให้สหรัฐฯและยังมีการฝึกนักรบนิรนาม ทหารพรานของไทยไปช่วยสกัดกั้นลัทธิแดงที่สหรัฐฯ ประเมินกับผู้นำรัฐบาล และ ผบ. เหล่าทัพของไทยในเวลานั้นว่า หากไม่สกัดกั้นไว้ไม่ช้าไม่นาน "ระบบคอมมิวนิสต์" จะเข้ามาเปลี่ยนแปลงการปกครองของไทยอย่างเเน่นอน
ทหาร ทหารพราน ตำรวจตระเวนชายแดน นักรบนิรนามของไทยที่ร่วมฝึกอบรมกับครูฝึกของสหรัฐฯ ได้กระจายตัวตามตะเข็บชายแดน เพื่อป้องกันการรุกรานของกองทัพเวียดนามเหนือ ที่หนุนหลังบางฝ่ายในลาว และกัมพูชา ที่เริ่มล้ำดินเเดนของไทยและบางกองกำลังของไทยในนามนักรบนิรนามยัง เข้าไปช่วยกองทัพสหรัฐฯ ในสมรภูมิของลาว ซึ่งหลายคนน่าจะรู้จักทุ่งไหหิน (Plaine des Jarres หรือ Plain of Jars) ซึ่งเป็นที่ราบในแขวงเชียงขวาง มีถนนสาย 7 ที่ฝรั่งเศสสร้างขึ้นเชื่อมต่อถนนสาย 13 ที่ภูขุนมุ่งไปยังเวียดนาม
ยุทธการและวีรกรรมดังกล่าวของชายชาติทหารไทยที่ปกบ้าน ป้องเมือง คุ้มเหย้าในคราวนั้น ด้วยหยาดเหงื่อ เลือดเนิ้อ ชีวิตทั้งแบบเปิดเผยและแบบนิรนาม อีกทั้งร่างกายของขีวิตที่วิญญาณมิได้กลับมาตุภูมิ เพื่อไม่ให้ไทยถูกรุกล้ำอธิปไตยในคราวนั้น บรรพชนคนกล้าเหล่านี้ สมควรได้รับการสดุดีจากคนไทยวันนี้ ที่มีต่อสายเลือดเดียวกันเมื่อวันวาน
"ป๊อปปี้ป่า" ดอกไม้แห่งวีรกรรม
สมรภูมิฟลานเดอร์ส สมรภูมิเบลเยี่ยม และ เนเธอร์แลนด์ระหว่างสัมพันธมิตร และเยอรมัน ใน สงครามโลกครั้งที่ 1 นั้นปรากฏความสูญเสียของทั้งสองฝ่าย (สัมพันธมิตรกับอักษะ) โดยทหารพันธมิตรได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจากสมรภูมินี้มากที่สุด
จอมพลเอิร์ล ออฟ เฮก ผู้บัญชาการรบได้เห็นปรากฎการณ์ธรรมชาติ ณ สมรภูมิดังกล่าว ในบริเวณหลุมฝังศพทหาร โดยมีดอกป๊อปปี้ป่าขึ้นอยู่ทั่วไปเกิดเป็นลานสีแดง ตั้งแต่นั้นดอกป๊อปปี้จึงกลายเป็นดอกไม้อนุสรณ์แห่งวีรกรรมของทหารผ่านศึก ให้ระลึกถึงเลือดของทหารที่ได้เสียสละเพื่อประเทศชาติ เพื่อระลึกถึงเกียรติภูมิ จึงได้กำหนดให้ดอกป๊อปปี้เป็นดอกไม้ที่ระลึกสำหรับทหารผ่านศึกของโลกและไทย
