ผลกระทบจากการสร้างเขื่อน ทำให้มีผู้อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่ตำบลอุทัยสวรรค์ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2593 ทำให้มีการตั้งข้อตกลงในการจัดสรรพื้นที่สาธารณะจำนวน 2,500 ไร่ ที่เรียกว่า "บ๊ะออนซอน" เพื่อเป็นพื้นที่สำหรับเลี้ยงสัตว์ จากรุ่นสู่รุ่น กระทั่งปี พ.ศ. 2508 การเข้ามาของกลุ่มอิทธิพล ทำให้พื้นที่ป่าบ๊ะออนซอนเริ่มถูกเข้ายึดครองจนแทบจะหมดไป ชาวบ้านถูกกันไม่ให้เข้าพื้นที่ ชาวบ้านที่อยู่เดิมกลับถูกอิทธิพลขับไล่ออกจากพื้นที่เพื่อยึดเป็นของตน เมื่อความเดือดร้อนเริ่มส่งผลกระจายออกเป็นวงกว้าง การต่อสู้เพื่อผืนป่าจึงเริ่มต้นขึ้น แม้ว่าจะใช้เวลานานหลายปี แต่การรวมตัวกันของชาวบ้านและการมีผู้นำที่เข้มแข็ง ทำให้ในที่สุดชุมชนสามารถขอคืนพื้นที่ป่ากลับมาทำเป็นป่าชุมชนได้สำเร็จ และเพื่อป้องกันการบุกรุกใหม่ ชุมชนจึงผลักดันให้ป่าผืนนี้เข้าสู่โครงการตามพระราชเสาวนีย์ ในสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง รวมถึงใช้กลไกการปกครองท้องถิ่น สร้างเกราะคุ้มกันป่าและทรัพยากรธรรมชาติ ให้คนในชุมชนมีบทบาทในการปกป้องรักษาผืนป่าด้วยการสร้างข้อตกลงในชุมชนอย่าง "ธรรมประชาชนคนตำบลอุทัยสววรค์"
ติดตามชมรายการชุมชนคนมหัศจรรย์ วันจันทร์ที่ 9 มีนาคม 2563 เวลา 21.45 - 22.15 น. ทางไทยพีบีเอส หรือรับชมผ่านทีวีออนไลน์ทาง www.thaipbs.or.th/live
ชุมชนคนมหัศจรรย์
ป่าไม้บนปลายปืน
วังตง คน ป่าเลน
ดอกบัวบนดอยหลวง
คน ผึ้ง ป่า
มือที่มองไม่เห็น
ป่าพะยูงผืนสุดท้าย
หญิงแกร่ง แห่งดอยป่าซาง
สภากองไฟ
บ๊ะออนซอน ป่าแห่งชีวิต
ปกปัก เขาอ้ายโป้ด
ผู้พิทักษ์ แห่งลำน้ำชี
ตาเกาวน์ ป่าสร้างน้ำ
สามัคคี ห้วยสะพาน
ชุมชนคนมหัศจรรย์
ป่าไม้บนปลายปืน
วังตง คน ป่าเลน
ดอกบัวบนดอยหลวง
คน ผึ้ง ป่า
มือที่มองไม่เห็น
ป่าพะยูงผืนสุดท้าย
หญิงแกร่ง แห่งดอยป่าซาง
สภากองไฟ
บ๊ะออนซอน ป่าแห่งชีวิต
ปกปัก เขาอ้ายโป้ด
ผู้พิทักษ์ แห่งลำน้ำชี
ตาเกาวน์ ป่าสร้างน้ำ
สามัคคี ห้วยสะพาน