รู้จักน่านฟ้า ADIZ เขตแสดงตนป้องภัยทางอากาศ

Air Defense Identification Zone (ADIZ) หรือ เขตแสดงตนป้องภัยทางอากาศ คือ พื้นที่ในน่านฟ้าของประเทศหนึ่ง ๆ ที่มีไว้เพื่อระบุตัวตนหรือควบคุมการเข้าออกของอากาศยาน น่านฟ้า ADIZ นั้นแตกต่างจากน่านฟ้าทั่วไปตรงที่การประกาศน่านฟ้า ADIZ โดยประเทศนั้น ๆ ไม่มีการรับรองจากหน่วยงานนานาชาติกลางใด ๆ เลย และประเทศประเทศหนึ่ง สามารถประกาศ ADIZ อย่างไรก็ได้ตามต้องการ

เนื่องจากคำนิยามของ ADIZ นั้นไม่ชัดเจนเพราะว่าไม่มีสนธิสัญญาหรือหน่วยงานใด ๆ รับรองการประกาศ ADIZ ทำให้แต่ละประเทศสามารถประกาศ ADIZ อย่างไรก็ได้ และสามารถกำหนดข้อห้ามหรือข้อกำหนดใด ๆ ก็ได้ตามที่ตัวเองต้องการ อย่างไรก็ตาม นั่นไม่ได้หมายความว่าประเทศอื่น ๆ จะต้องทำตามการประกาศ ADIZ หรือข้อกำหนดของ ADIZ เนื่องจากการประกาศ ADIZ นั้นไม่มีภาระผูกพันที่ประเทศอื่นต้องทำตาม

เมื่ออากาศยานบินเข้า ADIZ ของประเทศหนึ่ง ๆ ประเทศนั้น ๆ จะพยายามระบุตัวตนและเจตนาของอากาศยานดังกล่าว หากการระบุตัวตนและเจตนาล้มเหลว กองทัพอากาศของประเทศนั้น ๆ มักจะส่งเครื่องบินรบขึ้นไปติดตามอากาศยานดังกล่าวเพื่อพยายามระบุตัวตนและตอบสนองหากจำเป็น

การประกาศ ADIZ มีขึ้นครั้งแรกในปี 1950 โดยสหรัฐอเมริการะหว่างช่วงสงครามเกาหลี ปัจจุบัน สหรัฐฯ และแคนาดามี ADIZ ร่วมกัน ครอบคลุมพื้นที่ของทวีปอเมริกาเหนือทั้งหมด

นอกจากนี้ สหรัฐฯ ยังมี ADIZ ในเขตกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. อีกด้วยสำหรับการระบุตัวตนอากาศยานก่อนเข้าสู่เขตน่านฟ้าหวงห้ามเหนือวอชิงตัน ดี.ซี. เนื่องจากน่านฟ้าเหนือกรุงวอชิงตัน ซึ่งเป็นเมืองหลวงของสหรัฐฯ นั้นถือเป็นน่านฟ้าหวงห้าม มีเพียงอากาศยานทางการทหารและอากาศยานของรัฐบาลเท่านั้นที่สามารถบินได้ในน่านฟ้านี้

การพยายามบินเข้า ADIZ และน่านฟ้าหวงห้ามของกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. นั้นจะถูกเตือนโดยระบบเลเซอร์ภาคพื้นดินเพื่อแจ้งให้นักบินทราบว่าตนกำลังจะเข้าสู่เขตหวงห้าม

ในไต้หวัน ซึ่งมักถูกรุกล้ำน่านฟ้าโดยประเทศจีนบ่อยครั้ง มี ADIZ ที่ครอบคลุมพื้นที่ของประเทศจีนอย่างมีนัยสำคัญ ADIZ ของไต้หวันนั้นถูกเฝ้าระวังโดยเรดาร์ภาคพื้นดินที่มีการช่วยเหลือจากฝั่งกองทัพสหรัฐฯ

อย่างไรก็ตาม ประเทศจีนไม่ยอมรับการมีอยู่ของ ADIZ และมีการส่งเครื่องบินรบเพื่อรุกล้ำ ADIZ ของไต้หวันอยู่เนือง ๆ

ADIZ ของประเทศญี่ปุ่นนั้นถูกประกาศโดยกองทัพอากาศสหรัฐฯ ระหว่างการครอบครองของฝ่ายสัมพันธมิตรหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ที่เรียกว่า Exclusive Economic Zone (EEZ) หรือเขตเศรษฐกิจจำเพาะของญี่ปุ่นทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ADIZ ของญี่ปุ่นนั้นไม่ครอบคลุมเกาะโยนางูนิ (Yonaguni) ของญี่ปุ่นทั้งหมด ทำให้เกาะฝั่งตะวันตกอยู่ใน ADIZ ของไต้หวันส่วนเกาะฝั่งตะวันออกอยู่ใน ADIZ ของญี่ปุ่น

ในปี 2010 ญี่ปุ่นได้ประกาศขยาย ADIZ ของตนเพื่อให้ครอบคลุมเกาะโยนางูนิ ซึ่งส่งผลให้ ADIZ ของญี่ปุ่นทับซ้อนกับ ADIZ ของไต้หวัน อย่างไรก็ตาม ทั้งสองฝ่ายไม่ได้มีการโต้ตอบต่อกรณีดังกล่าวแต่อย่างใด

ประเทศไทยก็มี ADIZ เป็นของตนเองเช่นกัน ครอบคลุมพื้นที่เหนืออ่าวไทยและทะเลอันดามัน แผนที่ ADIZ นี้มีที่มาจากสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย

เรียบเรียงโดย : โชติทิวัตถ์ จิตต์ประสงค์

🎧 อัปเดตข้อมูลแวดวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี รู้ทันโลกไอที และโซเชียลฯ ในรูปแบบ Audio จาก AI เสียงผู้ประกาศของไทยพีบีเอส ได้ที่ Thai PBS  

“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech