เป็นข่าวที่สร้างความตกใจ กรณีคนงานก่อสร้างตกหลุม ความลึกกว่า 19 เมตร โดยเหตุการณ์ดังกล่าว เกิดขึ้นบริเวณจุดก่อสร้างสถานีรถไฟฟ้าหลานหลวง ซอย 6 ทั้งนี้ เรื่องความปลอดภัยถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับ “ไซต์งานก่อสร้าง”

Thai PBS ชวนทำความเข้าใจ หลักการความปลอดภัยของไซต์งานก่อสร้าง มีอะไรบ้างที่ควรรู้ ?

เข้าใจความหมาย “ไซต์งานก่อสร้าง”

ไซต์งานก่อสร้าง หรือภาษาอังกฤษคือ Construction Site คือสถานที่ดำเนินการก่อสร้างอาคาร ระบบสาธารณูปโภค หรือโครงสร้างส่วนประกอบต่าง ๆ ทั้งนี้ องค์ประกอบของไซต์งานก่อสร้าง เริ่มจากต้องเป็นที่โล่งแจ้ง มีเครื่องจักร และอุปกรณ์ก่อสร้าง รวมถึงมีวัสดุก่อสร้าง และคนงานก่อสร้าง โดยภาพที่เห็นจนชินตาคือ การล้อมรั้วหรือทำสัญลักษณ์บริเวณไซต์งานก่อสร้าง เพื่อป้องกันไม่ให้บุคคลภายนอกเข้าไปโดยไม่ได้รับอนุญาต

นอกจากนี้ ตามกฎกระทรวง ของกระทรวงแรงงาน กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับงานก่อสร้าง ที่มีผลบังคับมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2564 ได้นิยามสถานที่ที่มีการก่อสร้างไว้เพื่อความเข้าใจอันตรงกันอีกว่า…

“เขตก่อสร้าง” คือ พื้นที่ที่ดำเนินการก่อสร้าง รวมถึงพื้นที่ที่นายจ้างได้กำหนดเพิ่มเติมจากพื้นที่ที่ดำเนินการก่อสร้างตามกฎกระทรวง

“เขตอันตราย” คือ พื้นที่ที่กำลังก่อสร้าง พื้นที่ที่ติดตั้งนั่งร้าน ปั้นจั่น หรือเครื่องจักรหรือบริภัณฑ์ไฟฟ้าเพื่องานก่อสร้าง พื้นที่ที่เป็นทางลำเลียงวัสดุเพื่องานก่อสร้าง พื้นที่ที่ใช้เป็นสถานที่เก็บเชื้อเพลิงหรือวัตถุระเบิด พื้นที่ที่ลูกจ้างทำงานในที่สูง พื้นที่ที่อาจมีการกระเด็นตกหล่นหรือพังทลายของวัสดุสิ่งของ รวมถึงพื้นที่ที่นายจ้างได้กำหนดเพิ่มเติม

ความปลอดภัยในไซต์งานก่อสร้างที่พึงรู้

กระทรวงแรงงาน กำหนดมาตรการความปลอดภัยของไซต์งานก่อสร้าง มีรายละเอียดที่ครอบคลุมดังนี้

1. ความปลอดภัยด้านพื้นที่ และสภาพแวดล้อมของการก่อสร้าง

กำหนดพื้นที่การก่อสร้างอย่างชัดเจน โดยทำรั้วกั้นบุคคลที่ไม่เกี่ยวข้อง
จัดเตรียมทางเดินและทางออกให้เพียงพอและมีความปลอดภัย
ติดตั้งป้ายเตือนกับสัญญาณไฟให้ชัดเจน

2.ความปลอดภัยในการใช้เครื่องจักรและอุปกรณ์ก่อสร้าง

ตรวจสอบเครื่องจักรและอุปกรณ์ให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้งาน
ควรใช้งานตามคู่มืออย่างเคร่งครัด
บำรุงรักษา ดูแลไม่ให้เครื่องจักรและอุปกรณ์ก่อสร้างเสื่อมสภาพ

3.ความปลอดภัยของคนงานก่อสร้างหรือเจ้าหน้าที่

สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันอันตราย (PPE) ตลอดเวลาที่อยู่ในไซต์งานก่อสร้าง
ปฏิบัติตามกฎระเบียบและข้อบังคับด้านความปลอดภัยอย่างเคร่งครัด

ความปลอดภัยในไซต์งานก่อสร้าง กรณีที่มีงานเจาะหรืองานขุด

งานในไซต์งานก่อสร้างมีหลากหลายรูปแบบ หนึ่งในนั้น คือ กรณีของงานเจาะ หรืองานขุด ซึ่งเป็นอีกจุดหนึ่งที่ต้องให้ความสำคัญในความปลอดภัย และต้องพึงระวังเป็นอย่างมาก เพื่อไม่ให้เกิดอันตรายแก่คนงานหรือผู้ปฏิบัติงานในไซต์งานก่อสร้าง

ทั้งนี้ ตามกฎกระทรวง มีหลักการเกี่ยวกับการขุด หรือการเจาะ โดยมีข้อควรปฏิบัติที่พึงกระทำ ครอบคลุมดังต่อไปนี้

การเจาะหรือขุดรู หลุม บ่อ คู ในบริเวณที่มีสาธารณูปโภค ซึ่งอาจจะเกิดอันตรายต่อลูกจ้างหรือบุคคลอื่น นายจ้างต้องจัดให้มีการเคลื่อนย้ายสาธารณูปโภคเหล่านั้น ในกรณีที่นายจ้างไม่สามารถดำเนินการได้ เพราะไม่อยู่ในความรับผิดชอบ นายจ้างต้องจัดให้มีมาตรการป้องกัน มิให้ลูกจ้างหรือบุคคลอื่นได้รับอันตรายจากการเจาะหรือขุดดังกล่าว
นายจ้างต้องจัดให้มีราวกันตกตามมาตรฐานของสมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยฯ และมีป้ายเตือนอันตรายที่เห็นได้อย่างชัดเจน ตามลักษณะของงานตลอดเวลาทำงาน และในเวลากลางคืน ต้องจัดให้มีสัญญาณแสงสีส้ม หรือป้ายสีสะท้อนแสงเตือนอันตรายให้เห็นได้อย่างชัดเจนและเหมาะสมกับสภาพของลักษณะงาน
นายจ้างต้องจัดให้มีแผ่นโลหะหรือวัสดุอื่นที่มีความแข็งแรงเพียงพอ ปิดคลุมบนบริเวณดังกล่าว และทำราวล้อมกั้นด้วยไม้ โลหะ หรือวัสดุอื่นที่มีคุณสมบัติเท่าเทียมกัน ในกรณีที่การเจาะหรือขุดนั้น ไม่อาจทำการปิดคลุมได้ ให้ทำราวล้อมกั้นอย่างรัดกุม
นายจ้างต้องจัดให้มีปลอกเหล็ก แผ่นเหล็ก ค้ำยัน หรืออุปกรณ์อื่น ๆ ที่มีความมั่นคงแข็งแรง เพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดจากดินพังทลาย และต้องจัดให้มีการตรวจสอบความมั่นคงแข็งแรง เพื่อให้เกิดความปลอดภัย โดยได้รับความเห็นชอบจากวิศวกร
การเจาะหรือขุดรู หลุม บ่อ คู ที่มีความลึกตั้งแต่ 2 เมตรขึ้นไป นายจ้างต้องจัดให้มีการคำนวณ ออกแบบ และกำหนดขั้นตอนการดำเนินการโดยวิศวกร ก่อนลงมือปฏิบัติงาน และต้องปฏิบัติตามแบบและขั้นตอน รวมทั้งต้องติดตั้งสิ่งป้องกันดินพังทลายไว้ด้วย
ในกรณีที่ใช้ปั้นจั่นหรือเครื่องจักรหนักปฏิบัติงาน หรือมีกองวัสดุหรืออุปกรณ์หนักอยู่บริเวณใกล้ปากรู หลุม บ่อ คู หรือพื้นที่อื่น ๆ ที่มีลักษณะเดียวกัน นายจ้างต้องจัดให้มีการป้องกันดินพังทลาย โดยติดตั้งเสาเข็มพืด (sheet pile) หรือโดยวิธีอื่นตามความเหมาะสม โดยได้รับความเห็นชอบเป็นหนังสือจากวิศวกร และให้ปิดประกาศสำเนาหนังสือดังกล่าวไว้ ณ สถานที่ก่อสร้าง
ในกรณีที่ลูกจ้างต้องลงไปทำงานในรู หลุม บ่อ คู นายจ้างต้องจัดให้มีมาตรการและอุปกรณ์ป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้ และต้องแจ้งให้ลูกจ้างทราบถึงอันตราย ที่อาจจะเกิดขึ้นจากการทำงานก่อนเข้าทำงาน
หากลูกจ้างต้องลงไปทำงานในสถานที่ที่มีความลึกตั้งแต่ 2 เมตรขึ้นไป นายจ้างต้องจัดให้มีทางขึ้นลงที่มั่นคงแข็งแรง รวมถึงมีระบบการถ่ายเทอากาศและแสงสว่างที่เพียงพอ และควรมีอุปกรณ์เพื่อการสื่อสารหรือรับส่งสัญญาณในกรณีฉุกเฉิน รวมทั้งสายหรือเชือกช่วยชีวิต และเข็มขัดนิรภัยที่เหมาะสม
นายจ้างต้องไม่ให้ลูกจ้างลงไปทำงานในรู หลุม บ่อ คู ที่มีขนาดกว้างน้อยกว่า 75 เซนติเมตร และมีความลึกตั้งแต่ 2 เมตรขึ้นไป เพื่อไม่ให้เกิดเหตุอันตราย