จากประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ หลายครั้ง เหตุการณ์ร้ายแรงได้พรากองค์ความรู้รวมที่สำคัญที่สุดของมนุษยชาติไป ทำให้การเดินทางสำรวจธรรมชาติของมนุษย์หลายครั้ง เราต้องย้อนกลับเพื่อทำความเข้าใจองค์ความรู้ที่เราเคยสร้างมันไว้อีกครั้งหนึ่ง ซึ่งกินระยะเวลาในแต่ละครั้งร่วมหลายร้อยถึงหลักพันปี การเก็บองค์ความรู้ที่แสนสำคัญเหล่านี้ไว้ให้ปลอดภัยจากภัยอันตรายต่าง ๆ ที่คาดไม่ถึง จึงเป็นอีกหนึ่งสิ่งที่ผู้คนในวงการวิชาการหลายคนเห็นพ้องต้องกันว่าเป็นสิ่งที่ควรค่าแก่การทำ Lunar Library II สารานุกรมที่ทนทานที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติกำลังจะออกเดินทางไปยังสถานที่ปลอดภัยเพื่อเก็บรักษาองค์ความรู้เหล่านี้ให้อยู่กับมนุษย์ในวันข้างหน้าบนสถานที่ที่ปลอดภัยที่สุดแห่งหนึ่งที่มนุษยชาติรู้จัก ดวงจันทร์ กับภารกิจ CLPS-1
จากประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ ตลอดมาเราพบว่าเหตุการณ์ร้ายแรงบางอย่าง ทั้งภัยพิบัติ หรือแม้กระทั่งความรุนแรงของเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเองพรากองค์ความรู้รวมที่สำคัญของมนุษยชาติไป และมันทำให้มนุษยชาติต้องย่ำอยู่กับที่เพื่อรวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้ที่หายสาบสูญไปขึ้นใหม่อีกครั้ง เช่น เหตุการณ์ไฟไหม้หอสมุดอเล็กซานเดรีย การบุกทำลายกรุงแบกแดดของมองโกล การปฏิวัติวัฒนธรรมของจีน หรือแม้แต่สงครามโลกทั้งสองครั้งก็ล้วนเป็นเหตุการณ์ที่ทำลายองค์ความรู้รวมของพวกเรา
การเก็บรวบรวมข้อมูลและองค์ความรู้ของทั่วทุกมุมโลกมาอยู่ในศูนย์กลางหนึ่ง ๆ เป็นเรื่องที่ดีและเราพยายามทำกันมาตลอดประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติ แต่การกระจายองค์ความรู้ออกไปเพื่อเก็บรักษาและเพื่อความอยู่รอดขององค์ความรู้เหล่านั้นเป็นสิ่งที่ทำได้ยากและใช้ทรัพยากรในการลงทุนสูงมาก แต่เป็นการลงทุนที่คุ้มค่า เพราะหากวันหนึ่งศูนย์กลางขององค์ความรู้รวมของเราถูกทำลายลงอีกครั้ง เราจะไม่ต้องเสียเวลาในการเริ่มต้นศึกษาองค์ความรู้เหล่านั้นใหม่อีกครั้งตั้งแต่ศูนย์
เราพยายามเก็บองค์ความรู้เหล่านั้นไว้ในรูปแบบต่าง ๆ ทั้งในรูปแบบที่เราเรียกกันว่า Time Capsule หรือเก็บในห้องสมุดกลางของรัฐบาลต่าง ๆ ทั่วทุกมุมโลก เพื่อเป็นวิธีในการรับประกันว่าข้อมูลเหล่านั้นจะไม่สูญหาย หรือแม้แต่การพยายามส่งองค์ความรู้ของพวกเราไปกับยานอวกาศ เพื่อหวังว่าวันหนึ่งเราอาจจะได้ใช้ประโยชน์จากความรู้ที่เราได้ฝากมันออกไป
ในอดีตมีภารกิจหลายภารกิจที่ถูกส่งออกไปยังอวกาศลึกพร้อมติดตั้งศูนย์รวมองค์ความรู้ของมนุษยชาติไปด้วย เช่น แผ่นเสียงทองคำของยานวอยเอเจอร์ 1 และ 2 ที่ส่งแผ่นเสียงออกไปเพื่อให้สิ่งมีชีวิตนอกโลกได้รับรู้การมีอยู่ของเรา หรือแผ่น DVD ที่บันทึกภารกิจของ Phoenix Lander บนดาวอังคาร ที่บันทึกภาพรวมของภารกิจก่อนส่งออกไปโดยติดไว้อยู่กับตัวยานและคาดหวังว่าจะเป็น Time Capsule อนุสรณ์ให้กับนักบินอวกาศในอนาคตที่ได้ออกมาเหยียบดาวอังคารได้กลับไปศึกษาต่อถึงเรื่องราวในอดีตของยานอวกาศลำนี้
ในภารกิจ Commercial Lunar Payload Service ครั้งที่ 1 หรือ CLPS-1 ของยานอวกาศ Peregrine จากบริษัท Astrobotic ทีมงานได้มีการติดตั้ง Lunar Library II แผ่นจารึกที่มีหน้าที่เป็นสารานุกรมที่เก็บรวบรวมองค์ความรู้ของมนุษยชาติเอาไว้มากที่สุดเท่าที่เคยมีมา
Lunar Library II ทำขึ้นจากแผ่นนิกเกิล จดบันทึกข้อมูลลงบนพื้นผิวด้วยเทคโนโลยี NanoFiche ซึ่งเป็นการนำเอาภาพถ่าย ข้อความ และตัวอักษร เขียนลงไปยังแผ่นนิกเกิลนาโนโดยตรง แนวคิดของการเก็บข้อมูลในลักษณะนี้จะแตกต่างกับการเก็บลงบนรูปแบบดิจิทัลที่ต้องทำการถอดรหัสก่อนเพื่อเข้าถึงข้อมูล เช่น บนแผ่นเสียงทองคำของยานวอยเอเจอร์ที่ภาพถ่ายที่ถูกบันทึกลงบนแผ่นเสียงนั้นต้องนำมาถอดรหัสก่อนจึงจะสามารถรับข้อมูลเหล่านั้นได้
วิธีการบันทึกข้อมูลในลักษณะนี้เพียงใช้กล้องจุลทรรศน์ในการส่องพื้นผิวของ Lunar Library II ก็สามารถอ่านข้อมูลและสังเกตรูปที่อยู่บนนั้นได้ ซึ่ง Arch Mission Foundation ได้ระบุในเว็บไซต์ว่า ขนาดตัวอักษร 1 ตัวจะมีขนาดประมาณ 1 ไมครอน ในพื้นที่ 20 x 20 มิลลิเมตร จะสามารถบันทึกข้อมูลได้ถึง 8,000 หน้ากระดาษ
สำหรับข้อมูลของ Lunar Library II นั้นได้มีการเก็บรวบรวมข้อมูลที่สำคัญได้แก่ วิกิพีเดีย (Wikipedia) ฉบับภาษาอังกฤษทุกบทความ, เอกสารใน Project Gutenberg ที่เป็นการนำวรรณกรรมมากกว่า 70,000 ฉบับมาทำเป็นไฟล์ดิจิทัล คำที่เหมือนกันในภาษากว่า 5,000 ภาษาที่มาจากฐานข้อมูล Rosetta Project และ PanLex ซึ่งเป็นการรวบรวมองค์ความรู้ที่จัดทำโดย Arch Mission Foundation นอกจากนี้ยังมีข้อมูลอื่น ๆ อีกจากหน่วยงานพันธมิตร อย่าง SETI
แม้โดยภารกิจหลักของ Lunar Library II จะเป็นการบันทึกลงใน NanoFiche เป็นหลัก แต่ก็มีข้อมูลบางส่วนได้ถูกนำมาบันทึกลงใน DNA Storage ด้วยเช่นกัน ด้วยความร่วมมือจาก University of Washington, Catalog DNA, และ LifeShip
และความพิเศษจากคุณสมบัติของแผ่นนิกเกิลของ Lunar Library II ทำให้ Arch Mission Foundation มั่นใจว่าข้อความหรือรูปที่ถูกสลักลงไปจะยังสามารถถูกอ่านได้อยู่แม้เวลาจะผ่านไปกว่า 50 ล้านปี
สำหรับโครงการ Lunar Library II นั้น ที่เป็นหมายเลข 2 เกิดจาก Lunar Library I ของโครงการนี้ได้ทำการติดตั้งไปกับยาน Baresheet ของบริษัท SpaceIL ประเทศอิสราเอลในปี 2019 อย่างไรก็ตามเนื่องจากภารกิจ Baresheet ไม่ประสบความสำเร็จและตัวยานตกกระแทกผิวดวงจันทร์ทำให้เป็นนัยว่า Lunar Library ฉบับแรกนั้นถูกทำลายไปแล้ว
Lunar Library II จะออกเดินทางไปพร้อมกับยานอวกาศ Peregrine ด้วยจรวด Vulcan Centaur หากทุกอย่างเป็นไปอย่างราบรื่น จรวดจะถูกปล่อยในวันที่ 8 มกราคม 2567 และเดินทางออกสู่ดวงจันทร์เพื่อเป็นแหล่งเก็บข้อมูลที่สำคัญของมนุษยชาติสืบไป
“รอบรู้ ดูกระแส ก้าวทันโลก” ไปกับ Thai PBS Sci & Tech
