ปลาตะเพียนใบลานเป็นงานหัตถกรรมไทยที่สวยงามและมีความหมายอันลึกซึ้ง จากใบลานและใบมะพร้าวธรรมดา ๆ กลายเป็นปลาสีสันสดใสที่แขวนประดับบ้านเรือน
งานประดิษฐ์ที่เกิดจากภูมิปัญญาของคนไทย โดยนำใบลานและใบมะพร้าวมาตากแห้ง ตัดเป็นเส้นบางๆ แล้วสานขดให้เป็นรูปปลา จากนั้นจึงลงสีสันสดใส วาดลวดลาย และร้อยเป็นพวงด้วยลูกปัดทองเพื่อเพิ่มความสวยงาม
การสานปลาตะเพียนใบลาน สืบทอดต่อกันมานานกว่า 100 ปี โดยเชื่อกันว่าชาวไทยมุสลิมที่ล่องเรือขายเครื่องเทศตามแม่น้ำเจ้าพระยาเป็นผู้ประดิษฐ์ครั้งแรก ใช้วัสดุจากท้องถิ่นที่หาได้ง่าย ทั้ง ใบมะพร้าว ใบลาน และใบตาล โดยปลาที่สานกันรุ่นแรกเรียกว่า "ปลาโบราณ" มีขนาดเล็ก ทำเพียง 1-3 ตัวเท่านั้น และทาสีเหลืองซีดๆ ที่ทำจากวัสดุจากธรรมชาติ ซึ่งแตกต่างจากสมัยใหม่ที่มีสีสันสดใสและขนาดใหญ่หลากหลายมากขึ้น
ปลาตะเพียนใบลานไม่ใช่แค่ของประดับธรรมดา แต่เป็นสัญลักษณ์ที่มีความหมายลึกซึ้ง
ร้านนงลักษณ์ปลาตะเพียนสาน ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา เป็นร้านเล็กๆ ริมถนนที่สืบทอดงานฝีมือจากรุ่นสู่รุ่น
นางนงลักษณ์ ชูนิล เจ้าของร้าน สืบทอดฝีมือการสานจากคุณพ่อ และยังเปิดรับนักเรียนจากโรงเรียนต่างๆ เข้ามาฝึกทำด้วยมือจริง ๆ เพื่อเป็นการอนุรักษ์และถ่ายทอดภูมิปัญญานี้สู่คนรุ่นใหม่ ในช่วงเทศกาลกฐินหรือช่วงงานบุญใหญ่จะมีคำสั่งซื้อเป็นจำนวนมาก ลูกหลานจะกลับมาช่วยกันทำ ทำให้ร้านมีรายได้ดี
1. เตรียมวัสดุ
2. สานเป็นรูปปลา
3. ตกแต่งลงสี
4. ประกอบเป็นพวง
ปัจจุบันร้านที่ยังทำปลาตะเพียนใบลานเหลือน้อยลงทุกที แต่ยังมีช่างผู้มุ่งมั่นที่จะรักษาภูมิปัญญานี้ไว้ และการเปิดให้นักเรียนและคนรุ่นใหม่เข้ามาเรียนรู้และลงมือทำจริง ถือเป็นการต่อยอดทักษะและอนุรักษ์งานหัตถกรรมโบราณนี้ไว้สู่อนาคต
เพราะเป็นมากกว่าของประดับ แต่เป็นงานหัตถกรรมที่สะท้อนภูมิปัญญาไทย ความเชื่อ และวิถีชีวิตของคนไทยมากว่า 100 ปี แม้จะมีร้านที่ยังทำอยู่ไม่มากนัก แต่ร้านอย่างนงลักษณ์ยังคงยืนหยัดรักษาฝีมือนี้ไว้ให้คนรุ่นหลังได้ชื่นชมและสืบสาน หากมีโอกาสแวะไปอยุธยา อย่าลืมแวะชมและอุดหนุน เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการสนับสนุนงานหัตถกรรมไทยและช่วยรักษาภูมิปัญญาอันมีค่านี้ไว้
แท็กที่เกี่ยวข้อง:
ทุกทิศทั่วไทย
"กล้วยหนึบสมุนไพร" บ้านหนองเข้ จ.เพชรบุรี
บะหมี่จานยักษ์ สั่งทีเดียวกินได้ 10 คน
วิถีหาเห็ดโคน ทำอาหารพื้นถิ่น จ.สระแก้ว
ผ้าใยกล้วยบัวหลวง สืบสานอนุรักษ์ผ้าไทย
พัฒนาหญ้าแฝกเป็นผลิตภัณฑ์ จ.สระแก้ว
เปิดบ้านชมพระฉายาลักษณ์ ฝีมือช่างภาพแห่งสตูล
ตำนานผ้าไหมยกอยุธยา สืบสานงานศิลป์แผ่นดิน
สานต่องานปักผ้าและผลิตผ้าทอมือ จ.บึงกาฬ
สืบสานทำกระทงเปลือกข้าวโพดขาวดำ
น้ำหอมปรับอากาศจากใบยูคาลิปตัส จ.ราชบุรี
กำเนิดกลุ่มทอผ้าไหมกลุ่มแรก มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ
"ปลาตะเพียนใบลาน" หัตถกรรมพื้นบ้านสร้างรายได้
"บาธบอมสมุนไพรแช่เท้า" ของดีนาดูน จ.มหาสารคาม
"มหาสารบีฟ" ยกระดับวัวเนื้อคุณภาพ จ.มหาสารคาม
น้ำพริกกะเหรี่ยงปลาย่าง จ.กำแพงเพชร
ผลิตที่นอนสัตว์จากยางรัดถุงเท้า จ.ราชบุรี
เรียนรู้เกษตรฟาร์มตัวอย่างฯ บ้านห้วยหินลาด
นกเงือกแสนรู้ โชว์ลีลาเดาะตะกร้อ จ.นราธิวาส
ทำนาบัวต้นทุนต่ำ มีรายได้ทุกวัน จ.นนทบุรี
แปรรูปไอติมวานิลลา ทำเกษตรมูลค่าสูง
พุทรานมสดวังน้ำเขียว เทคนิคกางมุ้ง จ.นครราชสีมา
“นาคกี้” ต่อยอดกระปุกออมสิน สร้างงานสร้างรายได้ วัดศรีสามัคคีธรรม จ.บึงกาฬ
“ฟาร์มคลองหอยโข่ง” ตามพระราชดำริ จ.สงขลา
จับกุ้งเคย นำมาทำกะปิ หน้าหาดปราณบุรี
เพาะต้นกล้าผักสวนครัว ต้นละ 1 บาท ส่งขายทั่วประเทศ
งานจักสานเตยหนาม ฝีมือกลุ่มแม่บ้าน จ.ยะลา
ผ้าทอบ้านห้วยแก้ว ยกระดับผ้าทอคุณภาพ
ปลูกมันหวานญี่ปุ่นแปรรูปขนม "เบนิเค้ก"
"กาแฟแล้วแต่จะจ่าย" กิจกรรมเพื่ออุปกรณ์กีฬา จ.พิษณุโลก
สวนศรัทธาออร์แกนิคฟาร์ม แหล่งเรียนรู้เกษตรผสมผสาน จ.พัทลุง
ทุกทิศทั่วไทย
"กล้วยหนึบสมุนไพร" บ้านหนองเข้ จ.เพชรบุรี
บะหมี่จานยักษ์ สั่งทีเดียวกินได้ 10 คน
วิถีหาเห็ดโคน ทำอาหารพื้นถิ่น จ.สระแก้ว
ผ้าใยกล้วยบัวหลวง สืบสานอนุรักษ์ผ้าไทย
พัฒนาหญ้าแฝกเป็นผลิตภัณฑ์ จ.สระแก้ว
เปิดบ้านชมพระฉายาลักษณ์ ฝีมือช่างภาพแห่งสตูล
ตำนานผ้าไหมยกอยุธยา สืบสานงานศิลป์แผ่นดิน
สานต่องานปักผ้าและผลิตผ้าทอมือ จ.บึงกาฬ
สืบสานทำกระทงเปลือกข้าวโพดขาวดำ
น้ำหอมปรับอากาศจากใบยูคาลิปตัส จ.ราชบุรี
กำเนิดกลุ่มทอผ้าไหมกลุ่มแรก มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ
"ปลาตะเพียนใบลาน" หัตถกรรมพื้นบ้านสร้างรายได้
"บาธบอมสมุนไพรแช่เท้า" ของดีนาดูน จ.มหาสารคาม
"มหาสารบีฟ" ยกระดับวัวเนื้อคุณภาพ จ.มหาสารคาม
น้ำพริกกะเหรี่ยงปลาย่าง จ.กำแพงเพชร
ผลิตที่นอนสัตว์จากยางรัดถุงเท้า จ.ราชบุรี
เรียนรู้เกษตรฟาร์มตัวอย่างฯ บ้านห้วยหินลาด
นกเงือกแสนรู้ โชว์ลีลาเดาะตะกร้อ จ.นราธิวาส
ทำนาบัวต้นทุนต่ำ มีรายได้ทุกวัน จ.นนทบุรี
แปรรูปไอติมวานิลลา ทำเกษตรมูลค่าสูง
พุทรานมสดวังน้ำเขียว เทคนิคกางมุ้ง จ.นครราชสีมา
“นาคกี้” ต่อยอดกระปุกออมสิน สร้างงานสร้างรายได้ วัดศรีสามัคคีธรรม จ.บึงกาฬ
“ฟาร์มคลองหอยโข่ง” ตามพระราชดำริ จ.สงขลา
จับกุ้งเคย นำมาทำกะปิ หน้าหาดปราณบุรี
เพาะต้นกล้าผักสวนครัว ต้นละ 1 บาท ส่งขายทั่วประเทศ
งานจักสานเตยหนาม ฝีมือกลุ่มแม่บ้าน จ.ยะลา
ผ้าทอบ้านห้วยแก้ว ยกระดับผ้าทอคุณภาพ
ปลูกมันหวานญี่ปุ่นแปรรูปขนม "เบนิเค้ก"
"กาแฟแล้วแต่จะจ่าย" กิจกรรมเพื่ออุปกรณ์กีฬา จ.พิษณุโลก
สวนศรัทธาออร์แกนิคฟาร์ม แหล่งเรียนรู้เกษตรผสมผสาน จ.พัทลุง