ไขข้อสงสัย "ต่อมลูกหมากโต" ไม่ใช่ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" จริงหรือไม่

เมื่ออายุเพิ่มขึ้นในทุกปี ร่างกายก็ต้องการการดูแลมากกว่าเดิม ไม่ใช่แค่กินอิ่มนอนหลับเท่านั้น แต่ต้องเลือกอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และหมั่นตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อป้องกันโรคภัยที่ไม่มีใครอยากพบเจอ โดยเฉพาะผู้ชายที่เข้าสู่เลข 5 ที่มักเริ่มเจอปัญหาเรื่องการปัสสาวะ 

หลายคนจะนึกถึงอยู่สองโรคนั้นคือ "ต่อมลูกหมากโต" และ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" แม้ไม่ใช่โรคเดียวกันแต่ก็มีอาการคล้ายกันมาก จนบางครั้งยากที่จะแยกได้เอง ปัญหาคือ หลายคนคิดว่าเป็นเพียงความเปลี่ยนแปลงตามวัย จึงปล่อยทิ้งไว้ จนบางครั้งกลายเป็นมะเร็งระยะลุกลามโดยไม่รู้ตัว

ชวนมาทำความเข้าใจกันให้ชัดว่า "ต่อมลูกหมากโต" กับ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" ต่างกันอย่างไร รวมถึงวิธีป้องกันเพื่อลดความเสี่ยง ทุกคนจะได้ใช้ชีวิตอย่างระวัง และคอยมั่นสังเกตตัวเอง  

"ต่อมลูกหมาก" อยู่ตรงไหน หน้าที่สำคัญ คืออะไร 

ก่อนอื่นมารู้จักกันก่อนว่า "ต่อมลูกหมาก" อยู่ตรงไหนในร่างกายผู้ชาย และหน้าที่ที่สำคัญอยย่างไร "ต่อมลูกหมาก" เป็นหนึ่งในอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชาย ตั้งอยู่รอบท่อปัสสาวะส่วนต้นบริเวณปากทางออกของกระเพาะปัสสาวะ มีรูปร่างคล้าย "เม็ดเกาลัด" หลายคน มักสับสนและเข้าใจว่า ต่อมลูกหมาก คือ ลูกอัณฑะ แต่ที่จริงแล้วไม่ใช่ โดยลูกอัณฑะจะอยู่ในถุงอัณฑะทำหน้าที่ "สร้างเชื้ออสุจิ" ขณะที่ต่อมลูกหมากอยู่ภายในร่างกาย

หน้าที่ของ "ต่อมลูกหมาก" คือ ผลิตและเก็บสะสมน้ำหล่อเลี้ยงอสุจิ ต่อมลูกหมากจะถูกกระตุ้นให้มีการเจริญเติบโตจากฮอร์โมนเพศชาย และโตขึ้นตามอายุ ผู้ชายวัยผู้ใหญ่ ต่อมลูกหมากสามารถเปลี่ยนฮอร์โมนเพศชาย ให้เป็นสาร dhydrotestos-terone ทำให้เซลล์เนื้อเยื่อในต่อมลูกหมากเพิ่มขึ้น และมีขนาดโตขึ้นตามไปด้วย 

หากต่อมลูกหมากโตจนไปกดเบียดท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะจะทำให้มีอาการของ "ต่อมลูกหมากโต" ส่วนในกรณี "โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก" ผู้ป่วยจะมีอาการจากการที่เซลล์มะเร็งมีการแพร่กระจาย และไปรบกวนการทำงานของอวัยวะ ที่มะเร็งแพร่ไป เช่น อาการปวด หรืออาการปัสสาวะปนเลือดได้ นั้นเอง 

"โรคต่อมลูกหมากโต" เหมือนหรือแตกต่าง "มะเร็งต่อมลูกหมาก" 

คำตอบคือ ต่างกัน โรคต่อมลูกหมากโต ไม่ใช่มะเร็ง พบได้เกือบทุกคน โดยเฉพาะเมื่ออายุมากขึ้น จัดเป็นการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย แต่มะเร็งเป็นความผิดปกติของเซลล์ต่อมลูกหมากที่โตแบบไม่หยุดยั้ง และไม่ถูกกำจัดด้วยขบวนการกำจัดเซลล์ที่ผิดปกติของร่างกาย 

"ต่อมลูกหมากโต" พบบ่อยในผู้ชายอายุ 40 ปีขึ้นไป มีอาการปัสสาวะบ่อยร่วมกับ อาการแสบขัด ปัสสาวะไม่พุ่ง ต้องเบ่งนาน หรือใช้เวลาปัสสาวะนานกว่าคนปกติ ไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่กระทบคุณภาพชีวิต 

"มะเร็งต่อมลูกหมาก" มักเกิดในผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป ระยะแรกมัก ไม่มีอาการ จึงมักตรวจพบจากการคัดกรอง หากพบตั้งแต่ระยะต้น สามารถรักษาให้หายได้ด้วยการผ่าตัดหรือการให้รังสีรักษา แต่เมื่อมะเร็งขยายตัวจนกดทับท่อปัสสาวะ อาจมีอาการปัสสาวะลำบาก หรือปัสสาวะบ่อยขึ้น หรือมีเลือดปน

ระยะสุดท้าย มะเร็งอาจแพร่ไปยังต่อมน้ำเหลือง กระดูก หรืออวัยวะอื่น ซึ่งไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การรักษาจะมุ่งเน้นไปที่การยับยั้งการลุกลามของมะเร็ง และคงสภาพให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตปกติได้มากที่สุด และโดยทั่วไป การพัฒนาจากระยะต้นสู่ระยะลุกลาม และเข้าสู่ระยะสุดท้ายใช้เวลาหลายปี แตกต่างจากมะเร็งชนิดอื่น ที่มีการกำเริบโรคที่สั้น เช่น มะเร็งปอด มะเร็งตับ เป็นต้น 

มะเร็งต่อมลูกหมากมักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มแรกหากมีอาการหมายถึงมะเร็งได้ลุกลามแล้ว ดังนั้นอย่ามองข้ามสัญญาณผิดปกติของต่อมลูกหมาก หากมีอาการเหล่านี้ ควรพบแพทย์เพื่อรับการตรวจอย่างละเอียด 

• เวลาเริ่มปัสสาวะจะลำบาก

• ปัสสาวะไม่พุ่ง หรือปัสสาวะราดเท้า

• ปวดขณะปัสสาวะ

• ปวดขณะหลั่งเมื่อถึงจุดสุดยอด

• มีเลือดในน้ำเชื้อหรือปัสสาวะ

• ปัสสาวะบ่อยโดยเฉพาะเวลากลางคืน

เกี่ยวกับเรื่องนี้ นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา เจ้าของเพจ "หมอเจด" อธิบายเรื่องนี้ไว้ชัดเจน เพราะหลายคนสับสน ว่าทำไมอาการมันคล้ายกัน  

• ต่อมลูกหมากโต - มักโตแบบสม่ำเสมอทั้งต่อมทำให้ท่อปัสสาวะตีบ

• มะเร็งต่อมลูกหมาก - เป็นก้อนแข็งผิดปกติบางตำแหน่ง เหมือนมีหินก้อนหนึ่งไปกดท่อ

สัญญาณเตือนมะเร็งต่อมลูกหมาก 

• ปัสสาวะมีเลือด

• ปวดกระดูกโดยเฉพาะบริเวณสะโพก หลัง

• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ

• ความบกพร่องทางเพศ

• ปวดหลังเรื้อรัง

หมอแยกยังไงว่าเป็นแบบไหน 

• ตรวจคลำทางทวารหนัก (Digital Rectal Exam) เพื่อเช็กขนาดและความแข็ง

• ตรวจเลือดค่า PSA (Prostate-Specific Antigen)

• Ultrasound, MRI หรือเจาะชิ้นเนื้อถ้าสงสัยมะเร็ง

ตรวจยังไงให้ชัด ต่อมลูกหมากโต หรือ มะเร็งต่อมลูกหมาก 

หมอเจด ย้ำชัด หากเริ่มปัสสาวะแปลก อย่าคิดว่าแค่แก่ ตรวจก่อน รู้ก่อน รักษาทัน 

• ผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป ควรตรวจต่อมลูกหมากทุกปี หากมีญาติสายตรงเคยเป็น เริ่มตั้งแต่อายุ 45 ดีกว่า

• PSA เป็นการตรวจเลือดที่ช่วยคัดกรอง แต่จำไว้ว่า PSA สูงไม่ได้แปลว่าเป็นมะเร็งเสมอไป บางครั้ง ต่อมลูกหมากโตก็ทำให้ค่า PSA สูงได้

• Ultrasound / MRI ช่วยดูรูปร่างต่อมลูกหมากและว่ามีส่วนไหนผิดปกติ

• Biopsy (เจาะชิ้นเนื้อ) หากค่า PSA หรือผลตรวจน่าสงสัย หมอจะตัดชิ้นเนื้อมาตรวจเพื่อยืนยัน

ป้องกันและดูแลตัวเอง ไม่เสี่ยง ต่อมลูกหมากโต หรือ มะเร็งต่อมลูกหมาก 

• ต่อมลูกหมากโต - ลดคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ (กระตุ้นให้ปัสสาวะบ่อย) อย่ากลั้นฉี่ และควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ คุมอาหารไม่ให้อ้วนเกิน

• มะเร็งต่อมลูกหมาก - กินอาหารไขมันต่ำ เพิ่มผักผลไม้โดยเฉพาะพวกมะเขือเทศ ซึ่งมีไลโคปีนที่อาจช่วยลดความเสี่ยง ปลาที่มีโอเมก้า-3 และควร งดบุหรี่ แอลกอฮอล์ และตรวจสุขภาพตามช่วงอายุ 

อ้างอิงข้อมูล : หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดีมหาวิทยาลัยมหิดล, หมอเจด - นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ 

อ่านข่าว : ผู้ว่าฯ โคราช สั่งออกราชการ "18 ขรก.-จนท.รัฐ" เกี่ยวข้องยาเสพติด

แม่ทัพภาค 2 บรรยายพิเศษ "เรื่องเล่าจากแนวหน้า กับการปกป้องอธิปไตยของชาติ"

"ทรัมป์" ขู่ "ปูติน" เผชิญผลลัพธ์ร้ายแรง ถ้าไม่ยุติสงคราม