ไขข้อสงสัย "ต่อมลูกหมากโต" ไม่ใช่ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" จริงหรือไม่

เมื่ออายุเพิ่มขึ้นในทุกปี ร่างกายก็ต้องการการดูแลมากกว่าเดิม ไม่ใช่แค่กินอิ่มนอนหลับเท่านั้น แต่ต้องเลือกอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และหมั่นตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อป้องกันโรคภัยที่ไม่มีใครอยากพบเจอ โดยเฉพาะผู้ชายที่เข้าสู่เลข 5 ที่มักเริ่มเจอปัญหาเรื่องการปัสสาวะ 

หลายคนจะนึกถึงอยู่สองโรคนั้นคือ "ต่อมลูกหมากโต" และ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" แม้ไม่ใช่โรคเดียวกันแต่ก็มีอาการคล้ายกันมาก จนบางครั้งยากที่จะแยกได้เอง ปัญหาคือ หลายคนคิดว่าเป็นเพียงความเปลี่ยนแปลงตามวัย จึงปล่อยทิ้งไว้ จนบางครั้งกลายเป็นมะเร็งระยะลุกลามโดยไม่รู้ตัว

ชวนมาทำความเข้าใจกันให้ชัดว่า "ต่อมลูกหมากโต" กับ "มะเร็งต่อมลูกหมาก" ต่างกันอย่างไร รวมถึงวิธีป้องกันเพื่อลดความเสี่ยง ทุกคนจะได้ใช้ชีวิตอย่างระวัง และคอยมั่นสังเกตตัวเอง  

ภาพประกอบข่าว

"ต่อมลูกหมาก" อยู่ตรงไหน หน้าที่สำคัญ คืออะไร 

ก่อนอื่นมารู้จักกันก่อนว่า "ต่อมลูกหมาก" อยู่ตรงไหนในร่างกายผู้ชาย และหน้าที่ที่สำคัญอยย่างไร "ต่อมลูกหมาก" เป็นหนึ่งในอวัยวะสืบพันธุ์ของเพศชาย ตั้งอยู่รอบท่อปัสสาวะส่วนต้นบริเวณปากทางออกของกระเพาะปัสสาวะ มีรูปร่างคล้าย "เม็ดเกาลัด" หลายคน มักสับสนและเข้าใจว่า ต่อมลูกหมาก คือ ลูกอัณฑะ แต่ที่จริงแล้วไม่ใช่ โดยลูกอัณฑะจะอยู่ในถุงอัณฑะทำหน้าที่ "สร้างเชื้ออสุจิ" ขณะที่ต่อมลูกหมากอยู่ภายในร่างกาย

หน้าที่ของ "ต่อมลูกหมาก" คือ ผลิตและเก็บสะสมน้ำหล่อเลี้ยงอสุจิ ต่อมลูกหมากจะถูกกระตุ้นให้มีการเจริญเติบโตจากฮอร์โมนเพศชาย และโตขึ้นตามอายุ ผู้ชายวัยผู้ใหญ่ ต่อมลูกหมากสามารถเปลี่ยนฮอร์โมนเพศชาย ให้เป็นสาร dhydrotestos-terone ทำให้เซลล์เนื้อเยื่อในต่อมลูกหมากเพิ่มขึ้น และมีขนาดโตขึ้นตามไปด้วย 

หากต่อมลูกหมากโตจนไปกดเบียดท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะจะทำให้มีอาการของ "ต่อมลูกหมากโต" ส่วนในกรณี "โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก" ผู้ป่วยจะมีอาการจากการที่เซลล์มะเร็งมีการแพร่กระจาย และไปรบกวนการทำงานของอวัยวะ ที่มะเร็งแพร่ไป เช่น อาการปวด หรืออาการปัสสาวะปนเลือดได้ นั้นเอง 

ภาพประกอบข่าว

"โรคต่อมลูกหมากโต" เหมือนหรือแตกต่าง "มะเร็งต่อมลูกหมาก" 

คำตอบคือ ต่างกัน โรคต่อมลูกหมากโต ไม่ใช่มะเร็ง พบได้เกือบทุกคน โดยเฉพาะเมื่ออายุมากขึ้น จัดเป็นการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย แต่มะเร็งเป็นความผิดปกติของเซลล์ต่อมลูกหมากที่โตแบบไม่หยุดยั้ง และไม่ถูกกำจัดด้วยขบวนการกำจัดเซลล์ที่ผิดปกติของร่างกาย 

"ต่อมลูกหมากโต" พบบ่อยในผู้ชายอายุ 40 ปีขึ้นไป มีอาการปัสสาวะบ่อยร่วมกับ อาการแสบขัด ปัสสาวะไม่พุ่ง ต้องเบ่งนาน หรือใช้เวลาปัสสาวะนานกว่าคนปกติ ไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่กระทบคุณภาพชีวิต 

ภาพประกอบข่าว

"มะเร็งต่อมลูกหมาก" มักเกิดในผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป ระยะแรกมัก ไม่มีอาการ จึงมักตรวจพบจากการคัดกรอง หากพบตั้งแต่ระยะต้น สามารถรักษาให้หายได้ด้วยการผ่าตัดหรือการให้รังสีรักษา แต่เมื่อมะเร็งขยายตัวจนกดทับท่อปัสสาวะ อาจมีอาการปัสสาวะลำบาก หรือปัสสาวะบ่อยขึ้น หรือมีเลือดปน

ระยะสุดท้าย มะเร็งอาจแพร่ไปยังต่อมน้ำเหลือง กระดูก หรืออวัยวะอื่น ซึ่งไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การรักษาจะมุ่งเน้นไปที่การยับยั้งการลุกลามของมะเร็ง และคงสภาพให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตปกติได้มากที่สุด และโดยทั่วไป การพัฒนาจากระยะต้นสู่ระยะลุกลาม และเข้าสู่ระยะสุดท้ายใช้เวลาหลายปี แตกต่างจากมะเร็งชนิดอื่น ที่มีการกำเริบโรคที่สั้น เช่น มะเร็งปอด มะเร็งตับ เป็นต้น 

มะเร็งต่อมลูกหมากมักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มแรกหากมีอาการหมายถึงมะเร็งได้ลุกลามแล้ว ดังนั้นอย่ามองข้ามสัญญาณผิดปกติของต่อมลูกหมาก หากมีอาการเหล่านี้ ควรพบแพทย์เพื่อรับการตรวจอย่างละเอียด 

• เวลาเริ่มปัสสาวะจะลำบาก

• ปัสสาวะไม่พุ่ง หรือปัสสาวะราดเท้า

• ปวดขณะปัสสาวะ

• ปวดขณะหลั่งเมื่อถึงจุดสุดยอด

• มีเลือดในน้ำเชื้อหรือปัสสาวะ

• ปัสสาวะบ่อยโดยเฉพาะเวลากลางคืน

เกี่ยวกับเรื่องนี้ นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา เจ้าของเพจ "หมอเจด" อธิบายเรื่องนี้ไว้ชัดเจน เพราะหลายคนสับสน ว่าทำไมอาการมันคล้ายกัน  

• ต่อมลูกหมากโต - มักโตแบบสม่ำเสมอทั้งต่อมทำให้ท่อปัสสาวะตีบ

• มะเร็งต่อมลูกหมาก - เป็นก้อนแข็งผิดปกติบางตำแหน่ง เหมือนมีหินก้อนหนึ่งไปกดท่อ

สัญญาณเตือนมะเร็งต่อมลูกหมาก 

• ปัสสาวะมีเลือด

• ปวดกระดูกโดยเฉพาะบริเวณสะโพก หลัง

• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ

• ความบกพร่องทางเพศ

• ปวดหลังเรื้อรัง

หมอแยกยังไงว่าเป็นแบบไหน 

• ตรวจคลำทางทวารหนัก (Digital Rectal Exam) เพื่อเช็กขนาดและความแข็ง

• ตรวจเลือดค่า PSA (Prostate-Specific Antigen)

• Ultrasound, MRI หรือเจาะชิ้นเนื้อถ้าสงสัยมะเร็ง

ตรวจยังไงให้ชัด ต่อมลูกหมากโต หรือ มะเร็งต่อมลูกหมาก 

หมอเจด ย้ำชัด หากเริ่มปัสสาวะแปลก อย่าคิดว่าแค่แก่ ตรวจก่อน รู้ก่อน รักษาทัน 

• ผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป ควรตรวจต่อมลูกหมากทุกปี หากมีญาติสายตรงเคยเป็น เริ่มตั้งแต่อายุ 45 ดีกว่า

• PSA เป็นการตรวจเลือดที่ช่วยคัดกรอง แต่จำไว้ว่า PSA สูงไม่ได้แปลว่าเป็นมะเร็งเสมอไป บางครั้ง ต่อมลูกหมากโตก็ทำให้ค่า PSA สูงได้

• Ultrasound / MRI ช่วยดูรูปร่างต่อมลูกหมากและว่ามีส่วนไหนผิดปกติ

• Biopsy (เจาะชิ้นเนื้อ) หากค่า PSA หรือผลตรวจน่าสงสัย หมอจะตัดชิ้นเนื้อมาตรวจเพื่อยืนยัน

ภาพประกอบข่าว

ป้องกันและดูแลตัวเอง ไม่เสี่ยง ต่อมลูกหมากโต หรือ มะเร็งต่อมลูกหมาก 

• ต่อมลูกหมากโต - ลดคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ (กระตุ้นให้ปัสสาวะบ่อย) อย่ากลั้นฉี่ และควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ คุมอาหารไม่ให้อ้วนเกิน

• มะเร็งต่อมลูกหมาก - กินอาหารไขมันต่ำ เพิ่มผักผลไม้โดยเฉพาะพวกมะเขือเทศ ซึ่งมีไลโคปีนที่อาจช่วยลดความเสี่ยง ปลาที่มีโอเมก้า-3 และควร งดบุหรี่ แอลกอฮอล์ และตรวจสุขภาพตามช่วงอายุ 

อ้างอิงข้อมูล : หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดีมหาวิทยาลัยมหิดล, หมอเจด - นพ.เจษฎ์ บุณยวงศ์วิโรจน์ 

อ่านข่าว : ผู้ว่าฯ โคราช สั่งออกราชการ "18 ขรก.-จนท.รัฐ" เกี่ยวข้องยาเสพติด

แม่ทัพภาค 2 บรรยายพิเศษ "เรื่องเล่าจากแนวหน้า กับการปกป้องอธิปไตยของชาติ"

"ทรัมป์" ขู่ "ปูติน" เผชิญผลลัพธ์ร้ายแรง ถ้าไม่ยุติสงคราม