ธุรกิจ (แอบแฝง) แชร์ลูกโซ่ (Ponzi scheme) กำลังเป็นข่าวร้อนแรงในเมืองไทย แต่ก่อนจะมี “เหล่าบอส” หรือพ่อข่าย แม่ข่าย ในอดีตก็เคยมีเรื่องราวที่ได้ชื่อว่าเป็น “แชร์ลูกโซ่ใหญ่ที่สุดในโลก” ซึ่งแอบแฝงมากับธุรกิจการเงินการลงทุน ที่สร้างความเสียหายมากถึงหลัก 6 หมื่นล้านดอลลาร์ หรือราว 2 ล้านล้านบาท ชายผู้ก่อเรื่องนี้มีชื่อว่า Bernie Madoff

จากพ่อมดการเงิน สู่อาชญาโกงแชร์ลูกโซ่ของโลก วีรกรรมของ Bernie Madoff หลอกลวงตั้งแต่ชาวบ้านทั่วไป ไปจนถึงดาราฮอลลีวูด รวมถึงเจ้าหน้าที่การเงินระดับสูงของสหรัฐฯ โลกได้บทเรียนจากอาชญาโกงทางการเงินครั้งใหญ่นี้อย่างไรบ้าง ตามไปดูกัน...

Bernie Madoff ตัวพ่อแห่งโลกการเงิน

Bernie Madoff มีพื้นหลังชีวิตในฐานะนักธุรกิจการเงินมาอย่างยาวนาน เคยก่อตั้งบริษัทนายหน้าซื้อขายหุ้น เริ่มมีชื่อเสียงจากที่บริษัทของเขาสามารถซื้อ – ขายหุ้นขนาดเล็กเรียกกันว่า Penny Stocks โดยมีจุดเปลี่ยนช่วงปี 1960 ที่มีการสร้างระบบการให้ข้อมูลตลาดหลักทรัพย์แบบอิเล็กทรอนิกส์ หรือการแสดงราคาที่เคลื่อนไหวของตลาด ซึ่งถือว่าล้ำยุคมากในช่วงเวลาดังกล่าว

ผลงานเหล่านี้ทำให้ Bernie ได้รับตำแหน่งระดับสูงในสถาบันด้านการเงิน โดยเขาได้รับตำแหน่งประธานตลาดหลักทรัพย์ NASDAQ มากถึง 3 สมัย ยิ่งทำให้เขามีความน่าเชื่อถือสูงขึ้นเป็นอย่างมาก จนได้ชื่อว่าเป็นพ่อมดแห่งตลาดหลักทรัพย์คนหนึ่งของวงการ

กลยุทธ์การหลอกลวงของแชร์ลูกโซ่ Bernie Madoff

ธุรกิจแชร์ลูกโซ่ของ Bernie Madoff ดำเนินมายาวนานราว 30 ปี โดยกลยุทธ์ดั้งเดิมของแชร์ลูกโซ่ นั่นคือการเสนอผลตอบแทน 10-20 % ต่อปี ให้กับนักลงทุนทุกคน โดยมีการเสนอผลตอบแทนสูงให้กับเจ้าหน้าที่การเงินระดับสูง ยิ่งสร้างความน่าเชื่อถือนำไปสู่นักลงทุนรายอื่น ๆ ต่อเนื่องไปสู่คนมีชื่อเสียงมากมาย

มีผู้ตกเป็นเหยื่อมากมาย และมีทุกระดับ ทั้งชาวบ้าน นักธุรกิจ นักลงทุนรายย่อย กองทุนระดับประเทศ ไม่เว้นแม้แต่เหล่าคนดังมากมาย มีตั้งแต่ Steven Spielberg ผู้กำกับชื่อดัง Fred Wilpon นักธุรกิจอดีตเจ้าของทีมเบสบอล New York Mets รวมถึง Kevin Bacon ดาราชื่อดังกับภรรยาที่สูญเสียเงิน “ส่วนใหญ่” ในชีวิตไป

“บางสิ่งที่ดีเกินกว่าที่จะเป็นจริง ก็ย่อมดีเกินกว่าที่จะเป็นจริง” คือคำพูดของ Kevin Bacon หลังผ่านพ้นเหตุการณ์ทั้งหมด

นักวิเคราะห์ด้านการลงทุนไม่กี่คนเท่านั้นที่มองว่าสิ่งนี้เป็นไปไม่ได้ แต่ก็ถูกเพิ่กเฉยจากหน่วยงานที่รับผิดชอบ กระทั่งทุกสิ่งทุกอย่างเดินมาถึงจุดจบ

“แชร์ลูกโซ่” กำไรคือ “ความลับ”

หน้าฉาก Bernie Madoff คือเจ้าหน้าที่ทางการเงินผู้เชี่ยวชาญ มีตำแหน่งน่าเชื่อถือจนได้ฉายาพ่อมดทางการเงิน แต่หลังฉากเขามี “ธุรกิจจัดการกองทุน” ที่มีการเก็บข้อมูลวิธีการสร้างผลกำไรไว้เป็น “ความลับ”

โดยในการให้สัมภาษณ์พูดถึงการทำกำไร Bernie Madoff จะบอกว่าตนใช้กลยุทธ์ "Split-Strike Conversion" โดยลงทุนซื้อหุ้นราคาถูกจำนวนมาก มาทำสัญญาเพื่อผลตอบแทน ทำให้ได้กำไรเสมอ และป้องกันการขาดทุนได้ มากไปกว่านั้นยังมีการตกแต่งบัญชีแสดงให้เห็นถึงผลกำไร โดยกองทุนมีการซื้อหุ้นราคาถูกและขายได้กำไรอยู่เสมอในทุกตลาด

ทว่าวิธีการจริง ๆ ของเขาก็คือวิธีการของแชร์ลูกโซ่ที่เอาเงินจากนักลงทุนมาจ่ายให้กับนักลงทุนคนอื่น ๆ เพื่อล่อนักลงทุนคนต่อ ๆ ไปให้เข้าร่วมจนได้เงินมากขึ้นเรื่อย ๆ

ตลาดหลักทรัพย์หลายเป็นสิ่งที่สร้างความน่าเชื่อถือให้ Bernie Madoff

แชร์ลูกโซ่ใหญ่ที่สุด “ถูกจับได้” อย่างไร ?

ความผิดปกติของผลกำไรเกินจริง อาจหลุดรอดสายตาของหลายคนที่ติดกับภาพลักษณ์พ่อมดทางการเงินของ Bernie Madoff จนหลงลืมไปว่า “บางสิ่งที่ดีเกินกว่าที่จะเป็นจริง ก็ย่อมดีเกินกว่าที่จะเป็นจริง” ยกเว้นชายที่ชื่อว่า “Harry Markopolos” นักวิเคราะห์ที่ภายหลังนักบัญชีขนาดนามเขาว่า “นิติบัญชีศาสตร์ (Forensic Accountant)” จากกรณีนี้นี่เอง

เขาเป็นคนแรก ๆ ที่พบความผิดปกติที่เกิดขึ้น และได้แจ้งคือหน่วยงานกำกับดูแลการซื้อขายหลักทรัพย์ของสหรัฐฯ (SEC) ถึง 4 ครั้งตั้งแต่ปี 2001 ยังมีนักวิเคราะห์ทางการเงินรวมถึงผู้จัดการกองทุนอีกจำนวนหนึ่งที่ส่งเรื่องรายการ แต่ SEC ก็ไม่ได้มีการดำเนินการใด ๆ เกิดขึ้น

ทุกอย่างมาถึงจุดจบเมื่อเกิดวิกฤตซับไพร์มในปี 2008 ทำให้ผู้คนเริ่มถอนเงินลงทุนออกจากกองทุนของ Bernie Madoff ท้ายที่สุดเมื่อไม่สามารถจ่ายเงินได้ ความจริงก็ปรากฏ กลยุทธ์การทำกำไรทั้งหมดเป็นเรื่องโกหก และทุกสิ่งที่ทุกอย่างที่เกิดขึ้นคือ “แชร์ลูกโซ่”

ผลต่อเนื่องจากการล้มลงของแชร์ลูกโซ่ที่ใหญ่ที่สุดในโลก ทำให้ผู้คนมากมายถึงขั้นหมดตัว มูลนิธิและองค์กรการกุศลหลายแห่งต้องปิดตัวเนื่องจากนำเงินมาลงทุนที่กองทุนแห่งนี้ มีผู้คนวัยเกษียณที่นำเงินเก็บทั้งชีวิตมาลงทุน

Bernie Madoff ถูกพิพากษาจำคุก 150 ปี เขาชดใช้ความผิดในคุกไป 12 ปี ก่อนจะเสียชีวิตไปในวัย 82 ปี เมื่อเดือนเมษายน 2021 ที่ผ่านมา

ถือเป็นอุทาหรณ์ครั้งใหญ่ในแวดวงการลงทุน รวมถึงธุรกิจแฝงแชร์ลูกโซ่ ที่ไม่ว่าจะมีชื่อตำแหน่งน่าเชื่อถือเพียงใด ได้รับความไว้วางใจจากคนที่น่าเชื่อถือจำนวนมากมายมหาศาล แม้มีหน่วยงานกำกับดูแลตรวจสอบแล้ว แต่หากข้อเสนอให้ผลตอบแทนที่เกินจะเป็นจริงได้ ก็ยังคงเกินจะเป็นจริงได้นั่นเอง

อ้างอิง